Zonder leraar voor de klas wacht alleen de studiezaal


Eén maand na de start van het schooljaar is de studiezaal drukbezet. Door het lerarentekort hebben sommige leerlingen tot 18 uur studie per week. ‘We zijn uitgepuzzeld’, stellen directeurs.


‘Als één leerkracht ziek is, is studie leuk. Nu is het gewoon irritant.’ Sil Van Camp (15) zit in het derde jaar elektromechanica in Don Bosco Halle. Vorige week had hij negen uur studie, met op vrijdag nog een sportnamiddag. Omdat een leerkracht ziek was uitgevallen, had hij op woensdag maar één uur les. Veel problematischer: dit jaar heeft hij nog geen Frans, natuurwetenschappen en aardrijkskunde gehad. ‘Als het mooi weer is, mogen we buiten voetballen of op de banken zitten. Vaak zitten we gewoon in de studiezaal op onze gsm te tokkelen.’ Hoe dat voelt? ‘Ik ben vooral bang voor de berg leerstof die we ooit zullen moeten inhalen.’

In veel scholen zijn er voor verschillende klassen en vakken geen leerkrachten beschikbaar. Midden augustus al waarschuwde Lieven Boeve, de topman van het Katholiek Onderwijs, dat het lerarentekort nijpend is. De recente cijfers van de VDAB bevestigen dat. Eind september waren er in het secundair onderwijs nog 1.525 openstaande vacatures, een verdubbeling tegenover 2019 (786) en meer dan het dubbele in vergelijking met 2020 (684). Het basisonderwijs kampt met hetzelfde probleem. Eind september had het 817 openstaande vacatures, de afgelopen jaren waren dat er 418 (2020) en 436 (2019).


Op de tippen

In sommige scholen ziet men nu pas hoe nijpend het probleem is. ‘Vier à vijf vacatures raken niet ingevuld’, zegt Marc Diriks, coördinerend directeur van de Sint-Martinusscholen in Herk-de-Stad. ‘Voor het eerst is mijn eigen databank met 1.100 sollicitanten ontoereikend. Ook via de VDAB en sociale media vinden we niemand.’ Helemaal verrast is hij niet. ‘In juni heb ik voor één positie 110 mensen gecontacteerd, zonder resultaat.’

‘De vijver is leeg, het vat af’, bevestigt Christine Hannes, directeur van de GO! Spectrumschool in Deurne. Los van de drie vacatures die niet ingevuld raken, waren zeventien leerkrachten deze week afwezig door ziekte en quarantaine. De meesten zijn slechts enkele dagen out, anderen langdurig. ‘Sommige klassen hebben daardoor tot de herfstvakantie achttien uur studie per week. Natuurlijk is dat onverantwoord. Maar als de leerkrachten van specifieke vakken zoals mechanica uitvallen, en je geen vervangers vindt, heb je weinig opties.’

Studie is vaak het enige alternatief, merkt ook Kenneth Lammers, leerkracht mechanica in het beroepsonderwijs. ‘Leraren nemen vaak uren over, of klasgroepen worden groter. Maar dat is een vicieuze cirkel. Sommige leerkrachten lopen nu al op hun tippen. In de leraarskamer hoor ik dat sommigen kilo’s verliezen door de stress. Hoe langer dit duurt, hoe meer er met burn-out zullen uitvallen.’ Zijn eigen klas heeft nog geen leerkracht elektriciteit, Nederlands en levensbeschouwelijke vakken. ‘Soms mogen ze een uur later naar school komen, soms drie uur vroeger naar huis.’


Knelpuntvakken

Beperkte het probleem zich de laatste jaren tot knelpuntvakken als Frans en wiskunde, dan is vandaag ook voor vakken als Nederlands, Engels en zelfs LO of geschiedenis bijna niemand meer te vinden. ‘We zijn het als directeurs gewoon om te puzzelen,’ zegt Hannes, ‘maar nu zijn we uitgepuzzeld.’

Het kabinet van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) benadrukt dat het ‘een veelzijdig en heel complex probleem is’, en dat voortdurend naar nieuwe oplossingen gezocht wordt (zie inzet). Volgens sommigen mist de minister urgentie. ‘We zijn op het punt aangekomen dat het gaat over de organiseerbaarheid van ons onderwijs’, zeg Dirk Kerckhoven, directeur in Sint-Pieters-Woluwe. In de eerste graad B-stroom hebben leerlingen bij gebrek aan leerkrachten alleen nog les in de voormiddag, in de namiddag is er klas- of spelactiviteit. ‘De snelle winsten zijn opgebruikt. We hebben nood aan out of the box-ideeën.’


DS, 15-10-2021 (Klaas Maenhout)