Moreel gezag


Zeg nog eens dat ik het regime niet in mijn zak heb zitten. Tien-tal-len mensen hebben mij voorspeld: 'Het is niet slim om een boek te schrijven over die moord op Mohamed Achrak, binnen een jaar is iedereen dat vergeten.' Daarop heb ik gezegd: 'Dan ken je het Belgische gerecht niet.' En voilà, wie krijgt er gelijk? We zijn vijf jaar na de feiten, en wat is weer brandend actueel? (Tip: Los is nog steeds verkrijgbaar. Leuk voor onder de kerstboom.) Gisteren werden Dyab Abou Jahjah en Ahmed Azzuz, overigens personages in mijn roman, veroordeeld voor hun rol in de straatrellen na de moord. (Azzuz komt voor onder een andere naam. Een gratis exemplaar voor de eerste die me de juiste alias stuurt.) Een jaar effectief hebben ze gekregen, en 5.000 euro boete. Maar - prijs de Heer! - ze gaan in beroep. Dat betekent: volgend jaar de film (prach-ti-ge Marokkaanse actrice, hoor), dan een jaartje rustig, maar tegen 2010 is het alweer kassa! Tegen dan heeft de rechter, als hij een beetje doorwerkt, tijd gevonden om het beroep ontvankelijk te verklaren. Rond 2014 kennen we de uitspraak, en als die tegenvalt gaat Abou Jahjah naar Straatsburg. Laat ons zeggen dat ik tegen 2030 moet beginnen denken aan een opvolger.


Het is jammer dat dit proces tegen de voormalige kopstukken van de AEL niet uitgebreider in de pers gekomen is. Er zijn namelijk wel een of twee objectieve redenen om pisnijdig te worden over deze uitspraak. Ten eerste de bespottelijk lange termijn. Er waren twee (2) getuigenissen ten laste, een van oud-korpschef Luc Lamine en een van een agent die Abou Jahjah in het Arabisch heeft horen 'scanderen': 'Laat jullie niet afschrikken door de politie. Er is maar één God en dat is Allah. Zij zijn verantwoordelijk voor de dood van onze broeder. Vecht terug.' (Laat ons hopen dat dit in het Arabisch makkelijk scandeert dan in het Nederlands.) Lamine heeft zijn getuigenis achteraf in een Humo-interview genuanceerd. Een mens denkt dan: ofwel geloof je die agent, ofwel niet. (Voor een journalist is één bron nooit genoeg, maar voor een rechter misschien wel?) Duurt het vijf jaar voor je weet of je een getuige gelooft? Abou Jahjah woont ondertussen in Libanon, Azzuz is uit de politiek gestapt en leidt een anoniem, naar ik hoor keurig burgerleven. Hoe idioot is het om nu nog gevangenisstraffen uit te delen?

Dan de feiten zelf. 'De rechtbank stelde dat Abou Jahjah en Azzuz een groot moreel gezag bij de relschoppers genoten. Zij hadden de gemoederen dus kunnen bedaren, maar hadden dat niet gedaan, integendeel zelfs' (De Standaard Online, 21 december). Over de populariteit van Abou Jahjah bij een deel van de jonge allochtonen in die tijd valt niet te twijfelen. Maar of zijn gezag groot genoeg was om een razende massa te kalmeren, dat is andere koek. Had er in Parijs iemand het gezag om de wekenlange veldslag, zoveel erger dan die van Borgerhout, een halt toe te roepen? Had iemand dat in Los Angeles, ten tijde van de moord op Rodney King? Is er een Turk die verantwoordelijk gehouden kan worden voor de kleine relletjes in Brussel?

Over die rellen werd bericht als ging het om een natuurfenomeen: een eerder toevallige aanleiding, vaak een ongeluk of moord met raciale inslag, doet sociale en culturele frustraties exploderen, waarna er enkele dagen ongecontroleerd geweld plaatsvindt. Dat wordt versterkt door politieke uitspraken, mediatieke uitschuivers en onhandige gestes: denk aan Sarkozy's uithaal naar het racaille, of in ons geval: Van Peels oproep om de AEL buiten de wet te plaatsen, de kwakkel in Het Laatste Nieuws dat Abou Jahjah wapens op zijn flat had, de Antwerpse politie die in gevechtsuitrusting en met paarden een groepje tienjarigen in een gepantserde bus ranselde of Verhofstadts parlementaire voorspelling, haast op de minuut juist, dat de leider van de AEL zou worden opgepakt en opgesloten. Elk op zich hebben die de agressie gevoed, net zoals sommige andere ze hebben getemperd. Om uit die chaos één uitspraak te lichten, en op basis daarvan te concluderen dat twee mensen de cel in moeten én de schade terugbetalen? Il faut le faire.

Maar misschien is dat de reden waarom onze rechters vijf jaar wachten, voor ze een beslissing nemen. Omdat we de context dan vergeten zijn. Omdat enkel de hoofdrolspelers in de publieke herinnering bleven. En dan nog enkel zij die nadien niet verder premier of schepen gebleven zijn. Na vijf jaar kun je een maatschappelijk probleem met een voorgeschiedenis van jaren herleiden tot één getuigenverklaring. Dat moet onvoorstelbaar deugd doen. Was ik maar rechter geworden.

Tom Naegels is schrijver


DS, 22-12-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB