Waarom is het geen goed idee om 's middags langer dan een halfuur een dutje te doen?


An Mariman van het slaaplaboratorium van de Universiteit Gent raadt haar patiënten aan om hun middagdutjes te beperken tot een halfuur, zodat ze alleen 'licht slapen'. 'Slapen mensen langer, dan komen ze in de 'diepe-slaap-fase' terecht waardoor ze 's nachts minder goed slapen.'


Slaap bestaat uit cycli van opeenvolgende slaapfases. 'De eerste cyclus duurt ongeveer anderhalf uur', vertelt Mariman. 'Na het inslapen komt een fase van oppervlakkige of lichte slaap. Deze fase duurt bij de meeste mensen ongeveer een halfuur. Na deze periode komt de diepe slaap, gevolgd door weer een heel kort stukje oppervlakkige slaap en uiteindelijk de remslaap.'

Als je het tijdens je middagdutje zo bont maakt dat je in de remslaap bent terechtgekomen, dan ben je echt te ver doorgeschoten, aldus Mariman. 'Tijdens deze fase, waarin we dromen, verwerken we psychische indrukken. Onze hersenen zijn dan net zo actief als wanneer we wakker zijn. We rusten dan dus niet uit.'

Maar wat maakt het eigenlijk uit dat je 's nachts wat minder lang slaapt doordat je overdag al langer dan een halfuur hebt geslapen? Een volwassen mens heeft zeven à acht uur slaap per etmaal nodig, als je dat quotum maar haalt, dan is er toch niets aan de hand?

Nee, zo simpel ligt het niet, aldus Raymond Cluydts, slaaponderzoeker van de Vrije Universiteit Brussel. 'We rusten pas echt goed uit als ons slaapritme onze biologische klok volgt', aldus de onderzoeker, die zich haast te zeggen dat dit voor de meeste mensen geldt. Mensen die 's nachts werken moeten uiteraard wel overdag slapen.

Ons slaapwaakritme is gekoppeld aan het daglicht dat onze ogen binnenkomt. Licht gaat de productie tegen van het slaapverwekkende hormoon melatonine. 's Nachts stijgt de concentratie van melatonine in je lichaam. 'De timing van je slaap is optimaal als de concentratie van deze stof zijn piek bereikt tijdens de tweede helft van je slaap', zegt Cluydts.

Een ander belangrijk ijkpunt hangt samen met je lichaamstemperatuur, die tijdens de slaap een dipje maakt. Het dieptepunt daarvan moet ook plaatsvinden tijdens de tweede helft van je slaap.

Volgens Cluydts is het niet mogelijk om slaaptekorten weg te werken door middel van lange siësta's. 'Mensen die 's middags heel lang willen slapen, willen dat waarschijnlijk omdat ze een slaapschuld hebben opgebouwd. Een aantal nachten goed slapen helpt daar wel tegen. Maar als je een grote slaapschuld hebt, doordat je bijvoorbeeld een jaar lang elke nacht te weinig hebt geslapen, dan haal je dat nooit helemaal meer in. Dat heeft blijvende gevolgen voor je gezondheid.'

Als je probeert om zo'n slaaptekort weg te werken door 's middags lang te slapen, dan wordt het probleem volgens Cluydts alleen maar groter, 'want door 's middags te slapen compromitteer je je nachtrust'.

Cluydts raadt mensen aan om middagdutjes te beperken tot twintig à dertig minuten. Sommige mensen knappen al ontzettend op van een powernap van slechts tien minuten. Het is nog niet wetenschappelijk aangetoond hoe dat komt, aldus Cluydts. 'Maar', zegt hij, 'waarschijnlijk heeft het te maken met de stof adenosine.'

Adenosine ontstaat wanneer hersencellen actief zijn en glucose (suiker) verbranden. De stof heeft een onderdrukkende werking op de zenuwcellen. We worden dus moe. 'Tijdens de slaap breken we adenosine weer af. Het kan zijn dat we al binnen tien minuten zoveel van de stof hebben afgebroken dat we over een drempelwaarde zijn gekomen, waardoor we ons alerter voelen.'

Vragen aangaande de wetenschappelijke achtergrond van alledaagse fenomenen kunt u sturen naar De Standaard, Wetenschapswinkel, Gossetlaan 28, 1702 Groot-Bijgaarden, of naar wetenschap@standaard.be, onder vermelding van voornaam, naam en adres.


Blog DS, 09-05-2011 (Tomas Van Dijk)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB