In het verkeer en voor de volksgezondheid: lachgas is steeds groter probleem

Lachgas lijkt tegenwoordig wel overal: van lockdownfeestjes tot in het verkeer. De verkoop ervan aan minderjarigen wordt binnenkort verboden. Terecht, vindt het Vlaams Expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs, al waarschuwt het voor een selffulfilling prophecy.

Afgelopen weekend, in de nacht van zaterdag op zondag, kreeg de politie van het Limburgse Bilzen een oproep over nachtlawaai. Toen de agenten ter plaatse kwamen, zagen ze achter de ramen van een verlicht tuinhuis elf feestende jongeren lachgas gebruiken. Ze waren allemaal rond de twintig jaar en hadden enkele flessen op voorraad. Een uitzonderlijke vondst is dat al lang niet meer. Politieverslagen bulken er de laatste maanden van. Vrijdag: twee flessen lachgas aangetroffen in een huis in Temse. Donderdag: zeven flessen in Kontich. Dinsdag: vier vermoedelijke handelaars van 19 en 20 jaar oud opgepakt in Aartselaar, nadat de politie 70 flessen lachgas ontdekte in een auto en opslagruimte. Enzovoort, enzovoort.

‘We zien steeds vaker dat lachgas misbruikt wordt om in een roes te raken’, zei Reiner Smets, hoofdcommissaris bij de politiezone HEKLA (Hove, Edegem, Kontich, Lint en Aartselaar) aan de VRT. ‘Maar het is de eerste keer dat we in onze zone geconfronteerd worden met iets dat duidelijk wijst op de handel van lachgas. Want 70 flessen, dat is niet voor eigen gebruik.’

Een op vijf, of een op dertig?

Is lachgas bezig aan een verontrustende opmars onder de Vlaamse en Brusselse jeugd? Na een recente rondvraag door verkeersveiligheidsinstituut Vias werd geconcludeerd dat een op de vijf jonge mannelijke chauffeurs in Vlaanderen maandelijks wel eens rijdt na het gebruik van lachgas. In Brussel zou dat volgens Vias zelfs oplopen tot een op de drie. De bevraging gebeurde bij een representatief staal van 6.000 jongeren in oktober vorig jaar.

Het Vlaams Expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs (VAD) was ‘zeer verbaasd over die cijfers’, zegt directeur Katleen Peleman, omdat ze ‘niet aansluiten bij enig ander onderzoek’. Ze verwijst naar een studie van de ULB uit 2018, die concludeerde dat minder dan drie procent van de Brusselse jongeren al eens met lachgas experimenteerde. De VAD zelf voerde in datzelfde jaar een onderzoek uit in het Vlaamse uitgaansleven, waarin 3,3 procent van de jongeren zei het laatste jaar lachgas gebruikt te hebben.

Is tussen 2018 en 2020 alles veranderd? ‘Ook wij vragen ons af wat er de laatste maanden aan het gebeuren is’, zegt Peleman. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) zal Sciensano vragen om een ‘trendspotter’ op poten te zetten, ‘een kort onderzoek dat een trend in kaart brengt’, zei hij vandaag in de Kamer. Daarnaast zal de VAD lachgas meenemen in bevragingen bij jongeren in het secundair en hoger onderwijs en zal de minister de Algemene Cel Drugsbeleid vragen om de problematiek samen met de gemeenschappen te bekijken. ‘Ik maak me wel zorgen, want we zouden met een nieuwe trend kunnen zitten’, zei de SP.A-vicepremier.

Peleman wijst erop dat lachgas in Nederland al veel langer en veelvuldiger door jongeren gebruikt wordt. Dat ook de Belgische politie tegenwoordig zoveel vindt, baart haar zorgen. ‘Komt de handel de grens over?’

Verbod in aantocht

Ja, de handel komt de grens over, zegt Nawal Farih. Zij is Kamerlid voor CD&V en woont in Genk, nabij de Nederlandse grens. ‘Ik zie hoe de hype van daaruit is overgevlogen. Google maar eens op “auto-ongeval” en “lachgas”, en je botst op schrijnende verhalen van jongeren die het leven hebben gelaten. Ik ken er ook in mijn omgeving.’

Zelfs zonder beroep te doen op illegale handel, kunnen jongeren in ons land heel gemakkelijk aan lachgas geraken, verpakt in kleine flesjes die gebruikt worden voor slagroomspuiten. Daar komt binnenkort naar alle waarschijnlijkheid verandering in. Farih is een van de initiatiefnemers achter een wetsvoorstel dat de verkoop van zulke capsules aan minderjarigen wil verbieden. Dat werd een jaar geleden door MR, CD&V en N-VA in de Kamer ingediend. Volgens Farih zal de wet ‘binnen twee tot drie weken’ finaal goedgekeurd worden. Een ruime meerderheid in de Kamer schaarde er zich al achter.

Even was het idee zelfs om de verkoop van lachgas voor iedereen te verbieden, en het dus gewoon uit de winkelrekken te halen. Dat bleek niet mogelijk, na een navraag bij Europa, ‘omdat er voor bijvoorbeeld de horeca en bakkers, die dat lachgas voor andere doeleinden nodig hebben, nog geen vervangproduct bestaat.’

Vruchtbaarheidsproblemen

In de tussentijd bonden verschillende lokale besturen al op eigen houtje de strijd met het gas aan. Onder meer de politiezones van Antwerpen, Mechelen-Willebroek en Regio Turnhout kunnen voor het ‘misbruiken en verhandelen’ van lachgas GAS-boetes uitschrijven. Begin januari volgde ook politiezone Voorkempen (Schilde, Malle, Zoersel en Brecht) dat voorbeeld. ‘In de meeste gevallen treffen we tanks met lachgas aan in auto’s’, zei Greet Wouters van de politiezone aan de VRT. ‘De jongeren die erin zitten, verdelen dat gas in ballonnetjes om het te inhaleren. Soms vinden we lege patronen op openbare plaatsen.’

Lachgas is niet meteen verslavend, maar brengt grote gezondheidsrisico’s met zich mee. ‘Als je het inademt, krijgt het lichaam tijdelijk minder zuurstof’, zegt Peleman. ‘Daardoor gaan mensen even van de wereld. Ze worden duizelig en kunnen daardoor vallen. Zeker op de fiets of achter het stuur van een auto kruipen, is dan levensgevaarlijk. Dat effect ebt al snel weg, de impact op het centrale zenuwstelsel kan blijven.’

Veelvuldig gebruik van lachgas kan de overdracht van prikkels naar de hersenen verstoren, en zo leiden tot problemen met wandelen of spreken. Het kan tot trillingen, vruchtbaarheidsproblemen, of geheugenproblemen leiden.

Klassengesprek? ‘Niet doen’

Het VAD steunt daarom het verbod dat in de maak is, maar is tegelijkertijd beducht voor te veel aandacht voor lachgas. Peleman vreest een selffulfilling prophecy: ‘Jongeren zijn erg gevoelig voor trends en de sociale normen. Als iedereen zegt dat lachgas overal is, wekt dat nieuwsgierigheid op en gaan ze het misschien net daardoor beginnen gebruiken. Ik krijg telefoons van leerkrachten die een klassengesprek over lachgas willen organiseren. Dat moeten we niet doen. Lachgas normaliseren, zet net aan tot gebruik. Ook ouders moeten zich blijven realiseren dat de grote meerderheid van de jongeren nog altijd nooit lachgas heeft gebruikt, en dat je hen net door er met hen over te praten, op ideeën kan brengen.’

Bron: De Standaard, 2 februari 2021
https://www.standaard.be/cnt/dmf202...D2AB3990C78AE15