Onkerkelijkheid maakt katholieke scholen geliefd


Gloednieuw onderzoek van de Katholieke Universiteit Leuven naar de visie van ouders op het Vlaamse katholieke onderwijs levert verrassende uitkomsten op. Maar liefst 70 procent van alle ondervraagde ouders verklaart voorstander te zijn van katholiek onderwijs, variërend van mild positief tot groot voorstander.


Aangezien slechts 9 procent van die ouders kerkbetrokken is, blijkt dat onkerkelijkheid niet tot irrelevantie van het katholiek onderwijs leidt. In tegendeel. Het is de onkerkelijke context die ouders tot de stellingname brengt dat de godsdienstige identiteit wel wat meer in de verf mag worden gezet.

Hoe is deze merkwaardige paradox te verklaren? Mijn onderzoek in Nederland naar de ontwikkeling van katholieke religiositeit binnen kerkelijke en onkerkelijke families, doet allereerst een samenhang vermoeden met het verzuilde verleden. Vroeger had de katholieke school binnen de godsdienstige opvoeding een duidelijke en aan de ouders en de kerk complementaire taak. Wat de school deed, hoefden de ouders niet te doen.

Dat heeft geleid tot een verwachtingspatroon dat ook in deze tijd doorwerkt: dat de katholieke school op godsdienstig vlak doet, wat ouders zelf niet (denken te) kunnen. En, het klinkt heel tegenstrijdig: ook en misschien wel vooral de onkerkelijk geworden ouders kunnen iets dergelijks verwachten omdat juist zij vermoeden zelf onvoldoende in staat te zijn om hun kinderen op godsdienstig vlak iets bij te brengen. In een onkerkelijke context draagt dat bij aan een ouderlijke wens dat de katholieke school werk maakt van de godsdienstige identiteit.

Daarnaast speelt de katholieke gerichtheid op de gemeenschap, die de geloofsbeleving van katholieken kenmerkt, een rol. Generaties lang kreeg het katholieke leven van de wieg tot het graf vorm langs vanzelfsprekende en gemeenschappelijke patronen. Het tekent misschien wel bij uitstek de gerichtheid op gezamenlijkheid dat de vanzelfsprekendheid om bij een kerk te horen binnen enkele decennia plaatsmaakte voor een bijna net zo massale en vanzelfsprekende onkerkelijkheid. Die massale onkerkelijkheid heeft het verlangen naar een gemeenschap echter niet doen vervagen. Binnen de geïndividualiseerde cultuur is het persoonlijke verlangen om verbonden te zijn met een overstijgende levende gemeenschap juist aangejaagd; het verlangen naar een bezield verband waar je niet 'uit kunt vallen'.

Het katholicisme biedt daar nog steeds een antwoord op, ook aan onkerkelijken. Zij hebben het verlangen dat de school zelf als zo'n verband functioneert. Precies omdat dat buiten de school niet meer zomaar voorhanden is.

Juist vanwege de onkerkelijkheid willen ouders dat hun kinderen in aanraking komen met een gemeenschap waar een katholieke spiritualiteit handen en voeten krijgt en waar de religieuze aspecten van het vieren, de ethiek, en de gemeenschapsbeleving centraal staan. Via de school willen ze het besef en de ervaring meegeven van deel te zijn van een gemeenschap, waarin je geborgen bent, waarbinnen je verbonden bent met de ander: de ander met een kleine letter en de Ander met een hoofdletter. Niet ondanks, maar juist vanwege hun onkerkelijkheid.

Toke Elshof, universitair docent catechetiek aan de Universiteit van Tilburg


Blog Trouw.nl, 29-07-2012

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB