Val van Rome terug te zien in jaarringen


ROTTERDAM - Sociale opschudding viel in het verleden geregeld samen met hevige klimaatverandering.


De kans dat de lopende klimaatverandering sociale en culturele ontwrichting teweegbrengt, is groter dan wordt aangenomen. Er zijn aanwijzingen dat klimaatveranderingen in het verleden ook tot verstoring van machtsverhoudingen en economische tegenspoed hebben geleid. Duitse, Zwitserse, Franse en Amerikaanse onderzoekers onder leiding van Ulf Büntgen concluderen dat deze week in Science.

De wetenschappers reconstrueerden het klimaat van centraal Europa voor de afgelopen 2.500 jaar aan de hand van een onderzoek aan jaarringen uit hout. Voor de reconstructie van de historische temperaturen gebruikten zij het hout van twee coniferensoorten (de alpenden en de lariks) die dicht bij de boomgrens in de Oostenrijkse Alpen groeiden.

Voor de reconstructie van de historische regenval in de maanden april-mei-juni analyseerden de onderzoekers de jaarringen van geconserveerde of gefossiliseerde eiken (zomereik en wintereik) en archeologisch hout dat uit deze boomsoorten was gezaagd. De eiken kwamen uit Noordoost-Frankrijk en Noordoost- en Zuidoost-Duitsland. Ze slaagden erin de bomen te vinden waarvan de groei inderdaad door het wateraanbod werd beheerst (die 'een regen-signaal in de jaarringen hadden'). Historische documenten bevatten veel informatie over wateroverlast of grote droogte.

Een belangrijke conclusie is dat het in historische tijden zowel veel natter als veel droger is geweest dan tegenwoordig. Zeer grote variaties in het wateraanbod deden zich voor in de periode van de Grote Volksverhuizing, het binnendringen van 'barbaarse' stammen in de nadagen van het West-Romeinse Rijk dat het begin van de middeleeuwen inluidde.

Er zou dus een verband tussen die twee kunnen bestaan. De Romeinse tijd kenmerkte zich door behaaglijke temperaturen en tamelijk veel regen. Deze zachte zomers waren vermoedelijk de aanleiding voor de opkomst van het Romeinse Rijk.

dinsdag 18 januari 2011
Auteur: Karel Knip, © NRC Handelsblad

Bron: http://www.standaard.be/artikel/det...&subsection=173