De overgrote meerderheid van de leerlingen, ruim 80 procent, kiest in het eerste jaar van het middelbaar onderwijs voor de optie Latijn of moderne wetenschappen. Maar een goeie tien procent start in een optie die meer technisch is gericht. En die laatste leerlingen voelen dat als een mislukking aan en vertonen al tekenen van schoolmoeheid. Dat blijkt uit een grootschalige studie over de overgang van het lager naar het middelbaar onderwijs.

Het zogenoemde Transbaso-project liep over drie jaar, van 2014 tot en met 2016. De onderzoekers volgden in totaal zo'n 3.300 leerlingen op bij de overgang naar het middelbaar onderwijs. Ze wilden nagaan hoe het proces van studiekeuze en schoolkeuze voor het middelbaar onderwijs verliep bij leerlingen, ouders en leerkrachten.

De cijfers zijn opvallend. De overgrote meerderheid (80 tot 85 procent) van de leerlingen die naar het middelbaar onderwijs overstappen, kiest voor de opties Latijn of moderne wetenschappen. Slechts 10 tot 15 procent start in een technisch gerichte of kunst-optie. Een heel klein percentage, 2,5 tot 5 procent, start in de B-stroom, die meestal leidt naar beroepsonderwijs.
Starten in moderne of Latijnse nog altijd de norm
"Je middelbaar onderwijs starten in de Latijnse of de moderne is dus nog altijd de norm", zegt onderzoeker Simon Boone. En de keuze wordt in de eerste plaats bepaald door de prestaties van leerlingen voor wiskunde en Nederlands op de lagere school. De interesses van leerlingen spelen bijna niet mee bij de studiekeuze.

Daardoor ontstaan er bij de overgang van het basis naar het secundair onderwijs duidelijk onderscheiden groepen. Leerlingen die sterk scoren, gaan doorgaans naar de Latijnse, leerlingen die iets minder presteren , maar nog altijd goed, naar de moderne wetenschappen. Wie minder goed scoort, gaat naar een technisch gerichte optie of een kunstoptie. En leerlingen met leerproblemen belanden in de B-stroom, die meestal leidt naar het beroepsonderwijs.

Ouders spelen op veilig

En ook de ouders willen liever alle opties openhouden voor hun kind en vertrekken dus van het idee: laten we zo hoog mogelijk mikken, en starten met Latijn of moderne wetenschappen, we zien later wel of het lukt.
"Maar kinderen nemen dit idee over", zegt onderzoeker Simon Boone. "Uit onze gesprekken met de leerlingen hebben wij vastgesteld dat zij zeer sterk denken in termen van hoge en lage richtingen, van sterk en minder sterk presteren, van afzakken,... Leerlingen die dan niet voldoen aan die norm , die er niet in slagen om sterke prestaties neer te zetten, die hebben het gevoel dat ze gefaald hebben".

Al schoolmoe op de lagere school

"We hebben gezien, en dat is nieuw", zegt Simon Boone, "dat leerlingen die kiezen voor een technische optie in het eerste middelbaar en zeker ook leerlingen die in de B-stroom terechtkomen, dat zij zich minder betrokken voelen bij de school en het gevoel hebben dat de school niks voor hen is. Ze zijn dus al schoolmoe voor ze goed en wel in het middelbaar onderwijs zijn gestart."

En dat is een drama, vindt Boone, want ander onderzoek geeft aan dat leerlingen die schoolmoe zijn vaak de school verlaten zonder diploma. Daarom de aanbeveling aan de lagere scholen om alle talenten en interesses van kinderen te waarderen en ook in de studie-oriëntering op te nemen en niet enkel de goede punten voor Nederlands en wiskunde. "Als een kind al op de lagere school zijn interessses leert kennen, zal het een positieve keuze maken voor een bepaalde optie", zegt Boone.

"Die school is niks voor ons kind want dat draagt geen merkkledij"

Uit het onderzoek blijkt dus ook dat ouders vaak voor hun kinderen beslissen welke optie ze in dat eerste middelbaar moeten kiezen. Maar vaak bepalen ouders ook mee naar welke school het kind zal gaan. "En hier zien we dat ouders die het financieel moeilijk hebben, vaak scholen vermijden die ze als elitair aanzien", zegt Simon Boone.

Ouders vrezen dat hun kind er zich niet thuis zal voelen en er niet gelukkig zal zijn. Zoals een ouder het vertelde: "mijn kind draagt geen merkkledij, dus dat is geen school voor mijn kind".

bron: https://www.vrt.be

mening

De studiekeuze voor het middelbaar onderwijs hangt nog te vaak af van de schoolprestaties van de leerlingen. Natuurlijk vind ik dat deze prestaties een rol spelen in het maken van de geschikte studiekeuze, maar zoals het artikel vermeld speelt ook de interesse van de leerling een grote rol. Je moet kiezen voor een richting die je ook aanspreekt op basis van interesse. Daarbij moet onze mentaliteit veranderen, we moeten leerlingen duidelijk maken dat ze niet gefaald hebben omdat ze niet kiezen voor moderne of Latijnse richtingen.

Als toekomstig leerkracht maak ik mij echt zorgen om het watervalsysteem. Hilde Crevits haalt in haar beleidsnota aan dat schools falen, een verkeerde studiekeuze en een gebrek aan motivatie vaak terugkerende redenen zijn waarom jongeren vroegtijdig de school verlaten. Als ik het artikel lees, kan ik deze indicatoren zo uit het artikel halen.

Ik begrijp niet waarom we anno 2017 nog altijd de mentaliteit moeten hebben 'het is maar BSO'. Wat als onze auto ineens niet start 's ochtends? Er alleen maar koud water uit de douche komt? De verwarming niet meer werkt? Niet bepaald fijn, maar het toont aan dat je niet alles met je 'hoofd' kan oplossen. Iedereen is even belangrijk. Dit vraagt misschien wel een mentaliteitswijziging.

Ik wil ook een kritische noot aanhalen in het artikel. Men vermeldt namelijk dat kinderen vaak niet meer kiezen op basis van interesses. Het is natuurlijk belangrijk dat kinderen weten wat hun talenten, hun interesses,... zijn, maar zich hier ook niet enkel op gaan baseren. Op die manier vermijd je dat iemand voetbalwetenschappen gaat volgen omdat hij graag voetbalt. Heel goed, maar er komt bij dit vak ook anatomie, fysica,... Leerlingen moeten inzien dat ook niet elk vak even fijn en leuk is.

Het lijkt mij belangrijk dat zowel leerkrachten als ouders kinderen beter begeleiden bij het maken van een doordachte studiekeuze.