Moldaviërs is het nu menens


In Moldavië zijn massale protesten uitgebroken na de verkiezingen zondag, die werden gewonnen door de communisten. De onrust zet de verhoudingen in de regio op scherp.


Rotterdam, 8 april. Met de communisten aan de macht staat Moldavië stil, vindt Vasile Dumitras (25) uit Chisinau. Hij is een van de vele jongere Moldaviërs die de uitslag van de parlementsverkiezingen van afgelopen zondag moeilijk kunnen verteren, legt hij telefonisch uit. Opnieuw heeft de communistische partij een meerderheid, groot genoeg om ook te kunnen bepalen wie de volgende president wordt.

De regering trad vannacht hard op tegen betogers en arresteerde ongeveer tweehonderd demonstranten. Vanochtend trokken opnieuw ruim vierduizend betogers de straat op. De toegangswegen tot de hoofdstad en de grens met Roemenië zijn geblokkeerd.

Rusland heeft vanochtend laten weten de protesten te zien als een opzet om Moldavië bij Roemenië in te lijven en los te weken uit de greep van Moskou. De Roemeense ambassadeur is door de regering in Chisinau tot persona non grata verklaard. Moldavië haalde zijn ambassadeur uit Boekarest terug. De president dreigde vanmiddag met geweld als de betogingen doorgaan. Roemenen die naar Moldavië willen reizen hebben voortaan een visum nodig.

Op straat laten de studenten de Moldavische identiteitscrisis intussen uitgroeien tot een acuut probleem dat om een oplossing schreeuwt. Al sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie wordt de voormalige deelrepubliek verscheurd tussen Russische en westerse invloeden en belangen. De oostelijke regio Transnistrië verklaarde zich in 1990 onafhankelijk en leunt zwaar op Moskou, dat de onafhankelijkheid ondersteunt met een omstreden vredesmacht. Het westen is op Roemenië georiënteerd. De bevolking spreekt overwegend Roemeens en heeft vaak familie of werk in Roemenië. Het regime in Chisinau poogt de banden met de Europese Unie aan te halen en tegelijk de Russen niet van zich te vervreemden.

De demonstrerende studenten en de pro-Europese oppositiepartijen zijn ervan overtuigd dat met de uitslag van de parlementsverkiezingen is geknoeid. „De naam van mijn dode oma en een dode oom stonden nog op de kieslijsten. Mijn vader zag ze staan”, beweert Sandu Godoroja, student financiële economie. Hij gaat ervan uit dat Moldaviërs die in het buitenland werken en overledenen voor de communisten zijn geteld. De waarnemingsmissie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) verklaarde maandag geen onregelmatigheden te hebben gezien. Wel is de indruk dat staatsmedia in de campagne zijn misbruikt.

De communistische president Vladimir Voronin noemde de onlusten gisteravond een „goed voorbereide, goed doordachte en zo te zien ook goed gefinancierde operatie”. Hij spreekt van een „coup”, georganiseerd door de oppositie.

Nee, zegt journalist Valentina Basiul (26). „Het protest is spontaan begonnen.” Basiul is voor haar krant Timpul bij de protesten. „Via netwerksites waren mensen maandag opgeroepen voor een ‘rouwdienst voor het communisme’”, vertelt ze. ’s Avonds verzamelden zich zo’n tienduizend studenten voor het parlement en staken kaarsjes aan. Politici van de oppositie haakten aan en riepen op tot een demonstratie dinsdagochtend. Daar verschenen ongeveer 20.000 demonstranten.

„De autoriteiten trommelden oproerpolitie op”, zegt Basiul. Het protest ontaardde in een rel. Demonstranten drongen, met EU -en Roemeense vlaggen in de hand, het parlementsgebouw binnen, gooiden computers, papieren en meubels naar buiten en maakten er een brandstapel van. Er vielen ruim honderd gewonden. Een vrouw overleed aan rookvergiftiging. Vannacht heroverde de politie het gebouw en arresteerde ongeveer honderd betogers.

De nieuwsvoorziening verloopt intussen grotendeels via blogs, Twitter en Roemeense zenders. De Moldavische staatszenders zenden geen nieuws meer uit.

Behalve een diepgewortelde oost-west tegenstelling, laten de onlusten een generatiekloof zien. De belangen van jong en oud botsen, het stemgedrag wijkt sterk af. Het gemiddeld salaris in Moldavië is 250 euro. Ongeveer 600.000 van de vier miljoen Moldaviërs werken in het buitenland. Op het platteland zijn vooral ouderen overgebleven. Terwijl hun kinderen in het buitenland verdienen, zorgen zij voor de kleinkinderen. Onder het Sovjetbewind vonden ze het leven gemakkelijker.

Vasile Dumitras (25), in dienst van een Nederlands werktuigbouwkundig bedrijf, vindt het een rare vraag waarom hij tegen de communisten is. „Ze doen alleen wat voor ouderen, voor hun stemmers. Niets voor ons.”


NRC, 09-04-2009

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB