Het leven is een roman


Schrijvers saai? Dan kent u Salman Rushdie nog niet: geridderd schrijver, vriend van rockers en mannequins, recordhouder snel signeren en graag geziene gast in de Britse 'Terzake'.


Als er één uitzondering is op de regel dat schrijvers niet interessant zijn voor de media, dan is het wel Salman Rushdie. In een tijd dat schrijvers zelden gepolst worden in het maatschappelijke debat en op de Vlaamse televisie zelfs geen eigen reservaat kunnen lospeuteren in de vorm van een boekenprogramma, was de Brits-Indiase auteur weer alomtegenwoordig.

Deze week vooral met serieus nieuws: hij staat op de longlist van de prestigieuze Man Booker Price - de uitslag pas op 14 oktober bekendgemaakt, maar dat belet de bookmakers niet om hem nu al vier tegen als winnaar te tippen. Dinsdag was hij uitgenodigd in Newsnight, de Terzake van BBC2, om zijn visie op de Iraans-Westerse betrekkingen te geven.

Vorige week was de aanleiding om hem nog eens in de media op te voeren iets frivoler. Rushdie had tijdens een interview beweerd dat hij duizend boeken had gesigneerd op een uur. Kan niet, beweerde de Britse wijnboekenschrijver Malcolm Gluck: daarvoor moet een team van drie man je bijstaan. Een persoon om de boeken uit de dozen te halen en klaar te leggen, iemand om ze op de juiste pagina geopend aan te reiken, en een om ze na het signeren meteen weg te rukken. En zelfs dan, zei Gluck, kun je alleen een paraaf zetten, geen echte handtekening.

Rushdie, die in juli op Amerikaanse promotournee was voor zijn nieuwe roman De verleidster van Florence, liet weten dat hij altijd met zo'n A-team werkt bij signeersessies, en dat hij het voor alle zekerheid nog eens had laten verifiëren: hij kan duizend boeken per uur van een volledige handtekening voorzien. 'His record is toast', liet de grote literator weten. Vrij vertaald: 'Nè!'


Mondain

Het is niet eens het meest onwaarschijnlijke kader om Rushdie aan te treffen. Nadat ayatollah Khomeini een doodvonnis over de schrijver had uitgesproken, omdat die in De duivelsverzen de islam zou hebben beledigd, was Rushdie tien jaar lang maar hoogst zelden in het openbaar te zien. Toen het gevaar week, leek hij wel zijn schade te willen inhalen. Hij verscheen op mondaine feestjes, liet zich fotograferen met Bono - The ground beneath her feet is zowel de titel van een song van U2 als van een boek van Rushdie, niet zijn beste - en speelde zichzelf in de film Bridget Jones' diary.

Toen hij in 2004 trouwde met Padma Lakshmi, ex-fotomodel en mannequin, en in de Verenigde Staten een bekende presentatrice, was hij helemaal een regelmatige gast in de glossies. Wij weten nu dat Rushdie zijn hangende oogleden niét uit ijdelheid heeft laten opereren, maar omdat hij een spierafwijking had, die het uiteindelijk onmogelijk zou hebben gemaakt om zijn ogen open te houden. Wij weten dit belangwekkende nieuws niet uit de Standaard der Letteren, maar uit een blaadje dat bij de tandarts lag.

Het heeft wel iets aandoenlijks, auteurs die bluffen over hun persoonlijke record handtekeningen zetten. Gluck vergeleek het zelf met twee jongetjes die kijken wie de grootste heeft, en betwijfelde hardop dat een vrouwelijke collega deze 'uitdaging' vast niet zou aangaan. Maar veel schrijvers, critici en intellectuelen krijgen het stilaan op hun heupen dat die verdomde pleger van magisch-realistische turven alwéér in Vogue staat, en zij niet.


Terugslag

De kritiek komt, misschien niet toevallig, op gang nadat Rushdie op twee weken tijd twee keer om zijn literaire verdiensten werd gelauwerd. Eerst werd Middernachtskinderen verkozen tot allerbeste winnaar die de Man Booker Prize de afgelopen veertig jaar heeft gehad. Deze week raakte bekend dat De verleidster van Florence op de longlist voor de volgende editie van de literaire prijs staat.

De terugslag kwam meteen. 'Pompeus, arrogant, en verwaand', noemde de schrijver A.N. Wilson hem gisteren in de Daily Mail. Gniffelend noteerde hij dat De verleidster van Florence 'een paar vernietigende recensies' had gekregen. Het waren er inderdaad een paar, in een zee van erg positieve besprekingen.

Wilson haalt ook een paar argumenten aan, die de volgende weken in alle ammunitiedoosjes zullen liggen. Als daar zijn: Rushdie droomde er als jongen van om te acteren in Bollywoodfilms, en duikt nu af en toe ook in op. En nog erger: voor hij schrijver werd, was hij een reclamejongen. 'De lessen die hij in de reclamewereld heeft geleerd - hoe je een product voortdurend in de aandacht van het publiek houdt, hoe je producten verkoopt, hoe onaantrekkelijk ze ook zijn, in het kort: de kunst van het manipuleren en het overtuigen - waren nuttige lessen die hij nooit is vergeten.'

Wilson geeft met frisse tegenzin toe dat de fatwa tegen Rushdie gruwelijk was, maar vindt dat de schrijver die ook zelf heeft uitgelokt. En dat hij zich in zijn tien jaar durende ballingschap niet altijd even consequent heeft verdedigd tegen de Iraanse mullahs. En bovenal: dat hij niet dankbaar genoeg is tegenover de mensen die hem in die periode hebben gesteund en beschermd.

Dat treft, want een van zijn bodyguards uit die periode, Ron Evans, heeft ook een boek geschreven, On her majesty's service. Daarin beschrijft hij in detail dat Rushdie een lastige vent was, een sloddervos en gierig bovendien. Op een dag hadden de bewakers van de schrijver zo genoeg van zijn kuren, dat ze hem opsloten in een kast en naar de pub trokken.

Kijk, zoiets komt u nooit eens te weten over Dimitri Verhulst of Herman Brusselmans. Al is het maar omdat de twee auteurs gelukkig nooit bij een ayatollah in het verkeerde keelgat zijn geschoten.

Lakshmi kondigde vorig jaar aan dat ze de scheiding had aangevraagd. Hopelijk heeft de vijfde mevrouw Rushdie een even hoog glamourgehalte.


DS, 01-08-2008 (Inge Schelstraete)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB