Bye bye bankgeheim?


> Belastingparadijzen staan onder politieke druk > Zelfs Zwitserland zwakt zijn bankgeheim nu af > Doorbraak heeft vooral een symbolisch belang


Al ren je nog zo snel, de crisis achterhaalt je wel. Zelfs in de chique herenhuizen in Zurich en Genève - waar discrete vermogensbeheerders onder het genot van een glas dure wijn en een goede sigaar al ruim 70 jaar onverstoord de voortgang van uw effectenportefeuille bespreken - beginnen de private bankiers dezer dagen zenuwachtig te schuifelen op hun stoel als ze de krant openslaan.

Want de doorgaans rustige wereld van dubbele deuren en zegelringen is in beroering. Vorige week werd bekend dat Liechtenstein, Andorra, België, Oostenrijk, het Kanaaleiland Jersey, Luxemburg en Zwitserland informatie gaan uitwisselen met buitenlandse regeringen om zo belastingontduiking en fraude te bestrijden. Zelfs het zonnige dwergstaatje Monaco voegde zich het voorbije weekend bij het rijtje.

De landen die niet mee willen werken aan het versoepelen van het bankgeheim, lopen het risico om op de zwarte lijst van de Organisatie voor Economische Ontwikkeling en Samenwerking (de OESO) te komen. Dit kan resulteren in sancties en imagoschade en dat willen de betrokken regeringen, inclusief de Belgische minister van Financiën Didier Reynders (MR), te allen prijze vermijden.

De Britse premier Gordon Brown sprak dan ook al triomfantelijk van 'het begin van het einde van de belastingparadijzen'. Al heeft Brown dat wellicht vooral symbolisch bedoeld. Want net als de alpenhoorn en de precisiehorloges, is het bankgeheim onlosmakelijk met Zwitserland verbonden. Het bankgeheim werd in 1934 oorspronkelijk ingevoerd met de bedoeling om het vluchtkapitaal van Duitse joden en Franse belastingontduikers te beschermen tegen het nazi-regime, maar groeide na de Tweede Wereldoorlog als snel uit tot een ware magneet voor zwart geld vanuit alle windrichtingen.

Dat belet echter niet dat het Zwitsers bankgeheim de laatste twintig jaar al enkele serieuze barsten toonde. Eerst begon de jacht op het witwassen van zwart geld afkomstig van criminele activiteiten, daarna kwamen ook de bijeengegraaide vermogens van dictators onder vuur te liggen. En sinds 11 september 2001 is er onder de impuls van de regering-Bush ook een wereldwijde klopjacht ontstaan naar de geheime geldreserves van terroristische bewegingen zoals Al-Qaeda.

Telkens zagen de bankiers zich (terecht) verplicht om de bankgegevens van de betrokken cliënten vrij te geven.

Onder druk van de wereldwijde financiële crisis, die het debat over belastingontduiking weer heeft doen aanzwellen, wordt de lat nu opnieuw een stuk hoger gelegd. Vooral vanuit de VS, maar ook vanuit Frankrijk en Duitsland groeit de druk om de miljardeninjecties in de banksector te gebruiken als hefboom om de op vele vlakken hypocriete financiële sector eindelijk in de pas te laten lopen.

Dit keer moeten de belastingparadijzen zich schikken naar de norm inzake gegevensuitwisseling van de OESO. Volgens die norm moeten de staten elkaar inlichtingen verstrekken als er een vermoeden bestaat van 'ernstige' fiscale fraude. De staten kunnen zich in dat geval niet verschuilen achter het bankgeheim.

Dat staat mooi op papier, maar dat betekent niet dat men nu al de doodsklokken moet luiden over het bankgeheim. Want de belastingparadijzen die nu zeggen mee te gaan werken, zullen zelf niet actief jacht maken op zwartspaarders die er rekeningen hebben. Landen die het zwart geld van hun inwoners in bijvoorbeeld Liechtenstein of Zwitserland willen opsporen, zullen met keiharde bewijzen op de proppen moeten komen.

Want automatisch informatie geven aan buitenlandse belastingdiensten is voor deze regeringen nog altijd onbespreekbaar. Zwitserland zal de aanvragen bijvoorbeeld 'geval per geval' bestuderen. In de praktijk betekent dit dat er enkel gegevens zullen uitgewisseld worden bij 'serieuze verdenkingen' in grote fraudedossiers, zoals grootschalige witwaspraktijken.

Maar wat zijn 'ernstige verdenkingen'? Landen als Luxemburg en Zwitserland, die volgens de laatste rapporten respectievelijk 2.000 miljard en 1.000 miljard euro aan buitenlandse activa beheren, dreigen op dit punt serieus op de rem te gaan staan. 'Om de gedeeltelijke opheffing van het bankgeheim te compenseren, verwachten we dat de Zwitsers meer dubbele belastingverdragen met hun belangrijkste partners zullen sluiten en dat zal jaren in beslag nemen', merken fiscale specialisten nu al op.

Belastingfraudeurs die een paar honderdduizend euro hebben weggesluisd, hoeven dus nog niet meteen in paniek te raken. Al is het maar omdat een aantal andere offshore-belastingparadijzen, zoals bijvoorbeeld Panama, nog steeds niet moeilijk doen over tegoeden waarvan de herkomst minder duidelijk is. En zolang er een massale uitstroom van beleggingsgeld dreigt naar belastingparadijzen in de Caraïben, kan je er donder op zeggen dat ook de Europese 'one-trick-pony's' als Luxemburg, Liechtenstein en Zwitserland hun been zullen stijf houden.

Nico Tanghe is redacteur economie


DS, 17-03-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB