Internet en censuur, een fout huwelijk

Etienne Vermeersch


Porno is niet zomaar een kwestie van smaak. Er bestaan misselijk makende beelden en sites, zelf voor iemand die wat kan hebben, zoals Etienne Vermeersch. Maar porno van het internet halen, daar rijzen praktische bezwaren tegen en – zodra er een vermoeden is van censuur – ook principiële.


Wanneer ik op de site Ask de betekenis vraag van de term keyholder, dan luidt het antwoord dat dit verwijst naar iemand die verantwoordelijk is voor de sleutel van een gebouw, ofwel naar een sleutelhanger. Als je die term intypt bij de zoekmachines Bing of Aol hebben de eerste sites daar inderdaad betrekking op, maar na een tijdje kom je in de pornografie terecht. Het gaat dan over een wife-mistress die de sleutel bezit van de ‘kuisheidsgordel’ van haar man (die elke erectie onmogelijk maakt), waardoor die vrouw een volledige dominantie over haar man bereikt.

Tweede voorbeeld. Kun je een onschuldiger term bedenken dan chastity? Dan vermoed je toch dat je bij het celibaat zult terechtkomen? Vergeet het: in geen tijd komt diezelfde kuisheidsgordel tevoorschijn en dat is onmiddellijk het geval als je male chastity intikt. Je wordt dan bestookt met zwaar sadomasochistische sites die de female domination zowel via teksten als via video’s verheerlijken (inclusief anale coïtus met strap-on); video’s die de man herleiden tot pure lustslaaf, om eens de andere kant van de pornomedaille te vermelden.


Onbegonnen werk

De Britse premier David Cameron wil internetproviders verplichten om filters te installeren die pornografie van het internet moeten bannen. Met die paar voorbeelden wil ik duidelijk maken dat zoiets niet of nauwelijks realiseerbaar is. Ofwel is het netwerk van controletermen zo uitgebreid dat je niet alleen de ‘Olympia’ van Manet, maar ook Titiaans ‘Venus van Urbino’ moet censureren, want beide zijn ooit als pornografie bestempeld. En wat te denken van de complexe coïtusstandjes die je op de Indiase tempels van Konarak en Khajuraho kunt bewonderen?

Ofwel introduceer je maar enkele termen, zoals verkrachting of BDSM, maar dan blijft een waaier van authentieke pornografie onaangetast. Overigens, als je de term ‘verkrachting’ uitsluit, vliegt ook de mooie film De maagdenbron van Ingmar Bergman eruit.

Camerons intentie is natuurlijk begrijpelijk. Zelf ben ik – na de lectuur van de Oostenrijkse schrijver Sacher Masoch, van Histoire d’O en zelfs van markies de Sade, om er maar enkele te noemen – van geen kleintje vervaard. Maar, hoewel ik nooit op kinderporno gestoten ben, vond ik sommige pornografische sites ronduit walgelijk. Zoals Cameron vraag ik mij dan af welke invloed zoiets op minderjarigen kan hebben, om van gestoorde persoonlijkheden maar te zwijgen.

De eerste vraag blijft echter: heeft de ontzaglijke uitbreiding van dit fenomeen (men spreekt van een zakencijfer van circa drie miljard euro) ook een ingrijpende impact op het intermenselijk gedrag zelf? Het succes van het boek Vijftig tinten grijs heeft aangetoond dat de vraag naar, in dit geval softe, porno ook bij een breed vrouwelijk publiek leeft. Betekent dat iets meer dan een spel van de fantasie? Maar ook als er een negatieve impact op de gedragingen zou zijn aangetoond, blijft de vraag hoe je zoiets aanpakt. Google geeft bij een aantal blogs de waarschuwing dat ze alleen voor geïnteresseerde volwassenen bestemd zijn. Er bestaan filters die ouders op pc’s kunnen aanbrengen om zoveel mogelijk porno en vooral kinderporno te weren. Of ze volledig sluitend zijn valt nog te bezien, maar het nut ervan ligt vooral in de suggestie aan die kinderen dat er zaken zijn die ze beter niet lezen of zien. Tot zover is er niets aan de hand. Je zou eventueel providers kunnen verplichten dezelfde informatie te verstrekken als Google, met de waarschuwing dat alles pure fictie is, gespeeld door volwassen acteurs. Overigens kan je bepaalde types van porno rechtstreeks vervolgen, zowel bij de bron als bij de ontvangers, als blijkt dat foto’s of video’s maken op zich al een misdrijf inhoudt, zoals het geval is bij kinderporno.


Verboden te verbieden

Maar het is iets helemaal anders een algemeen systeem van censuur in te voeren waaraan je alleen door een bijzondere aanvraag kan ontkomen. Niet alleen is dat, zoals ik al zei, praktisch onuitvoerbaar, omdat de grens tussen erotiek en pornografie niet te trekken valt. Maar vooral is censuur invoeren, zeker als je de omvang ervan niet naadloos kan omschrijven en motiveren, de eerste stap naar het einde van de vrijheid van meningsuiting.

Dat China erin slaagt via Google de toegang tot bepaalde vormen van wereldwijde interactie onmogelijk of zeer moeilijk te maken, zou een signaal moeten zijn om het spook van de censuur en van de aantasting van de meningsvrijheid met alle middelen af te weren. Voor sommige politici houdt het eerder de bekoring in om iets soortgelijks te ondernemen. Daarom is iedere stap in die richting een reëel gevaar voor de democratie. Dat, bijvoorbeeld, een voorstel van resolutie van senator Bert Anciaux en co oproept om ‘islamofobie’ te beteugelen, zit in datzelfde spoor. Het recente congres van de SP.A lijkt dit initiatief te steunen. Dat is, op het vlak van democratie, een absoluut dieptepunt in de geschiedenis van die partij. Zolang dat standpunt behouden blijft, kan ze zich nooit meer progressief noemen.


DS, 27-07-2013 (Etienne Vermeersch)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB