Tradities van het Sinterklaasfeest: schoenzetten, pepernoten en de zak

19 november 2012 - Robin Bruggeman

Het Sinterklaasfeest is net als veel andere folkloristische en traditionele feestdagen omgeven door een groot aantal tradities, die vaak al honderden jaren oud zijn. Met Sinterklaas eten we bijvoorbeeld pepernoten en speculaaspoppen, zetten we onze schoen en moeten we oppassen dat we niet in de zak van Sinterklaas verdwijnen. Maar waar komen deze tradities eigenlijk vandaan?

Net als bij veel op het christelijk geloof gebaseerde feesten kent Sinterklaas een aantal van de Germanen overgenomen tradities. Hier komt bijvoorbeeld het gebruik van de zak vandaan. Veel Germaanse stammen hadden namelijk een ritueel voor de volwassenwording van oudere jongens. Zij werden ’s nachts door volwassen mannelijke stamgenoten ontvoerd en in een zak gestopt om hun moed te testen. Hier komt waarschijnlijk het verhaal van de zak van de Sint vandaan, waarbij stoute kinderen werden meegenomen naar Spanje.

Schoenzetten

Een Sinterklaastraditie die een wat recentere oorsprong heeft is het zetten van de schoen. Dit werd al in de 15e eeuw gedaan op Sinterklaasavond en was toen bedoeld voor de armen. Kinderen zetten dan op 5 december hun schoen in de kerk, waarna de schoenen werden gevuld door de rijken. De inhoud van de schoenen werd een dag later, op 6 december, de sterfdag van Sint Nicolaas, verdeeld onder de armen. In de 16e eeuw begon men met het gebruik dat kinderen thuis hun schoen zetten, waar zij door hun ouders werden gevuld met speelgoed en snoepgoed.
Snoepgoed

Het snoepgoed waarmee deze schoenen werden gevuld had ook vaak een eigen verhaal en geschiedenis. Zo komt het gebruik van het strooien van pepernoten waarschijnlijk uit een verhaal rond Sint Nicolaas waarin hij munten wierp naar drie jonge meisjes, zodat zij hun bruidschat konden betalen en niet de prostitutie in hoefden. Daarnaast heeft het strooien ook een Germaanse oorsprong en beeldt het vruchtbaarheid uit, omdat het lijkt op een boer die zijn akker inzaait. Speculaaspoppen kennen ook een Germaanse oorsprong, waarbij de poppen door een jongen aan een meisje werden gegeven. Als het meisje de ‘speculaasvrijer’ aannam was dat een goed teken voor de relatie. Deze etenswaren zijn waarschijnlijk ook bij het Sinterklaasfeest gaan horen omdat zij qua smaak goed passen bij het jaargetijde.

Katholicisme

Een aantal van de tradities rond het Sinterklaasfeest zijn ook terug te voeren op de katholieke afkomst van Sint Nicolaas. Zo zijn de kleding, mijter en staf van de Goedheiligman symbolen van zijn functie als bisschop, komt hij aan met een stoomboot omdat Sint Nicolaas de beschermheilige van de zeevaarders was en vieren we pakjesavond op 5 december omdat de sterfdag van een heilige in het katholieke geloof vaak de avond ervoor wordt gevierd.

Bron: http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws...n-de-stoomboot/

Het is weer bijna zover, je kan er niet meer naast kijken in winkels en op de televisie: Sinterklaas en zijn gevolg zijn weer volop in het land. Op het eerste zicht lijkt dat eigenlijk niet meer zo van belang voor jongeren van mijn leeftijd of zelfs voor de jongeren uit het secundair onderwijs waar mij mee te maken krijgen. Toch blijft Sinterklaas een traditie is onze samenleving en ik hecht er dan ook veel belang om te weten waar dit eigenlijk vandaan komt. Vandaar heb ik dan ook dit artikel gepost. Het feest zelf is natuurlijk al jaren gecommercialiseerd, maar toch blijven bepaalde waarden en normen en achterliggende betekenissen actueel. Ik vind het dan ook belangrijk dat we verder kijken dan het oppervlakkige feest om ten volle kunnen begrijpen waarom dit feest belangrijk is in onze samenleving.

In tegenstelling tot Michael vind ik dat er de dag van vandaag (dus, twee weken voor de grote dag van Sinterklaas zelf) nog vrij weinig rond onze Heilige Man te doen is in het straatbeeld! Bijna alle winkels en bedrijven richten zich al 'all the way' op Kerstmis, en dit vind ik toch echt superjammer!!
De periode naar aanloop van Sinterklaas was voor mij als klein meisje altijd een superfijne, spannende en hartverwarmende periode, en ik heb het gevoel dat dit de laatste jaren erg aan het afnemen is. Het is inderdaad zo dat dit allemaal pure commerce is, maar de gezelligheid wil natuurlijk ook wat!
Daarom dit korte pleidooi; winkels, stop aub met nu al kerstverlichting, slingers en bomen te hangen, en haal die mijters, zwartepietenzakken en schoentjes terug uit de kast! Je zou er heel wat kinderen blij mee maken!