Brood


Volgens peilingen geeft bijna een op de twee Italianen de voorkeur aan een lekker bord pasta boven een goede vrijpartij. De prijzen van pasta verhogen, is spelen met vuur. De makers van pasta geven de schuld aan de mondialisering: steeds meer Chinezen en Indiërs gaan pasta eten. Zijn zij soms schuldig omdat ze hetzelfde willen als wij? Een andere reden is dat de wereldwijde biobrandstofhype de vraag naar granen opschroeft, en dus de prijzen op de wereldmarkt. Zijn ook daarvoor de Chinezen en Indiërs verantwoordelijk? Omdat zij plotseling allemaal in een auto willen rijden, hebben zij de prijzen van de olie de hoogte ingestuwd. En tevens zijn zij daarom de grote veroorzakers van de milieuvervuiling en klimaatverandering. Heerlijk om zondebokken aan te wijzen.


Italiaanse consumentenorganisaties belegden een paar weken geleden een spaghettistaking. Ik voelde plaatsvervangend schaamte. Waarom nemen ze niet de verantwoordelijkheid op voor hun eigen consumptie?

Eerder dit jaar gingen in Mexico consumenten ook al de straat op omdat de prijs voor hun dagelijkse maal - de taco - fors was gestegen door krapte op de wereldmarkt voor maïs. En intussen begint het ook in Frankrijk te broeien vanwege aanstaande prijsverhogingen voor stokbrood. Ook bij ons gaan de broodprijzen 10 tot 20 procent stijgen, maar consumentenorganisaties geven vooralsnog geen kik. Gelukkig maar. Mensen die protesteren omdat de prijzen van levensmiddelen stijgen, hebben een bord voor hun kop. Alles is een kwestie van vraag en aanbod en de aarde kan niet eindeloos grondstoffen blijven leveren.

Mijn door en door verwende generatie die is opgegroeid met begrippen als melkplas en boterberg vraagt zich nu opeens bang af wat er haar te wachten staat, nu de meest vanzelfsprekende producten schaars worden. Ik haat de gedachteloosheid waarmee mensen in de supermarkt hun karretje volgooien en hoe ze achteloos hun monden volproppen. Dat de aarde al die voedingsmiddelen moet ophoesten, schijnen ze zich niet realiseren.

Niet alleen aan voedingsmiddelen, maar ook aan metalen heerst wereldwijd gebrek die zich in stijgende prijzen vertaalt. Koper en tin zijn dubbel zo duur als twee jaar geleden, aluminium is in dezelfde periode 35 procent gestegen. Voor energiemiddelen kennen we de trend al te goed: ruwe olie kost tweemaal zoveel als drie jaar geleden.

De wereldeconomie stoot aan de grenzen van zijn groei. Het probleem ligt aan de basis. De grondstoffen. De wereld is niet onuitputtelijk. Jarenlang was het zo dat de auto's goedkoper werden naarmate er meer van rondreden, omdat staal zo makkelijk te krijgen was. Ook braadkippetjes werden goedkoper omdat er meer gevraagd en dus geproduceerd werden. Dat gold ook voor de prijs van elektriciteit. Maar dat is nu afgelopen. De stijgende vraag maakt deze producten duurder in plaats van goedkoper omdat ze het grondstoffenaanbod verkleinen.

Het lijkt alsof de politiek dat niet begrijpt en doet alsof de productie eindeloos door kan groeien. Maar de aarde kan de vraag niet meer aan. Er is maar één oplossing wil de wereldeconomie niet in elkaar zakken. Er moet efficiënter met grondstoffen worden omgegaan.

Bovendien zouden grondstoffen en energie door de overheid extra belast moeten worden om het verbruik ervan af te remmen. Er wordt gedaan alsof de lage prijzen ervan voor altijd gegarandeerd zijn. Particulieren en bedrijven moeten met lichte druk tot efficiëntie en zuinigheid worden gedwongen omdat de prijssignalen op de markt alleen niet voldoende zijn. Bovendien kan iedereen zo geleidelijk wennen aan prijsstijgingen in plaats van straks aan prijsshocks te bezwijken. Met dat extra geld staat de staat straks niet met lege handen als de prijzen explosief stijgen en kan hulp geboden worden aan eerste slachtoffers.

Verbruikers kunnen zich voorbereiden door hun consumptie te dimmen, hun huizen goed te isoleren en auto's te kopen die weinig verbruiken. Speculanten dienen uit te kijken. Ondernemingen en branches bij wie succes afhangt van natuurlijke hulpbronnen zullen snel een slechte investering blijken te zijn. Vliegtuigbouwers, auto-industrie en toerisme naar verre landen bijvoorbeeld.

Het gebrek aan grondstoffen en daarmee gepaard gaande prijsstijgingen zullen ons leren beter voor de aarde te zorgen. En meer te genieten van zaken die we vanzelfsprekend beschouwden. Het wordt tijd dat dingen hun waarde terugkrijgen. Een brood is een brood, een glas melk een glas melk, een ritje van twintig kilometer in een auto is een wonder mogelijk gemaakt door moeder aarde waar we dankbaar voor mogen zijn. Belgen evenzeer als Chinezen.

Oscar van den Boogaard is schrijver.


DS, 24-09-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB