Beurshandel in microseconden gaat de mens voorbij


Handel die wordt gestuurd vanuit gekoelde opslagplaatsen voor computers, kan onmogelijk de samenleving ten goede komen, schrijft Bart Staes.


Gunther Wuyts, hoofddocent financiën (KU Leuven) en twee doctoraatsstudenten bewieroken de zogenoemde high frequency trading of flitshandel (‘Niet elke flitshandelaar is een roofdier’, DS 1 juli ). Ik vind hun bijdrage te vergoelijkend van toon.

Hun stuk kwam er naar aanleiding van het zoveelste schandaal in de financiële sector. De Amerikaanse justitie onderzoekt de ‘geheime flitshandel’ van Barclays en of die bank de markt heeft gemanipuleerd. Als Europees parlementslid kan ik alleen maar toejuichen dat dit soort praktijken streng wordt gecontroleerd en dat deze extreme vorm van beurshandel wordt gereguleerd aan beide zijden van de Atlantische Oceaan – tegen de erg machtige lobby van de financiële sector in.

In het essay De onzichtbare hand die ons wurgt beschreef ik in 2012 het ontstaan van de financiële crisis van 2008 en de daaruit volgende eurocrisis aan de hand van twaalf kiemen. Flitshandel is er eentje van. Sneller informatie of nieuws verwerken, ‘zodat de flitshandelaars vliegensvlug prijzen kunnen veranderen’, levert niet direct een positieve bijdrage aan de reële economie. Het concept lijkt eerder gelinkt aan het begrip ‘aandeelhouderswaarde’, ook een van de kiemen van de crisis. Als een bedrijf aankondigt duizend mensen te ontslaan, gaan de beurskoersen omhoog. Voorwaar een positief effect.

‘Flitshandelaars kunnen risico’s en kosten beter beheersen’, schrijven Wuyts en co. Risico’s voor wie? En wie heeft er baat bij? Geldt in dezen niet eerder de regel ‘we innen wel de lusten, maar laten de lasten betalen door de hele samenleving’?

De Bank of England schat dat 30 tot 40 procent van alle Europese aandelenorders bestaat uit flitshandel. Die wordt gestuurd vanuit gekoelde opslagplaatsen met duizenden supersnelle computers, in grauwe voorsteden van Londen en New York. Via die hubs van de Amerikaans-Europese beurs NYSE Euronext worden elke seconde miljoenen kooporders verwerkt. Andrew Haldane van de Bank of England noemde dat ‘the race to zero’. Tot voor kort werd de beurshandel uitgedrukt in milliseconden, tegenwoordig in microseconden. Het begripsvermogen van de mens ver voorbij. De internationale beurshandel bevat dan ook letterlijk en figuurlijk weinig menselijkheid.


Ruis, bedrog en manipulatie

Maar achter dat soort flitseconomie gaan ook andere belangen schuil. Grote beleggers zoals pensioenfondsen, verzekeraars en hefboomfondsen hebben er baat bij grote transacties zo lang mogelijk geheim te houden om te voorkomen dat concurrerende en gehaaide beursjongens technieken te gebruiken om de prijs op te drijven en zelf een procentje mee te pikken. Via slicing and dicing delen nieuwe algoritmes grote aan- en verkoopvolumes op in kleinere pakketjes. Traders detecteren via sniffing-algoritmes de intenties van grote handelaars. Haast illegale ‘spoofing-algoritmes zijn eropuit de beurskoersen te manipuleren door veel orders te versturen net onder de marktprijs. De handelsvolumes op Wall Street zijn de voorbije decennia dan ook met factor 30 toegenomen. Dat lezen we in de belangwekkende studie The dark side of trading, die duidelijk maakt dat het fenomeen een steeds grotere schaduwzijde voor de economie heeft.

Scott Hunsader van het marktstudiebureau Nanex, die dagelijks 1.000 miljard gigabytes beursgegevens doorploegt, beschrijft de negatieve effecten: ‘Het is krankzinnig. Zes maanden geleden deden we de helft en vonden we het al gekkenwerk. Een jaar geleden, toen we dagelijks 250.000 gigabytes moesten verwerken, dachten we hetzelfde. Er is geen nieuwe informatie in die datastroom. Het is ruis, bedrog, manipulatie... De kiem van wat er vandaag fout loopt in de financiële markt.’


Quants

Speculanten en zakenbanken in de financiële markten beschouwen dat als iets positiefs, maar voor de reële economie én de samenleving is het rampzalig. Een relatief kleine kring beursspeculanten verdient goed door de toename van de volumes en de volatiliteit. Maar is het rechtvaardig? In de VPRO-documentaire Quants: de alchemisten van Wall Street zegt Paul Wilmott, een betrokken wiskundige: ‘Als enkele beurshandelaren gezamenlijk beursprijzen manipuleren, is dat illegaal. Maar digitale ‘black boxes’ kunnen op eenzelfde wijze handelen – en zijn daarin oncontroleerbaar. Dit roept om protest. Zolang regulering uitblijft, kunnen high frequency traders roepen dat er niets aan de hand is. Ondertussen kijken ze op hun horloges: over twee jaar zullen ze genoeg verdiend hebben om met pensioen te gaan.’

Goed dus dat begin 2014 het Europees Parlement en de Europese ministers van Financiën een akkoord hebben bereikt over financiële speculatie en de handel in financiële producten. Het zijn de eerste stappen vooruit in het reguleren van de speculatie met primaire goederen als voedsel en energie. Ook de destabiliserende flitshandel wordt aangepakt. De transparantie wordt op een aantal vlakken verbeterd: grote transacties moeten in de openbaarheid, niet ‘in het donker’. Het toezicht wordt versterkt. Algoritmes die voor flitshandel worden gebruikt moeten worden getest voor ze op de beurs worden toegelaten. Kleinere koersschommelingen worden gereguleerd. Handel die alleen via algoritmen verloopt wordt ook als dusdanig aangeduid.

Bij flitshandel is het contact tussen de financiële wereld en samenlevingen volledig zoek. Strengere regels zijn nodig om erop toe te zien dat de financiële wereld een nuttige bijdrage levert voor de samenleving, in plaats [van] haar te [wurgen.]


DS, 04-07-2014 (Bart Staes, europarlementslid Groen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB