‘Israël voelt bitter weinig druk van Europese leiders’


Het geweld in Gaza maakt bij de publieke opinie in Europa hevige gevoelens los, maar de politici volgen niet. ‘Israël voelt nauwelijks druk. Een tribunaal dat mogelijke oorlogsmisdaden onderzoekt kun je vergeten’, zegt analist Nathan Thrall.


Terwijl de oorlog in Gaza zijn vijfde week ingaat, lijkt een onderhandelde oplossing tussen de radicale Palestijnse facties en Israël verder weg dan ooit. Nathan Thrall, auteur en analist bij de denktank International Crisis Group (ICG), denkt zelfs dat het er helemaal niet van komt. ‘Nee, want ik begrijp Israëls politieke redenen om ditmaal niet naar een onderhandelde oplossing te streven’, zegt Thrall vanuit Jeruzalem. ‘Premier Netanyahu wil niet gezien worden als de man die na de rakettenregen toegevingen deed aan Hamas.’

Tegelijk ziet Thrall wel een uitweg, in de Palestijnse regering van ‘nationale consensus’, die de gematigde Fatah en de radicale Hamas begin juni in Gaza hadden gevormd. Had die consensusregering van het Westen en van Israël een ernstige kans gekregen, dan was deze oorlog mogelijk vermeden. Maar nu die oorlog toch volop woedt, is diezelfde regering nog altijd de beste optie om opnieuw uit de crisis te raken.


Is de relatie tussen Hamas en Fatah nog wel goed genoeg om die regering te herlanceren?

‘Deze oorlog creëert zeker spanning tussen Hamas en Fatah, omdat binnen Hamas het gevoel is ontstaan dat het leiderschap van de Palestijnse Autoriteit in Ramallah, op de Westoever, zich aan de kant van Israël en van bemiddelaar Egypte heeft geschaard. Verschillende verklaringen van Fatah en van de Palestijnse president Mahmoud Abbas kwamen overeen met het standpunt van Israël, bijvoorbeeld dat er pas onderhandeld zou kunnen worden na een onmiddellijk staakt-het-vuren. Hamas en de Palestijnse facties in Gaza voelden hun standpunt minder vertolkt door Abbas. Dat heeft de relatie tussen Hamas en Fatah weliswaar verzuurd, maar niet genoeg voor beide partijen om af te zien van die consensusregering.’


Vóór deze oorlog was Hamas flink verzwakt, zowel op financieel als op politiek vlak. Is het mogelijk dat Hamas, dat sterker uit de oorlog komt, Fatah na afloop duidelijk maakt dat het Gaza verder wel alleen aankan?

‘Onmogelijk. De populariteit van Hamas en zijn politieke kracht zijn door deze oorlog flink gestegen. Maar de uitdagingen blijven erg groot: Hamas moet genoeg geld vinden om zijn ambtenaren te betalen en Gaza te besturen, de heropbouw te coördineren, in elektriciteit en water te voorzien... dat kan Hamas onmogelijk alleen aan.’

‘De vraagt blijft wel hoe groot de rol en de slagkracht wordt van die Palestijnse eenheidsregering in Gaza, en hoe Israël, de VS en Europa zich tegenover die regering zullen opstellen. Israëls beslissingen hebben op die regering toch een wezenlijke impact. Om te kunnen spreken van één eengemaakt Palestijns beleid, moeten de ministers in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever naar elkaar toe kunnen reizen. Dat maakt Israël mogelijk of onmogelijk.’


Juist. Israël trof de voorbije jaren doelbewust maatregelen om Gaza (bestuurd door Hamas) en de Westelijke Jordaanoever (geleid door de Palestijnse Autoriteit) van elkaar te scheiden. Zal dat veranderen?

‘Israël stelde onder meer restricties in op de export van Gaza naar de Westelijke Jordaanoever en perkte de bewegingsvrijheid van Gazanen in, die familie op de Westoever wilden bezoeken of er wilden studeren. Maar tijdens deze Gaza-oorlog merk ik toch dat Israël anders is gaan nadenken over de Palestijnse consensusregering, en over de voordelen die het daar zelf uit kan halen. De Israëlische minister van Defensie, Moshe Yaalon, heeft in deze crisis bijvoorbeeld gezegd dat hij wenst dat de Palestijnse Autoriteit aanwezig is aan elke grensovergang in Gaza. Netanyahu en Yaalon geven tot hiertoe geen enkel signaal dat Israël van plan is de Gazastrook opnieuw te bezetten en Hamas te vervangen door iets helemaal anders. Dat zou een zeer dure onderneming zijn waarvoor er in Israël weinig animo is.’


Trekt Israël in Gaza langzaam naar de uitgang, omdat het voelt dat het de veldslag kan winnen maar de oorlog om de publieke opinie verliest?

‘Met die publieke opinie valt het behoorlijk mee, hoor. Ook al komen er in Europese steden boze burgers op straat. Israël bekommert zich meer om diplomatieke druk. En die is in deze oorlog, zeker in vergelijking met het vorige offensief twee jaar geleden, zeer zwak. In het bijzonder vanuit Europa voelt Israël nauwelijks druk.’

‘Israël trekt langzaam terug om militaire redenen. Het leger is vanuit de lucht veel sterker in de strijd tegen Hamas. In een grondoffensief stelt Israël zich veel kwetsbaarder op. Israël heeft verbaasd vastgesteld dat de Hamas-strijders erg goed vochten. Netanyahu is terughoudend om nog zwaardere verliezen te riskeren, voor een hoogst onzeker doel.’


Als Israël niet aan een onderhandelde oplossing werkt, waaraan dan wel?

‘Het lijkt het scenario van de Gaza-operatie in 2008-2009 te willen hernemen. Israël overweegt een eenzijdig staakt-het-vuren, in de hoop dat Hamas voldoende is afgeschrikt om op korte termijn weer naar geweld te grijpen. Keert de rust dan terug, dan zal Israël bekijken welke kleine veranderingen het voor Gaza voorstelt.’


Hamas zal met kleine veranderingen geen genoegen nemen. Komt Gaza op korte termijn dan niet opnieuw terecht in een spiraal van geweld?

‘Die kans is erg groot, maar grote veranderingen dwing je nu eenmaal pas af na een onderhandelde oplossing. En de kans op zo’n oplossing schat ik zeer klein in.’


De VN reageren woest na elk Israëlische bom op een VN-school, Human Rights Watch stelt dat Israëlische soldaten vluchtende burgers hebben beschoten. Zal Israël ooit rekenschap moeten afleggen?

‘Voor een internationaal tribunaal bedoel je? Natuurlijk niet. Tegelijk is Israël beducht voor een nieuwe onderzoekscommissie naar mogelijke schendingen van internationaal recht in Gaza. Ook al zouden ze zo’n commissie dan meteen in diskrediet proberen te brengen, ze zitten er heus niet op te wachten.’


Blog DS, 06-08-2014 (Ine Roox)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB