‘Bart, we hadden afgesproken dit niet te doen'


BRUSSEL - Elio Di Rupo (PS) liep twee dagen razend rond, nadat N-VA-voorzitter Bart De Wever maandag de financieringswet op tafel gelegd had. Maar het Vlaamse front waar Di Rupo op botste, liet de PS-voorzitter geen keuze.


Elk goed akkoord heeft een simpele kern nodig, een nucleus waarin al de rest vervat zit. Over die logica waren de twee winnaars, Elio Di Rupo en Bart De Wever, het snel na de verkiezingen eens.

BHV zou op een redelijk ‘propere' manier gesplitst worden omdat de N-VA hierop heel weinig marge heeft. In ruil zou het probleem van de onderfinanciering van Brussel opgelost worden. Voor de staatshervorming zelf beloofde De Wever dat hij geen puur confederaal model zou eisen. Ook zou hij niet aan de grote principes van de financieringswet raken – die regelt de geldstromen tussen de federale overheid en de deelstaten.

In ruil bood Di Rupo een stevige staatshervorming op een aantal sleuteldomeinen: het arbeidsmarktbeleid, de gezondheidszorg, de kinderbijslag en de fiscaliteit. De ‘responsabilisering van de regio's', het toverwoord voor de Vlamingen, zou dan via die domeinen in de staatshervorming sijpelen. Het leek een perfect scenario om iedereen gelukkig te stellen.

Bij de N-VA droomde men hardop van een grote stap via de gezondheidszorg. ‘Daarin zou je perfect kunnen responsabiliseren. Bij de overheveling van het integrale pakket gezondheidszorg en de nodige bestedingsautonomie zou je enorme stappen kunnen doen. Deelstaten die dan verantwoordelijk omgaan met hun budgetten en de nodige besparingen doorvoeren, kunnen met dat geld andere dingen doen. Dat gaat over 35 miljard euro', legt een onderhandelaar uit.

Alleen, tussen droom en daad stonden de Franstalige voorzitters. Zolang De Wever en Di Rupo samen vergaderden, liep alles behoorlijk vlot. Tot Di Rupo meldde dat hij niet verder kon sans les autres. Les autres, dat was vooral Joëlle Milquet, de CDH-voorzitster.

Harder dan gelijk wie bleef zij erover waken dat de ‘perimeter', de lijst met alle communautaire onderwerpen, zo beperkt mogelijk bleef. ‘Alsof je haar vingernagels zonder verdoving zou uittrekken, zo reageerde ze bij elke uitbreiding van de beleidsdomeinen', zegt een Vlaamse bron.

Het gevolg was een, in Vlaamse ogen, veel te magere lijst. Een eerste reality-check voor de Vlamingen kwam er eind juli, toen Elio Di Rupo de voorzitters samenriep voor een etentje op het kabinet van Jean-Claude Marcourt (PS), aan de Louizalaan in Brussel. Daar stelde De Wever de eerste keer ‘dat hij niet genoeg had'. Om een crisis te vermijden laste Di Rupo eenzijdig een semaine familiale in. Een decompressie, die iedereen moest toelaten om op adem te komen.

En ondertussen zouden de PS- en de N-VA-voorzitter samen het pakket bevoegdheden verder uitdiepen, zo hoopte men bij de Vlaams-nationalisten. Alleen kwam het nooit zo ver; zodra iedereen na de vakantie terug was, legde Di Rupo mondeling een lijst op tafel, waarna hij in ijltempo vergaderingen organiseerde en naar een afsluiting van het preformateurschap werkte. ‘Wanneer we in de echte formatietijd zijn, kunnen we die lijst nooit meer uitbreiden. Vandaar dat die discussie nu zo belangrijk is', stelt een SP.A-bron.

En dus vond Bart De Wever eind vorige week dat Di Rupo zijn herenakkoord alweer niet waarmaakte. Zeker toen vrijdag uitgerekend via de SP.A, nochtans de zusterpartij van Di Rupo's PS, het voorstel van de fiscale autonomie in de personenbelasting op tafel kwam, nam de hoop bij de N-VA'ers weer toe. Na een gezamenlijk overleg met de Vlaamse voorzitters, zaterdag, werd De Wever naar Di Rupo gestuurd voor een tête-à-tête.

Ook dat leverde niets op. De deelstaten zelf de personenbelasting laten innen, of delen ervan: het bleef taboe voor de PS. Zondagavond, op het kabinet van Paul Magnette (PS), werd het verzoeningsvoorstel van de PS besproken. Er waren wat brokken in de gezondheidszorg bijgekomen, maar alweer vond De Wever het geheel tegen de geest van zijn deal met de PS. Hij bleef een verbreding van de domeinen vragen.

Ten einde raad gooide hij het maandag over een andere boeg. ‘We hebben geen andere keuze dan via de grote poort te gaan, de financieringswet', stelde hij op een overleg met Caroline Gennez (SP.A), Wouter Beke (CD&V) en Wouter Van Besien (Groen!). Alle vier waren ze het eigenlijk eens dat er ‘te weinig op tafel lag'. En ook over de financieringswet was er eensgezindheid: die wet moest worden herbekeken. Gebeurt dat niet, dan is de federale staat gewoon failliet en dat willen we helemaal niet, was onder meer de redenering van Van Besien. Beke, die al veel langer met bekommernissen rond de financieringswet rondliep, ging eveneens gretig mee.

Via CD&V kwam het initiatief ook het CDH ter ore. En Joëlle Milquet zei niet meteen ‘neen' (zie inzet).

Op de vergadering maandagmiddag met de zeven partijvoorzitters, op het kabinet van Milquet, komt de kat dan op de koord. ‘Kunnen jullie nu echt niet verder', vraagt De Wever aan de Franstaligen. Allemaal antwoorden ze dat ze onmogelijk nog verder kunnen gaan. ‘Bon. Dan moet ik twee dingen vragen', zegt De Wever. Ten eerste vraagt hij alles op papier te zetten, want een mondeling akkoord is altijd voor interpretatie vatbaar. ‘En ik vrees dat, zelfs als ik alles krijg dat ik denk verbaal te hebben binnengehaald, het totaalpakket niet genoeg is. Ik ben dus verplicht te beginnen over de financieringswet.'

Dat zinnetje doet alle lichten op rood slaan bij Di Rupo. ‘Bart, we hadden een afspraak dit niet te doen.' Zeker als ook Van Besien gretig meedoet met Beke en De Wever, steekt het. En als zelfs Gennez zich niet inhoudt, wordt Di Rupo helemaal boos. De PS-voorzitter reageert bijzonder bitter, zijn socialistische geestesgenoot krijgt de volle laag.

De angel gaat er pas uit als iedereen in de gaten krijgt dat De Wever echt onwel is. Het is Milquet, die naast De Wever zit, die ingrijpt als De Wever bijna smekend vraagt ‘of het nog wel zin heeft om te vergaderen, want we gaan er toch niet uitkomen'.

Bijzonder bezorgd loodst ze De Wever – die op dat moment niet veel meer van de wereld weet – uit het zaaltje, naar haar chauffeur. Die vermijdt de voor- en de achteringang van het kabinet, waar journalisten staan, en rijdt via een derde uitgang naar de auto van De Wever. Daar neemt zijn chauffeur het over, die de N-VA-voorzitter naar huis rijdt.

Di Rupo blijft daarop 48 uur een gekrenkt man. Het voelt alsof zijn herenakkoord geschonden is en alsof de relatie met De Wever beschadigd is. De N-VA-voorzitter heeft van zijn kant weinig marge. Hij moet de responsabilisering hebben, hetzij via de ‘perimeter', hetzij via de ‘grote poort' van de financieringswet.

Dinsdagmiddag volgt een lang gesprek tussen beiden. Di Rupo noch De Wever wil de onderhandelingen opblazen. Tussen beiden is een band gegroeid, de N-VA-voorzitter gunt het de PS'er oprecht om premier te worden. Maar alle Vlaamse partijen hebben zich vastgezet op de ‘reponsabilisering via die financieringswet'. En dus moet Di Rupo breken met de Franstalige traditie en doen wat al zijn voorgangers op weg naar de Wetstraat 16 deden: zijn trots inslikken en opnieuw op zoek gaan naar het compromis.


Blog DS, 19-08-2010 (Wouter Verschelden)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB