Amper schuldgevoel, maar cover-up

Na de dood van de eerstejaarsstudent Sanda Dia hebben leden van studenten*club Reuzegom alle sporen van de fatale studentendoop proberen te wissen. Tevergeefs.

Pieter Huyberechts
Zaterdag 25 juli 2020 om 3.25 uur

‘Oh neen, Zaadje en ik gaan hiervoor opdraaien.’ Dat stuurt de *student met als roepnaam ‘Janker’ via Whatsapp als de Edegemse ingenieurs*student Sanda Dia (20) op 5 december 2018 in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen dood wordt verklaard. De preses en de schachtenmeester van studentenclub Reuzegom beseffen dat ze ernstig in de problemen zitten, nadat de doop van drie ‘schachten’ (eerstejaars) in Leuven en Vorselaar uit de hand is gelopen.

In allerijl worden de plaatsen waar de doop zich heeft afgespeeld, opgeruimd. Het gaat dan onder meer over de put vol ijskoud water achter een scoutslokaal en over het studentenkot van Sanda Dia. De leden van Reuzegom krijgen de raad alle foto’s en filmpjes over het gebeuren te wissen, de chatgroep wordt ook prompt opgedoekt. Dat blijkt allemaal uit de whatsapp-conversaties onder de leden van Reuzegom die de speurders wisten te bemachtigen.

‘Alles proper, nergens een vuilniszak te vinden’, noteerde hoofdinspecteur Raf Maes van de politie Neteland in zijn proces-verbaal, nadat hij in de nacht van 5 op 6 december 2018 om 3.53 uur was aangekomen aan Blokhut Cardon in Vorselaar. Achter de scoutslokalen was geen put te vinden. Nochtans hadden drie studenten, onder wie Dia, daar de hele namiddag en vooravond van de 5de december moeten doorbrengen in een put vol ijskoud water. Rond de put stonden de zeventien leden van studentenclub Reuzegom.

Meer dan zes uur voor de hoofdinspecteur het domein betrad, waren enkele Reuzegommers met de bewusteloze en ernstig onderkoelde Sanda naar het ziekenhuis van Malle gereden. Dat was het gevolg van een uit de hand gelopen *studentendoop, waarbij de drie ‘schachten’ onder andere levende goudvissen, muizen en een aal moesten opeten.

Paniek
De Reuzegommers gingen ’s avonds nog uit van een goede afloop. ‘Een oplapmiddel en weg’, schreef een clublid in de whatsapp-groep. Toen echter bleek dat Dia het niet zou halen, maakte stoerdoenerij plaats voor paniek. Dat blijkt uit chat*gesprekken die Het Nieuwsblad kon inkijken.

Zo ontdekten de speurders dat de preses en de ‘schachten*temmer’ alle leden opriepen om foto’s en filmpjes van hun gsm te wissen. ‘Ok, filmpjes al verwijderd’, reageert een van hen. Maar die cover-up was niet waterdicht. Speurders ontdekten foto’s die tonen dat Dia al bijna twee uur voor zijn overbrenging naar de spoeddienst laveloos in de gracht lag. En dat hij nog eens 7 uur eerder volgens Reuzegommer Flodder ‘al rijp is voor (de) vuilbak’.

Er is ook een filmpje waarop te zien is hoe een allochtone bedelaar toegezongen wordt, met het liedje Handjes kappen, de Congo is van ons. Een ander filmpje toont hoe *leden zich ontlasten op een van de schachten in de put. Op de achtergrond hoor je iemand zeggen: ‘Dees is erover’.

De preses en schachtenmeester beseften diezelfde nacht nog de ernst van de situatie. ‘Op een halfuur is Sanda maf achteruitgegaan. Als hij het ni haalt, gaan Zaadje en ik er gewoon voor opdraaien’, schreef Janker. Er werden orders gegeven om alles op te ruimen, niet alleen in Vorselaar, ook in Leuven waar *Reuzegom de avond voordien – op 4 december – een zware cantus had gehouden.

De drie schachten werden nadien naar hun kot gedragen. ‘Is dat kot (van Dia) zo ranzig?’, vroeg *Rafiki in de whatsappgroep. Janker: ‘Ja echt maf gestoord.’ Dus ging een deel van de groep de ochtend na de doop het studentenkot van Dia schoonmaken, voor Dia’s ouders en de politie arriveerden.

‘Muisje in de blender’
De gesprekken die speurders hebben kunnen reconstrueren, wijzen op paniek en een (beginnend) schuldgevoel. Al hield Janker lange tijd vol dat het ‘gewoon een dom accident was’. Een van de schachten die de studentendoop heeft ondergaan, wijst op het tegendeel. ‘Het was gewoon onverantwoord.’ Een ander lid spreekt van ‘een tikkende tijdbom’, na eerdere incidenten met Reuzegom het jaar voordien.

Igean geeft aan dat het ‘echt wel onmenselijk was wat er gebeurd is’. En ook dat Sanda Dia ’s namiddags al ‘een paar keer frontaal hard viel toen hij moest lopen’. Dat gebeurde net voor hij met een collega ‘een muisje in de blender gooide’ om aan de ‘schachtenpap’ toe te voegen. Een ander lid, zonder clubnaam, geeft in chatgesprekken aan ‘dat we toch allemaal maar apen zijn, met dat dopen’.

Geen excuses
In de dagen na Dia’s overlijden verwijderde iedereen zich uit de *Reuzegom-whatsapp. Plannen om zich in een gezamenlijke excuusbrief te richten aan de familie van de overleden student, werden hen door hun advocaten uit het hoofd gepraat. Op de begrafenis van Dia waren de Reuzegommers niet welkom.

Wat volgt, was anderhalf jaar stilte. De club werd ontbonden, de groep viel uiteen, publieke excuses kwamen er nooit. Een van de leden stelde het in een gesprek met een vriend als volgt: ‘De Reuzz, dat zijn geen vrienden. En allemaal schuilen achter hun advocaten.’

Strafonderzoek *afgerond

Op 4 september beslist de raadkamer of de *betrokken leden van Reuzegom voor de strafrechter moeten terechtstaan wegens ‘opzettelijke toediening van schadelijke stoffen, onopzette*lijke doding en onterende behandeling’.

Na de dood van Sanda Dia eind 2018 werd de studentenclub, die al in opspraak was gekomen, meteen ontbonden. De zeventien leden ervan – allen afkomstig uit gegoede milieus – namen bekende advocaten in de arm en bewaarden het stilzwijgen.

Na een initiële schorsing aan de universiteit kregen ze een taakstraf van 30 uur opgelegd. Gewezen vicerector Chantal Van Audenhove legde hen na een *ondervraging een pedagogische taak op en liet hen een paper schrijven, specifiek over de geschiedenis van dooprituelen. ‘Sommigen gaven bijscholing aan probleemkinderen, anderen participeerden aan vakantie*kampen. In ruil konden ze een schorsing vermijden en kregen ze de kans hun studies voort te zetten’, zegt ze.

Omdat een van de betrokkenen de zoon is van een Antwerpse rechter, verhuisde de strafzaak naar Limburg. De clubleden (bekend onder de aliassen Zaadje, Janker, Placebo, Rustdag, Sondage, Protput, Pronker, Tjernokak, Pamper, Elio, Rafiki, Flodder, Ketter, Shrek, Kletsmajoor, Zozo, Randi, Remorke, Wally, Strontvlieg, Igean en/of Paterberg) riskeren een celstraf.

Bron: De Standaard, 25 juli 2020

https://www.standaard.be/cnt/dmf202...92279728F91B4AD

Reconstructie van de laatste uren van de fatale studentendoop: ‘Ze waren echt knock-out van de drank. Ze lagen op de grond en spraken niet meer’

Zijn lichaamstemperatuur bedroeg 27,2 graden toen hij op 5 december 2018 om 21.15 uur in het ziekenhuis van Malle werd opgenomen. Hoe is het zover kunnen komen, dat de 20-jarige ingenieursstudent Sanda Dia zo’n trieste dood zou sterven? In een zelfgegraven put, uitgeput door onderkoeling en dehydratatie, van de wereld na sloten alcohol en visolie? Wij konden de laatste 30 uur reconstrueren van de doop door de beruchte club Reuzegom, op basis van verklaringen en chatgesprekken van betrokkenen.

Het is 4 december 2018. Vandaag doopt de Leuvense studentenvereniging Reuzegom drie schachten. Voor de leden, allen Antwerpse ingenieur- en rechtenstudenten uit gegoede milieus, de jaarlijkse tweedaagse “hoogmis”. De activiteiten starten rond de middag en vinden plaats in de Leuvense binnenstad. We pikken in de loop van de namiddag in, bij de straf die Sanda Dia moest ondergaan.

