Met de liefde van God verwarm je geen kerk


Iedereen kreunt onder de hoge energieprijzen, ook de kerkfabrieken. Facturen van 50.000 euro per jaar zijn geen uitzondering.


Normaal schommelt de gas- en elektriciteitsfactuur voor de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk in Ninove rond 10.000 euro per jaar. Maar de eerste zeven maanden van 2022 was dat al 34.620,80 euro. ‘En we verwachten nog eens 15.000 euro voor de rest van het jaar’, zegt pastoor Alexander Vandaele. Omdat de kerk regelmatig gebruikt wordt, is besparen op verwarming moeilijk. De kerk is een beschermd monument, het orgel is net gerestaureerd en de schilderijen zijn gevoelig voor zwammen. Het Agentschap Onroerend Erfgoed eist dat de temperatuur niet onder de 12 graden duikt. ‘We hebben binnen de meerjarenplannen wat kunnen schuiven met budgetten’, zegt Vandaele. ‘Dat lukte nog net omdat we de voorbije jaren erg zuinig waren. We hebben ook een extra collecte gehouden. Die leverde 1.500 euro op. Het is toch iéts.’

Van de veertien kerken die Vandaele onder zijn hoede heeft, kampt alleen die in Denderwindeke met een tekort, in dit geval van 10.000 euro. De andere zijn minder hard getroffen. Omdat de kerken niet geklasseerd zijn, doorheen de week niet verwarmd moeten worden, of omdat de kerkfabriek goed bij kas zit. ‘Zo staat er in Meerbeke een waardevolle kerk, maar de kerkfabriek verhuurt er ook vijf appartementen. Die opbrengt gaat nu integraal naar energie’, aldus Vandaele.

Toch moeten álle kerken zuinig met energie omgaan. De bisdommen sturen daar aanbevelingen voor rond. Zo vraagt het bisdom Brugge om de temperatuur niet te verhogen tijdens de vieringen, de basistemperatuur te verlagen, externe activiteiten zoals concerten te vermijden, over te schakelen op ledverlichting, doopsels te laten aansluiten op de mis en vieringen te centraliseren, waardoor sommige kerken kunnen sluiten. In de weekendvieringen wordt voor*lopig nog niet gesnoeid, al kan een strenge winter daar nog verandering in brengen.


Zonnepanelen

De gebouwen zijn – zeker als ze beschermd zijn – bij een eventuele renovatie aan handen en voeten gebonden. Dakisolatie of zonnepanelen zijn niet zomaar mogelijk. De Vlaamse regering is zich bewust van de penibele situatie. Een van de energiemaatregelen die op de regeringstafel liggen, is een nieuw afwegingskader voor zonnepanelen op beschermde gebouwen. ‘Al zullen we niet overal zonnepanelen leggen’, zegt bevoegd minister Mathias Diependaele (N-VA). ‘De kathedraal in Antwerpen zal geen toelating krijgen.’

Gelukkig voor de kerkfabrieken passen de Vlaamse steden en gemeenten de tekorten bij, in 2021 nog 44,8 miljoen euro voor ruim 1.600 parochiekerken. Voor 2022 worden die kosten op 48 miljoen euro geraamd, voor 2023 al op 55 miljoen, terwijl nog 9 procent van de Belgen zich praktiserend katholiek noemt. Eind 2021 waren al 181 kerken aan de eredienst onttrokken. Zorgt de energiecrisis voor een versnelling van ontwijdingen? ‘De gesprekken daarover lopen al tien jaar op gestructureerde wijze’, zegt Geert De Kerpel, de woordvoerder van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. ‘Energie is een factor in de beslissing om een kerk te herbestemmen, maar zeker niet de enige.’

De Kerpel wijst erop dat vele honderden vrijwilligers de kerken onderhouden. ‘Als de gemeente na een herbestemming die kosten op zich moet nemen, kost dat de samenleving ook een pak geld. Bovendien zijn er ook niet zoveel alternatieven. Gemeenten hebben al een kunstcentrum of een bibliotheek. Waarom zouden ze er dan een grote kerk bijnemen?’

Voor privéspelers gelden ongetwijfeld dezelfde overwegingen.


DS, 19-09-2022 (Bram Van Renterghem)