Nepnieuws jaagt beleggers in de gordijnen


Nepnieuws zou kiezers richting Trump geduwd hebben. Maar er is niet alleen politiek nepnieuws. Als economisch nieuws vervalst wordt, kan er veel geld verdwijnen in de zak van de valsspelers.


Een voorbeeld

Manipulatie van de financiële markten is niet zo moeilijk. Een vervalste website, een mailtje en een duim om aan te zuigen volstaan. Deze week was de Franse bouwgroep Vinci het slachtoffer.

Dat was even schrikken voor beleggers in Vinci. Verschillende financiële media, waaronder Bloomberg en Dow Jones, ontvingen dinsdag om 16.05 uur een e-mail van het bedrijf. Slecht nieuws. De resultaten van de afgelopen twee semesters bleken na een audit negatief te zijn geweest. Financieel directeur Christian Labeyrie moest het veld ruimen.

Het bericht vond bliksemsnel zijn weg naar de financiële markten. In luttele minuten ging het aandeel, dat de hele dag rond 61 euro had genoteerd, naar minder dan 50 euro. Een verlies van 18 procent.

Alleen: het bericht klopte niet, zo bleek vijf minuten later. Vinci ontkende het nieuws en vroeg de agentschappen de berichtgeving terug te trekken. Er volgde ook een persbericht: ‘Vinci bestrijdt de informatie formeel’. Het aandeel herstelde, maar sloot de dag toch 3,76 procent lager af.

Het bedrijf diende de volgende dag klacht in tegen onbekenden. Ook de Franse beurswaakhond AFM onderzoekt het incident. Het valse bericht was verspreid via een speciaal daarvoor gecreëerd e-mailadres, dat leidde naar een valse website vanwaar het persbericht nog eens te downloaden was. Dit alles om het echt te doen lijken.


Hoe verdien je hier geld mee?

Incidenten als dit doen zich geregeld voor in de financiële wereld. En de daders worden zelden of nooit gepakt. Naar de motieven hoeft niet ver gezocht te worden.

‘De kans is groot dat er mensen achter zitten die hier een financieel voordeel uit wilden halen’, zegt Jim Lannoo, woordvoerder van de Belgische toezichthouder FSMA. Dat kan door op voorhand short te gaan – dat wil zeggen te speculeren op een koersdaling.

Een andere manier is kopen nadat het aandeel is gezakt, en meeliften op het koersherstel na de ontkenning van het bericht. Wie zulke koersbewegingen in gang zet, kan potentieel miljoenen verdienen. Op de noodlottige dag werden er meer dan zes miljoen aandelen Vinci verhandeld, meer dan vijf keer zoveel als op een normale dag.


Twitter, G4S, Samsung... ze kennen het allemaal

Het is niet voor het eerst dat er vervalste financiële informatie wordt verspreid om de koers van een aandeel te manipuleren. In 2015 steeg het aandeel Twitter op basis van een vervalst Bloomberg-bericht waarin een bod van 31 miljard dollar op het bedrijf werd aangekondigd.

Het Britse G4S was in 2014 het slachtoffer van een vervalst persbericht over boekhoudkundige aanpassingen. Dat geval leek erg op dat van Vinci: aanpassingen van de resultaten, ontslag van de financiële directeur, persbericht met een link naar een valse website.

Ook over Fingerprint Cards uit Zweden werd in 2013 een vervalst persbericht verspreid: het zou worden overgenomen door Samsung. Er bleek niets van waar.

Een ander geval dat relatief veel aandacht heeft gekregen, was het vervalste overnamebod op cosmeticareus Avon, vorig jaar. In dit geval hadden de boosdoeners het bericht verspreid via de officiële website van de Amerikaanse toezichthouder SEC. Alleen bleek het bedrijf dat het bod lanceerde, PTG Capital Partners, helemaal niet te bestaan. Deze vervalsing is een van de weinige waarvoor iemand in verdenking werd gesteld: de Bulgaar Nedko Nedev.


Laat ons dit eens nader bekijken

De documenten die bij het onderzoek naar de affaire-Avon werden vrijgegeven, geven een mooi zicht op hoe dergelijke manipulaties in hun werk gaan. Nedev had al twee eerdere manipulaties bij kleinere bedrijven op zijn naam staan. Die hadden wel het beoogde effect, maar door een klungelige aanpak hield Nedev er geen geld aan over. Door te mikken op het miljardenbedrijf Avon hoopte de Bulgaar wel op een stevige winst, maar ook dat plan liep grotendeels mis.

Dat Nedev geïdentificeerd werd als manipulator, is uitzonderlijk. ‘Het is lastig om de boosdoeners op te sporen’, zegt Lannoo. ‘Je moet alle orders binnen een bepaalde periode analyseren, eventueel via buitenlandse toezichthouders als er buitenlandse partijen bij betrokken zijn geweest. Zelfs als je een verdachte order vindt, dan moet je nog kunnen aantonen dat er sprake is geweest van kwade trouw. Er zijn natuurlijk wel middelen om dat grondig uit te zoeken, zoals telefoontaps.’


Wat doet de toezichthouder?

De FSMA is beter uitgerust dan de AFM om snel op te treden tegen dergelijke manipulaties, zegt Lannoo. ‘Wij kunnen in real time ingrijpen als er verdachte zaken gebeuren. Dan schorsen we de handel in het aandeel.’ Dat gebeurt geregeld, maar vooral als informatie te vroeg uitlekt. Van recente vervalsingen om koersen te manipuleren, heeft Lannoo geen weet.

In België deed zich vijftien jaar geleden wel een vergelijkbare zaak voor. Verscheidene Britse kranten, waaronder de Financial Times, kregen toen een rapport toegestuurd over een bod van het toenmalige Interbrew op de Zuid-Afrikaanse biergroep SAB. Interbrew zakte prompt 4 procent, SAB schoot 7 procent hoger. Een paar dagen later bleek dat het rapport vervalst was. Interbrew diende klacht in tegen onbekenden, maar eiste ook van vijf kranten dat ze het vervalste rapport vrijgaven. Die zaak werd tot in het Hogerhuis uitgevochten, omdat de persvrijheid in het geding was.

Interbrew bond in, en bijna twee jaar later werd het onderzoek zonder resultaat beëindigd. Dit jaar werd SAB, dat inmiddels gefuseerd is met Miller, alsnog overgenomen door de Leuvense brouwer.


DS Avond, 24-11-2016 (Ruben Mooijman)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB