Hoger onderwijs nog steeds niet democratisch


LEUVEN - De sociale ongelijkheid binnen universiteiten en hogescholen is nu nog steeds even groot als zestig jaar geleden.


Ondanks alle inspanningen van de voorbije decennia is er nu evenveel ongelijkheid tussen hogere en lagere sociale klassen als na de Tweede Wereldoorlog. Van democratisering van het hoger onderwijs is nog steeds geen sprake.

Dat blijkt uit onderzoek van het Hoger Instituut voor de Arbeid (KU Leuven). De econoom Steven Groenez vergeleek de kans die een arbeiderskind maakt om voort te studeren, met de kans die een kind met ouders uit een andere beroepsgroep (bedienden, zelfstandigen,...) maakt. De vergelijking, die van 1920 tot nu loopt, vertoont heel weinig evolutie. Kinderen uit andere beroepsgroepen maken nog steeds meer kans maken om naar het hoger onderwijs te gaan dan arbeiderskinderen.

In absolute aantallen zijn er nu wel veel meer arbeiderskinderen in het hoger onderwijs dan vroeger. Maar de hogere sociale groepen zijn er minstens even sterk op vooruitgegaan. Het gevolg is dat de ongelijkheid is blijven bestaan.

Aan de basis daarvan ligt volgens Groenez in de eerste plaats de studiekeuze in het secundair onderwijs. 'Nog steeds stromen kinderen uit lagere sociale groepen meer dan anderen door naar het technisch en beroepsonderwijs (TSO en BSO). In het ASO zijn zij ondervertegenwoordigd, en precies die onderwijsvorm bereidt leerlingen het best voor op hoger onderwijs.'

Het is een self-fulfilling prophecy die ook nog eens binnen het ASO (algemeen secundair onderwijs) een rol speelt. Dat bleek gisteren uit de studie die het Antwerpse Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck over de slaagpercentages maakte (DS 17 maart).

De sterkere leerlingen - die van thuis een goede basis voor hoger onderwijs meekrijgen - worden eerder naar de 'sterkere' richtingen zoals Latijn-Grieks en Latijn-wiskunde gestuurd. Hun slaagkansen in het hoger onderwijs zijn dan ook hoger dan die van leerlingen uit bijvoorbeeld economie-moderne talen.

De sleutel voor de democratisering ligt volgens Hiva-onderzoeker Groenez dan ook in het secundair onderwijs. 'Kinderen staan op hun 12 jaar, wanneer ze moeten kiezen, nog sterk onder invloed van hun ouders', zegt hij. 'Daarom zou het niet slecht zijn mocht het moment van de studiekeuze in het secundair onderwijs zich later bevinden.'

'Dan zouden de jongeren zelfbewuster kunnen kiezen. Ze weten dan zelf beter wat ze willen. Bovendien worden ze dan pas enkele jaren later in onderwijsvakjes gestopt.'


DS, 18-03-2008 (Pieter Lesaffer)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

'Ik had niet naar beroeps mogen gaan'


'Dat ik de hogeschool niet heb afgemaakt, heeft niks met taal te maken. Op mijn 12 jaar hebben ze me naar het beroeps gestuurd. Mijn basis was te zwak om te slagen.'


Wanneer het gaat over de democratisering van het hoger onderwijs, komen de allochtone studenten heel vaak in beeld. Niet alleen zijn zij ondervertegenwoordigd in de hogescholen en universiteiten (ze maken gemiddeld vijf procent van de studenten uit), ook liggen hun slaagcijfers ver onder het gemiddelde (20 tegenover 55 procent).

'Voor mij was de wiskunde gewoon veel te zwaar', zegt de Gentse Turk Adem Güner (24). Hij is vijf jaar geleden aan een opleiding autotechnologie begonnen, maar is al na een halfjaar gestopt. 'Ik heb zelfs geen examens meegedaan. Na de eerste toetsen, die we als voorbereiding op de examens kregen, besefte ik dat de wiskunde te zwaar voor mij was.'

'Ik kreeg voor mijn wiskunde nochtans begeleiding van een burgerlijk ingenieur, die me wekelijks bijlessen gaf. Maar dan nog had ik mijn eerste jaar waarschijnlijk opnieuw moeten doen. Dat zou ik misschien nog wel hebben gedaan. Maar ook de wiskunde van het tweede jaar zou te zwaar zijn. Dan nog eens een jaar verliezen, dat zag ik niet zitten. Ik wilde ook niet te lang wachten om geld te verdienen.'


Hoe komt het dat de wiskunde voor u zo zwaar was?

'Ik kwam uit het beroepsonderwijs (BSO) en was dus niet goed voorbereid op hogere studies. Ik heb er nog altijd spijt van dat ik op mijn twaalf jaar naar het beroeps ben gestuurd. Ik was veel beter naar het technisch onderwijs (TSO) gegaan, dan had ik nog kans op slagen gehad in de hogeschool. Maar ja, mijn cijfers in de lagere school waren heel slecht en mijn leerkracht adviseerde me om naar het BSO te gaan. Daar was ik onmiddellijk bij de eersten van de klas, ik ging ook weer graag naar school. De klastitularis heeft nog geprobeerd om me van richting te doen veranderen maar dat ging blijkbaar niet meer. Zo ben ik afgestudeerd in de industriële elektriciteit.'


Stonden uw ouders achter die keuze voor het BSO?

'Mijn moeder aanvaardde gewoon het advies van de onderwijzer. Dat was toen zo. En zelf dacht ik daar als twaalfjarige niet verder bij na. Nu zou zoiets niet meer mogelijk zijn. Dat zie ik bijvoorbeeld bij mijn tante, die erop staat dat haar kinderen naar het ASO gaan. Daardoor hebben ze later meer kansen in het hoger onderwijs.'


Waarom wilde u na de middelbare school voortstuderen?

'Ik ben gepassioneerd door auto's, vandaar dat ik het A1-diploma autotechnologie wilde halen. Mijn leraar in het zesde jaar zei dat het niet onmogelijk was, maar ik zou het heel moeilijk hebben. Hij had in zijn loopbaan nog maar één voormalige BSO-leerling in de hogeschool zien slagen. Ik heb geprobeerd en het is niet gelukt. Ik heb er geen spijt van - ik zou er meer spijt van hebben gehad als ik niet had geprobeerd. Ik ben intussen al vijf jaar als technicus aan het werk. Bovendien heb ik via avondonderwijs bijna mijn diploma automechanica. Daarna wil ik aan de professionele bachelor elektronica in de avondschool beginnen. Ik blijf gemotiveerd om mijn cv te verbeteren.'


Wanneer het over allochtone studenten gaat, wordt vaak gezegd dat taal een groot struikelblok is.

'Dat is inderdaad een probleem bij studenten die thuis geen Nederlands spreken. Bij ons thuis werd Nederlands met Turks afgewisseld. Mijn ouders kenden voldoende Nederlands, een taalachterstand heb ik niet gehad.'


Bent u optimistisch wanneer het gaat over allochtonen en hoger onderwijs?

'Ik zie toch veel veranderen. Mijn ouders waren de eerste generatie Turken in België. Intussen hebben Turkse ouders meer voeling met onderwijs. Ze zijn zelf ook beter opgeleid, en op den duur zijn er geen verschillen meer tussen Belgen en Turken.'


DS, 18-03-2008 (pl)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB