Waar is ons onderwijs voor?


LEUVEN - In al het tumult rond de levensbelangrijke vraag ‘waar is Bart De Wever’ en de heibel rond het al dan niet blijven voortbestaan van de B-attesten in het voorstel voor het vernieuwde onderwijs, zijn we één vraag uit het oog verloren: waar is ons onderwijs eigenlijk voor? Dient het middelbaar onderwijs om jongeren klaar te stomen voor de arbeidsmarkt? Of heeft het als bedoeling mondige burgers met een brede kijk op de wereld te vormen? Wat mij betreft dat laatste.


Ik vind een brede eerste graad dus best een goed idee. Humaniora staat immers letterlijk voor ‘meer mens worden’ en daar dient ons onderwijs voor. Binnen dat onderwijs moeten we zoveel mogelijk mensen een gemeenschappelijke sokkel aanbieden zodat we een zo krachtig mogelijke democratie krijgen. Maar dan moet het wel een eerste graad op maat zijn. Ik ben namelijk zelf het laatste product van het vermaledijde VSO.

Dat Vernieuwd Secundair Onderwijs met een brede eerste graad als centrale pijler, uitstel van studiekeuze en algemene vorming als uitgangspunt was een grote mislukking. Daarover schreef Herman de Coninck al in 1985 dat democratie een niet al te democratisch onderwijs vraagt. Toch zijn de ideeën uit het VSO ook de centrale begrippen die opnieuw opduiken in de huidige onderwijshervorming.

Op zich zijn de principes die aan de grondslag lagen van het VSO goed, maar ik herinner me lessen waarin sommige van ons zich stierlijk verveelden terwijl anderen zich pijnlijk belachelijk moesten maken voor de rest van de klas met bijvoorbeeld hun gebrekkig talent voor talen. De verschillen waren zo groot dat de sterke leerlingen de zwakke studenten niet meer meetrokken. Die laatsten surften met plezier de befaamde waterval naar beneden. Het is niet door het afsluiten van de uitgang dat het probleem is opgelost.

We moeten onze beste leerlingen uitdagen en onze zwakkere leerlingen optillen. Dat kan alleen als we binnen die brede vorming afstappen van de eenheidsworst. Het kan toch niet zo moeilijk zijn om ervoor te zorgen dat iedereen pakweg Engels krijgt, maar dat hoeft toch niet voor alle leerlingen op hetzelfde niveau te zijn?

Tegelijkertijd moeten we ook stoppen met het overschatten van wat het middelbaar onderwijs kan bereiken. In Over de pedagogische waarde van de brand van Rome schreef de Coninck ook al: ‘Elk middelbaar onderwijs zou er eigenlijk van uit moeten gaan dat je hoedanook alles vergeet. Ik kan geen vierkantswortel meer trekken, veel meer dan een bijzin herinner ik mij niet meer van Grieks, van aardrijkskunde blijft me voornamelijk bij dat Izegem een stad van schoenen was, en Kruishoutem van eieren, van Frans onthoud ik dat alle vrouwen van Molière graatmager waren want ze werden allemaal gespeeld door een sliertige leraar.’

De hervormers van ons onderwijs zouden best dat essay nog eens van onder het stof vandaan halen want ‘misschien’, schreef de Coninck, ‘zou het hele onderwijsprogramma er wel fundamenteel anders uit gaan zien, als men zich rekenschap geeft van de grondige vergeetmachine die het geheugen is, en als vakken consequent om hun attitudevorming op het programma gezet werden - want dat is het enige wat je er leert."

Er is geen enkele reden om een brok jonge klei al op zijn twaalfde tot lasser te boetseren. Laat ons dus maar een brede eerste graad op maat installeren. Zo'n onderwijs levert kritische burgers af. En is dat niet net waar de arbeidsmarkt naar op zoek is?


DS, 29-09-2012

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB