Burger moet ook kritisch naar zichzelf durven kijken


Uit de ’Sociale staat van Nederland’ rijst het beeld op van een verwend volkje dat niet bereid is de tering naar de nering te zetten.


Hoewel we weten dat het met de economie slecht gaat, blijven we hoge eisen stellen aan de regering. Den Haag moet er in het bijzonder voor zorgen dat de prijzen dalen, de werkgelegenheid groeit en de sociale uitkeringen omhoog gaan. Tegelijk moet de regering zich onverminderd inspannen voor onze zorg, veiligheid en nog zo wat zaken. Alles bij elkaar, concludeert het Sociaal en cultureel planbureau in haar tweejaarlijkse rapportage over ons wel en wee, verwachten burgers nog steeds zeer veel van de overheid, ook nu er minder geld is te verdelen.

In dat licht hoeft het niet te verbazen dat de waardering voor de regering sterk is gedaald sinds er aan de uitbundige welvaartsgroei in de jaren negentig een eind kwam. En niet zo’n beetje ook. Vier jaar terug was driekwart van de mensen tevreden over de regering; nu nog maar een derde. Aan dit beeld valt een forse relativering te ontlenen van de kritiek op het kabinet-Balkenende. Dit kabinet kan het nooit goed doen als de burgers niet bereid zijn zich aan te passen aan de omstandigheden. Laat staan dat het de zegen krijgt voor zijn ideologische boodschap dat de burger zelf meer de handen uit de mouwen moet steken en minder naar Den Haag moet kijken.

Een nadere analyse van het planbureau laat zien dat de ontevredenheid inderdaad sterk politiek is bepaald. Mensen die zich links op het politieke kaart plaatsen zijn negatiever over het kabinet dan mensen die zichzelf als rechts beschouwen. Tijdens de paarse kabinetten-Kok was dat verschil er niet of nauwelijks.

Hieruit kan de conclusie worden getrokken dat het kabinet-Balkenende te hard van stapel is gelopen met het hervormen van de verzorgingsstaat en mensen afschrikt met het lonken naar een ’Amerikaanse samenleving’. Maar het is te gemakkelijk om, met het planbureau, louter naar de politiek als boosdoener te kijken. Het onderzoek dwingt ook ons, burgers, kritisch naar onszelf te kijken. Dat we willen vasthouden aan een samenleving met een sterke onderlinge solidariteit en veel aandacht voor de kwaliteit van het bestaan, is mooi; maar tegelijk vertonen we een sterke neiging tot verschansing in eigen huis en blijven we heel veel van de overheid verwachten. Ook dat is te gemakkelijk.


Trouw, 07-09-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB