Monopolie lokt misbruik uit


Electrabel maakte de Belgische bedrijven onterecht 1 miljard euro afhandig. Het rekende hen kosten aan voor CO2-uitstootrechten die het zelf gratis had gekregen. De particuliere verbruikers ontsnapten voor één keer de dans.


De opbrengst hiervan vloeit meteen de grens over, naar de Franse aandeelhouder Suez.

Hoe kan Electrabel dat doen? Simpel. Het bedrijf heeft feitelijk nog altijd een bijna-monopolie. Bedrijven kunnen haast niet anders dan zich tot Electrabel wenden, hoewel de markt geliberaliseerd is.

Iets aanrekenen waarvoor je zelf niet hebt moeten betalen, is in dit geval niet onwettig. Wel onethisch.

Er zijn maar drie methoden om misbruik van monopolies in te perken: wettelijke regels, ethische codes en het doorbreken van het monopolie.

Dat laatste is wat de overheid in dit geval moet nastreven, met nog meer ijver dan ze tot nu betoonde.

Een wettelijke prijzenbeperking is erg moeilijk in een geliberaliseerde markt. Het derde middel, het bedrijf (moreel) verplichten ethische codes na te leven, kan theoretisch, maar de geloofwaardigheid van het bedrijf is daarvoor te klein geworden.

De Spaanse en Britse overheden stelden identieke misbruiken vast bij hun elektriciteitsproducenten. Ze verplichtten hen die winst af te staan aan een sociaal fonds. Onze overheden zouden dit ook kunnen doen. Maar dat verbloemt alleen de misbruiken, het werkt ze niet weg, en zeker de oorzaak ervan niet.

Electrabel is niet de enige monopoliehouder die bij ons zijn macht misbruikt. Onze spoorwegmaatschappij heeft ook nog altijd een monopolie. En ook daarvan wordt misbruik gemaakt. Niet alleen door de aandeelhouders en de bazen, ook door de vakbonden.

Dinsdag is het weer zover. De spoorbonden hebben beslist honderdduizenden mensen en duizenden bedrijven te pesten en te benadelen om van hun werkgever voordelen voor hun leden te bekomen.

Die voordelen nastreven is eerbaar en is ook hun recht. Maar daarvoor honderdduizenden onevenredig zwaar benadelen, een dag vakantie afhandig maken, en handenvol geld en massa's tijd laten verliezen in de file, is in dit geval niet ethisch.

Ook hier zijn er drie mogelijkheden om dit machtsmisbruik tegen te gaan.

Het monopolie zal wellicht ooit doorbroken worden, maar dat kan nu nog niet.

Een wettelijke stakingsbeperking invoeren voor zulke monopoliebedrijven, is wat veel landen doen; de liberalen in ons land formuleren er regelmatig voorstellen voor; maar die halen het nooit omdat hun coalitiepartners niet durven ingaan tegen de vakbonden.

Rest nog de derde mogelijkheid: een ethische code. De christelijke vakbond van de andere openbare diensten deed eens een poging om zo'n code voor te stellen over wilde stakingen. De socialistische bond wees dit meteen af. Zelfs de aanwijzing van sociale bemiddelaars voor die bedrijven is hier afgewezen. Onbegrijpelijk.


DS, 17-05-2008 (Guy Tegenbos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB