Gelukspillen vaak niet beter dan nep


Prozac en andere moderne depressiva werken vaak niet beter dan neppillen. Zo leert een vergelijkende studie van alle tests met de 'gelukspillen'. Frans De Smet

Prozac, seroxat, fluoxetine en andere zogenaamde ssri's - specifieke serotonine-heropnameblokkers - zijn antidepressiva die vaak hetzelfde actieve bestanddeel hebben. Het zorgt ervoor dat het lichaamseigen genotsmiddel serotonine langer werkzaam blijft in onze hersenen, waardoor ons zelfvertrouwen, onze seksuele activiteit, eetlust, slaap en andere elementen van ons goed humeur worden bevorderd.

Ssri's zijn sinds twintig jaar op de markt en groeiden uit tot de grootste melkkoe van de farmaceutische markt. De laatste tien jaar verdubbelde in ons land de consumptie van prozac-achtige geluksmiddelen. Omdat het om terugbetaalbare geneesmiddelen gaat, verdubbelden tegelijk de kosten voor de ziekteverzekering.

De Belgen behoren tot de kampioenen van Europa als het gaat over slikken van 'gelukspillen'. Het verbruik piekte met 200 miljoen stuks in 2005 en zou sindsdien stabiliseren of nog maar licht stijgen. Volgens sommige studies is tot bijna een op de vijf inwoners wel eens depressief, maar het verbruik van antidepressiva stijgt opzienbarend sneller dan de versombering van de samenleving.

Professor Irving Kirsch van de universiteit van Hull heeft 47 klinische proeven geanalyseerd die de Amerikaanse en Europese gezondheidsautoriteiten overtuigden om indertijd prozac en gelijkaardige middelen vrij voor gebruik te geven. Hij komt tot de slotsom dat voor milde tot middelmatige depressies deze middelen niet helpen, en voor zware aandoeningen 'een beetje'.

Depressies worden gemeten op de zogenaamde 54-puntenschaal van Hamilton. Uit de analyse van professor Kirsch blijkt een verbetering met 1,8 punten bij een behandeling met pillen in vergelijking met placebo's. De farmaceutische wetenschap eist een verbetering met minstens 3 punten om 'klinisch relevant' te zijn. Pillen scoren die verbetering met 3 punten slechts een eind boven de drempel van de zware aandoeningen. Kirsch merkt op dat de farmaceutische industrie niet alle klinische studies publiceerde om een en ander te verdoezelen.

Zijn antidepressiva dan waardeloos? Zeker niet, zegt Koen Demyttenaere van de KU Leuven. 'Het gaat om een vergelijking met placebo's - die ook een wekelijks bezoek aan een hulpverlener betekenen, en die subjectieve ervaring heeft bij psychische aandoeningen altijd een positief effect. In het geval van pijnstillers telt een placebo voor de helft van de waarde van het echte geneesmiddel, in geval van antidepressiva stijgt dit naar 80 procent. Wat betekent dat een kleine verbetering zelfs bij milde depressies een tastbare werking aantoont, die toeneemt naarmate de behandelde depressie zwaarder wordt.'

Dirk Van Den Abbeele, zijn collega-psychiater van de UGent, bevestigt dit. 'Eigenlijk weten we dit al veel langer. Voor milde aandoeningen werken behandelingen zonder geneesmiddelen minstens even goed als antidepressiva. Het gaat dan om cognitieve gedragstherapie enzovoort. Bij zware depressies werkt een combinatie van pillen en therapie beter dan pillen alleen. Alleen is het jammer genoeg nog steeds zo dat antidepressiva wel worden terugbetaald en psychotherapie niet.'

Het federaal geneesmiddelenagentschap waarschuwt: 'Wij en ook de Europese autoriteiten blijven geloven in deze geneesmiddelen. Het publiek mag deze studie vooral niet begrijpen als een aansporing om plots te stoppen met hun behandeling. Want dat zou pas gevaarlijk zijn.'

Dat is ook het argument van pharma.be, de farmaceutische lobby. 'Antidepressiva worden niet lichtzinnig voorgeschreven aan patiënten. De arts neemt die beslissing weloverwogen.'

Tja, waarom zijn er dan artsen die 'gelukspillen' voorschrijven aan klanten die erom vragen, omdat ze denken daarmee gemakkelijker af te slanken? Een weekje prozac voor (hoog)bejaarden die rouwen om een zwaar verlies in de familie, is niet ongewoon. Psychiater Demyttenaere: 'Ik hoorde zelfs al eens preventief vragen om prozac, omdat er een sterfgeval zat aan te komen. Maar dat is dan gewoon een voorbeeld van slechte geneeskunde.'

Collega Van Den Abbele: 'Die pillen werken alleen op de langere termijn. Acht maanden is doorsnee in aangewezen gevallen. Een weekje slikken is niet zinvol, integendeel. Er worden nog te vaak antidepressiva voorgeschreven zonder dat er een juiste diagnose wordt gesteld. En er blijven zwaar depressieve mensen rondlopen die géén professionele hulp inroepen.'


Reactie:
'Het gaat om een vergelijking met placebo's'
Als anti-depressiva zoals Prozac alleen maar doet
geloven dat ze zich beter voelen, dan kan de dokter dat er
best bijzeggen voor ze Prozac beginnen te slikken. Waarom zouden
we mensen dit laten slikken, als het geen écht effect heeft.
Maandenlang pillen slikken terwijl het gewoon in het kopje zit?
Dat vind ik stom! Ik ben op voorhand al geen voorstaander
van dergelijke medicijnen, maar dit bewijst alleen maar
dat de dokters soms alleen maar op het geld gericht zijn.
Eénmaal de patiënten met deze pillen begonnen zijn,
kunnen ze er niet zomaar van afstappen. Het gevaar op verslaving is
toch énorm groot bij dergelijke medicijnen. Persoonlijk denk ik
dat het beter is dat je eens praat met iemand (of psychiater..),
dan dat je er pillen
voor gaat slikken. Het probleem zit in je hoofd en om er
echt van te genezen, moet je je probleem oplossen en
niet je problemen doen 'verdwijnen' door ze
weg te slikken met medicijnen.