Leuvense binnenstad, 16.02 uur
‘Sanda had dertig rozen minder verkocht dan de andere twee. Hij was al zo dronken dat hij niet meer kon spreken’

Antwerpenaar ‘schacht 1’ is een van de drie studenten die vandaag gedoopt zullen worden. Hij is gestraft omdat hij te weinig rozen heeft verkocht binnen de afgebakende tijd. Het concept: hoe meer rozen je aan twee euro verkoopt, hoe minder strafopdrachten je krijgt. ‘Als straf moest ik een glas melk met brokken drinken. En ook een vetbol voor vogels opeten’, verklaart schacht 1.

Ook zijn maat Sanda Dia, ingenieursstudent uit Edegem, maakt deel uit van het verklede drietal dat ervan droomt volwaardig lid te worden van Reuzegom. De verkoop vlot niet, en dus krijgt hij de meeste ad fundums te drinken en het meeste te eten.

Mechelsestraat, 19.12 uur
‘De jongen met de donkere huidskleur kon zelf niet meer stappen en was in elkaar gezakt’

De rozen gaan de kast in, de doop gaat in de vooravond voort op een boogscheut van Sanda’s kot. Als activiteit worden er vragen gesteld. Wie fout antwoordt, moet op bevel van schachtenmeester Janker zuipen. Een studente getuigt later aan de politie hoe ze de drie schachten in sneltempo een volledige fles gin zag leegdrinken. ‘Ik zag drie jongens op hun knieën zitten, op twintig meter van elkaar. De middelste jongen viel op omdat hij in elkaar was gezakt. Het was een jongen met een donkere huidskleur. Hij kon zelf niet meer stappen. Het was een donkere jongen, en toch zag je dat hij wit zag, want hij was weggetrokken rond zijn neus.’

‘Als ze comateus op de grond liggen, wordt ook weleens geplast op de mannen’

Zaadje, de preses van Reuzegom, zegt in zijn verklaringen het volgende: ‘Het is de bedoeling dat de schachten volledig van de wereld zijn. Sanda dronk anderhalve fles gin. Bij het begin van de cantus kunnen ze nog mee, maar dan begint de alcohol in te werken en gaan ze volledig buiten westen.’ Volgens Reuzegommer Sondage moeten ze voorafgaand een fles gin volledig opdrinken, zonder over te geven. ‘Meestal lukt dat niet. Ze kunnen zelf de fles niet vastnemen. Als ze daar liggen, wordt er ook weleens op de mannen geplast. Door iedereen, mezelf incluis. Sanda was aan het overgeven. We hebben hem dan in een houding gelegd dat hij niet kon stikken in zijn braaksel.’

Aankomst bij zaal Rumba voor cantus, 21.10 uur

‘De schachten waren echt knock-out van de drank, lagen op de grond en spraken niet meer’

‘Bij de cantus is het de bedoeling om de schachten comateus te krijgen’, legt Igean uit in een later verhoor. Volgens lid Paterberg waren de drie schachten stomdronken bij aankomst. Janker zegt dat er op die cantus in een zaaltje op de bovenverdieping bier, gin en wodka werd gedronken. ‘Ze hebben maximaal vier flessen sterkedrank gedronken.’

Zaadje verklaart dat er eenmaal binnen een nieuwe vragenronde volgde. ‘De schachten moeten zeggen hoeveel pinten ze na elkaar kunnen drinken. Daar tellen we dan nog één pint bij. Sanda dronk zes of zeven pinten, bij de vijfde moest hij braken. Daarna heeft hij nog één pint moeten drinken en dan hebben we hem weggestuurd.’ Op de vraag van de speurders of hij nog bij bewustzijn was, antwoordt de preses: ‘Twijfel. We hebben ze alle drie in een veilige houding gelegd, zodat ze binnen niet opnieuw konden overgeven.’

Alle aanwezigen zijn het over één punt eens: het drietal is compleet van de wereld. ‘Ze waren echt knock-out van de drank. Ze lagen op de grond en spraken niet meer. Ze lagen aan de uitgang van de Rumba’, zegt Sondage. De preses geeft toe dat er herhaaldelijk – voor, tijdens en na de cantus – op hen werd geürineerd. ‘Dat gebeurt alle jaren. Door wie? Door iedereen.’

Mechelsestraat, 23.59 uur
‘Alle kranen op Sanda’s kot waren hermetisch afgeplakt. Onder geen beding mogen ze ’s nachts water drinken.’

De drie halen het einde van de cantus niet, maar dat is ook expliciet zo voorzien in het ‘doopscript’. ‘Toezuipen en weg’, staat er. Ze worden door enkele leden naar het kot van Sanda gedragen, waar ze in bed worden gelegd.

Uit verhoren blijkt dat in het kot de schaar in Sanda’s haar wordt gezet, er choco in wordt gesmeerd, en er ketchup wordt leeggespoten. Alle kranen zijn voordien al hermetisch dichtgeplakt, opdat de schachten ‘onder geen beding’ aan water kunnen om hun kater en bijhorende nadorst te stillen.

Het is 5 december 2018, gisteren, op de eerste dag van de studentendoop had de 20-jarige Sanda Dia al sloten alcohol binnengekregen. De nacht bracht weinig heil, want alle kranen waren dichtgeplakt zodat hij zijn nadorst niet kon stillen. Alles om ook de tweede dag van de doop zo zwaar mogelijk te maken.
Vertrek naar Vorselaar vanaf Vismarkt, 10.23 uur
‘Sanda gaf een wazige indruk en reageerde niet zoals de andere twee’

De schachten worden ’s ochtends gewekt, waarna ze samen met enkele Reuzegommers naar de Leuvense Bodartparking wandelen. ‘Sanda gaf een wazige indruk en reageerde niet zoals de andere twee’, zegt Paterberg. ‘Maar buiten die gigantische kater leken ze alle drie perfect in orde.’

Een vrouw, die werkt aan de KULeuven en toevallig hun pad kruist, houdt de dopers desondanks tegen en vraagt of de schachten wel oké zijn. Ze vertrouwt het niet. Ze wordt afgewimpeld, waarna in verschillende groepen koers gezet wordt richting Blokhut Cardon, een scoutslokaal aan de Rommelzwaan in Vorselaar.

Een deel trekt naar dierenwinkel Anaconda in Kontich, om ‘enkele visjes, een aal, vetbollen en vier muizen’ in te slaan. In de Colruyt van Heverlee wordt voor meer dan vierhonderd euro aan ‘lekkers’ afgehaald, in Exotic World in Leuven worden liters visolie gekocht. Berichten dat Sanda ondersteund moet worden om in de auto te stappen, worden tegengesproken. Zeker is dat hij op de achterbank ligt.

Aankomst aan ‘de put’, 12.09 uur
‘Schachten put aant schuppen, Sanda al rijp voor de vuilbak’

Amper vijf minuten na aankomst, zo blijkt uit WhatsApp-gesprekken van Reuzegomleden, moeten Sanda en de twee andere schachten de put graven waar ze volgens de planning de rest van de middag en avond in zullen doorbrengen. Om 12.14 uur stuurt Flodder een – achteraf gewist – bericht in de WhatsApp-groep: ‘Schachten put aant schuppen, Sanda al rijp voor de vuilbak. Andere twee zen wel nog ok.’

‘De put’, ’s namiddags
‘De eetproeven zijn zaken die niet echt lekker zijn. Van IJslandse of Aziatische dingen tot pepers en visolie’

‘De put’ heeft voor de al gedoopte leden de allures van een magisch ritueel. Een soort ontgroening waar in de jaren nadien aan het kampvuur of in hun Leuvense stamcafé In Den Boule straffe verhalen over worden gedeeld. ‘Het doel is een band creëren en samen liedjes zingen’, verklaart de oud-preses van Reuzegom.

Hoewel het buiten amper zes graden is, moeten de schachten urenlang halfnaakt in de met water gevulde put doorbrengen. Wat volgt, is een reeks proeven. Wie goed antwoordt op vragen, wordt beloond met water of Aquarius. Wie slecht antwoordt, krijgt andere kost voorgeschoteld. Janker: ‘De eetproeven zijn voornamelijk zaken die niet echt lekker zijn. Bijvoorbeeld een IJslands gerecht, pepers, olijven en nog een reeks Aziatische dingen. Ze moeten geen alcohol drinken, wel visolie.’

Een van de schachten vertelt dat ze schachtenpap kregen, naast sardientjes, mosseltjes en pepers. ‘We hebben alle drie min of meer hetzelfde gegeten en gedronken.’ De drie krijgen ook urine te drinken, bevestigen meerdere aanwezigen.

De sterkste van de drie wordt ‘de badmeester’ genoemd. De eer is weggelegd voor Sanda. Hij vangt de aal die in de put zwemt en bijt de kop eraf op uitdrukkelijke vraag van de omstaanders. ‘Ze waren allemaal snel volledig doorweekt, maar ze hadden wel kledij aan’, zegt een Reuzegommer. ‘Ik zag wel dat Sanda wat scherpte in zijn ogen miste.’

‘De put’, 19 uur
‘De schachten moeten een levende goudvis inslikken. Toen de vis er niet opnieuw uitkwam, hebben we hem nog meer visolie laten drinken’

Tijd voor de volgende eetproef. De proef met de levende goudvis. Zaadje legt uit: ‘Stipt om 19 uur rijdt er een auto met de lichten aan en de muziek vollenbak het veld op. De schachten moeten dan een levende goudvis inslikken. Het is de bedoeling dat ze zelf visolie drinken om de vis er terug uit te krijgen. De olie heeft zo’n indringende geur dat je er normaal van begint te braken. Bij Sanda lukte het niet. Er is dan op ons aanraden nog meer visolie gedronken, maar op de duur komt de olie er door het kokhalzen onmiddellijk weer uit. Het leek alsof Sanda heel dronken was, maar dat kon niet want er werd die dag niet gedronken.’

Volgens een andere aanwezige wordt er tijdens het ritueel veel geroepen en krijgen de mannen een tikske met de voeten tegen de rug. Het wordt omgeschreven als ‘het mentale gedeelte’. ‘Ze zitten dan op hun knieën in het water en worden mentaal afgebroken door de schachtenmeester. Er wordt gedreigd met een boks. Er wordt ook geplast op de mannen. Sanda leek een vod en leek ook zat. Het jaar voordien waren er gelijkaardige problemen geweest met Pronker.’

‘Dees vind ik erover’

Op een later gewist filmpje is te zien hoe iemand bier langs een ontblote kont van een schacht giet. En vooral: een video waarop iemand een grote behoefte doet op een andere die schijnbaar uitgeteld op de grond ligt. Waarna nog iemand roept: ‘Dees vind ik erover.’

Normaal hangt er ook een bel in de put. Wie de bel luidt, geeft op. Dit jaar is die bel er niet want Flodder is ze op kot vergeten mee te nemen. Hoewel verschillende Reuzegommers verklaren dat Sanda op dat ogenblik nog oké is, verschijnt in de WhatsApp-groep om 19.08 uur een foto waarop de jonge ingenieursstudent uitgeteld in het gras ligt. Janker nuanceert: ‘Het leek alsof hij het koud had. Alles oké, vroeg ik? Hij bevestigde dat het oké was. We hebben hem ontdaan van zijn natte kledij en droge kledij aangedaan.’

‘De put’, 19.30 uur
‘Ik denk niet dat Sanda bewusteloos was, want we hoorden hem wel nog zacht snurken’

Tijd voor het avondeten: worst met tandpasta. Gevolgd door nog een ‘hoogtepunt’: de befaamde Blitzkrieg: het kieperen van een tiental emmers koud water over de hoofden van de schachten. Er worden ook bommetjes in de put gegooid.

Sondage geeft toe dat Sanda op dat ogenblik al helemaal van de kaart is. ‘De hele dag had hij wel meegedaan, maar hij was iets minder fanatiek dan de andere twee. Hij kon niet goed meer wandelen en reageerde niet goed meer. Ik denk niet dat hij bewusteloos was, want we hoorden hem wel nog zacht snurken.’

Uit ‘de put’ gedragen door twee schachten, 20.17 uur
‘Sanda begon vreemde geluiden te maken. Hij lag in een foetushouding. Met de seconde werd het serieuzer’

69 minuten nadat een foto van een uitgetelde Sanda gedeeld wordt via WhatsApp gaan bij enkele leden de alarmbellen af. Sanda wordt door de schachten uit de put gedragen. Op een filmpje is te zien dat ze van de rest weinig hulp krijgen. Om 20.18 uur wordt nog een tweede foto van een schijnbaar bewusteloze Sanda gedeeld.

Weinigen beseffen de ernst van de situatie. In de keuken wat verderop wordt ‘nog een muisje geblenderd’. Normaal is het namelijk traditie dat er ergens op de avond een kop van een levende muis wordt afgebeten. ‘Afbijten en spugen’, verklaart een Reuzegommer daarover.

Het ritueel met de muizen maakt plaats voor de eerste tekenen van paniek. Zaadje: ‘We hebben Sanda aan het vuur gelegd op een vuilniszak en hebben opnieuw zijn natte kleren uitgedaan en verwisseld voor droge kledij. We hebben hem ook wat water en Aquarius gegeven en vijf minuten in de auto gelegd, met de verwarming op.’

Volgens Janker had hij ‘een vrij verdwaasde blik en zei hij niets meer’. Een van de schachten verklaart dat hij Sanda een Fanta wilde geven, maar dat hij werd teruggefloten. ‘Er was wel wat paniek’, zegt hij. ‘We zagen dat Sanda vreemde geluiden begon te maken. Hij lag in een foetushouding. Het werd met de seconde serieuzer.’

Oproep naar noodcentrale, 20.57 uur
‘Sanda is een beetje onder bewustzijn’

Nog eens veertig minuten nadat Sanda uit ‘de put’ wordt gehaald, hakt Zaadje de knoop door. Hij beslist dat ze dringend naar het ziekenhuis moeten rijden. Een groep die onderweg is naar de frituur wordt gesommeerd om meteen terug te keren.

Om 20.57 uur krijgt een dispatcher van de noodcentrale de leider van Reuzegom aan de lijn, intussen onderweg naar het ziekenhuis van Malle. ‘Goedendag. Euhm. We hebben, euhm, euhm, een doop gehad. En euhm, we hadden een dril, en een van onze mensen die gedoopt werd, is flauwgevallen. Heel de dag in de koude, en euhm ja, veel vermoeidheid.’ De dispatcher geeft de raad om Sanda’s benen omhoog te leggen. Tijdens het gesprek zegt Zaadje dat Sanda ‘een beetje onder bewustzijn is.’

Waarom hij tegenover de 112 niet spreekt over grote hoeveelheden visolie? ‘Ik had geen idee dat dat van belang was.’ En over de vaststelling dat er nog een stuk muis in Sanda’s jeanszak zit? ‘Het was de bedoeling dat aan het eind van de doop te blenden met wat visolie.’ Het voorziene avondritueel – twee uur naakt alleen in een bos liggen en nog een afsluitende doopceremonie in de scoutslokalen – wordt on hold gezet.

Aankomst ziekenhuis Malle, 21.15 uur
‘Eigenlijk zijn wij toch een bende apen hé. Het is onmenselijk wat daar is gebeurd’

Wanneer de Reuzegommers met Sanda aankomen op de spoeddienst, meer dan twee uur na het versturen van de eerste foto in WhatsApp, blijkt zijn toestand levensbedreigend. Ook de twee andere schachten worden opgenomen, maar zullen het ziekenhuis relatief snel mogen verlaten. Bij Sanda is er sprake van zware onderkoeling en bloed uit neus en mond. Zijn lichaamstemperatuur is intussen gezakt tot 27,2 graden.

22 minuten later gaat de telefoon in het Universitair Ziekenhuis van Antwerpen, waar hij om 22.09 uur hoogst dringend wordt binnengebracht. Een spoedarts noteert een extreem hoog zoutgehalte in het bloed, wat al uren zorgt voor buitengewone verzuring.

Terwijl de Reuzegommers bang afwachten in de gang en Sanda’s ouders in allerijl worden opgetrommeld, valt het verdict: multipel orgaanfalen. Hun vriend die ze twee opeenvolgende dagen wilden ontgroenen, is dood.

Later die nacht volgt nog een WhatsApp in de groep, die een dag later zou worden ontbonden: ‘Eigenlijk zijn wij toch een bende apen, hé, met dat dopen. Het is onmenselijk wat daar is gebeurd.’

Bron: De Standaard, 25 juli 2020
https://www.standaard.be/cnt/dmf202...C222B12E7170650

Nee, de KU Leuven is niet laks geweest

Luc Sels
Rector KU Leuven
Donderdag 30 juli 2020 om 3.25 uur

Luc Sels begrijpt veel van de reacties die volgden op de reconstructie van de fatale studentendoop. Maar dat mensen de KU Leuven op basis van nieuwe informatie met de vinger wijzen, valt hem zwaar.

Mijn mailbox loopt vol met reacties op de reconstructie van de weerzinwekkende Reuzegomdoop en de fatale gevolgen ervan voor Sanda Dia (DS 26 juli). In diverse opiniestukken en op sociale media lees ik ook veel onbegrip en woede over de manier waarop de KU Leuven is omgegaan met tucht en sancties. Ik kan dat begrijpen. Maar om de beslissingen van de universiteit goed te vatten, moet je ook rekening houden met de context. Die context breng ik graag onder de aandacht. Niet als rechtvaardiging voor genomen beslissingen, wel om iedereen toe te laten met meer informatie te wikken en wegen.

Activiteiten zoals die van Reuzegom zijn op geen enkele manier te verzoenen met waar de KU Leuven voor staat. Ze zijn ontoelaatbaar. Clubs, zoals Reuzegom er een was, hebben overigens geen enkele band met de KU Leuven. Ze zijn niet erkend door de universiteit. Dat willen ze ook niet. Want erkenning komt met toezicht en controle, ook op dooprituelen. Om die reden trokken ze ook ver weg uit Leuven. Al in september 2017 hebben we gesprekken opgestart met de clubs, om hen te overtuigen het charter dat een veilig kader creëert voor dopen te ondertekenen. Dovemansgesprekken.

Dialoog, geen repressie
Na de dood van Sanda Dia heb ik beslist de druk hoog te houden. Wat in de 25 jaar voordien niet gelukt was, ondanks herhaalde pogingen van mijn voorgangers, is in maart 2019 wel geland: alle clubs ondertekenden het doopcharter. Waarom beklemtoon ik dat zo? Iedereen focust vandaag op bestraffing van de daden van de Reuzegomleden, terwijl wij in december 2018 in eerste instantie wilden voorkomen dat zulke daden zich zouden herhalen.

Dat vroeg inderdaad om dialoog met de clubs in plaats van repressie. Met die aanpak ben ik ook vandaag nog altijd in het reine. Sanda Dia terughalen was niet mogelijk. Beletten dat meer Sanda’s zouden volgen, was mijn eerste zorg. Wie de universiteit laks noemt, schat het belang daarvan fout in.

Racisme?
De sancties voor de Reuzegomleden dan. Wat lezen we in de soms erg scherpe opiniestukken? Velen nemen alles wat gelekt is voor waar aan zonder het strafproces af te wachten. Velen zijn er zeker van dat alle zeventien studenten even schuldig zijn en plaatsen zich zo boven de rechterlijke macht. Velen verwijten ons laksheid en zelfs (impliciet) racisme, zonder veel interesse te tonen in wat onze situatie echt was en is. Zonder ook maar even stil te staan bij de basisregels van een gerechtelijk onderzoek.

De KU Leuven heeft geen politionele bevoegdheid, kan geen onderzoeksdaden stellen zoals het gerecht dat kan en moest snel schakelen na de gebeurtenissen. Wij hebben onze tuchtsancties enkele maanden na de feiten uitgesproken. Het gerechtelijk onderzoek daarentegen loopt intussen anderhalf jaar. Vanzelfsprekend brengt dat tal van nieuwe elementen aan de oppervlakte die wij, beperkt door onze bevoegdheden, onmogelijk konden kennen.

Sporen uitgewist
Neen, wij wisten niet of iedereen even schuldig was en we hadden ook niet de onderzoeksmiddelen om daar op een solide manier achter te komen. Neen, we wisten niet dat de sporen uitgewist werden in het verre bos en op Sanda’s kot. Neen, we zijn niet ter plaatse gaan kijken, omdat we dan een crime scene zouden verstoren. Ja, wij hebben ons gehouden aan de regels van het gerechtelijk onderzoek, zonder ook maar één keer tussen te komen en zo het onderzoek in gevaar te brengen. Hadden we in die omstandigheden alle studenten zonder onderscheid meteen weggestuurd, dan hadden we ongetwijfeld een grote fout gemaakt met gevolgen voor een normale rechtsgang.

Wat we wél met zekerheid wisten, is dat alle betrokkenen – ook zij die gedoopt werden – akkoord waren gegaan met een doopritueel dat de menselijke waardigheid schendt. Op basis van die zekerheid hebben alle betrokkenen de straf gekregen die ieder van hen ook zou gekregen hebben als de gevolgen niet fataal waren geweest. In het volle bewustzijn dat op dat moment het gerecht al aan de slag was, met alle middelen die het ter beschikking staan en die de KU Leuven niet heeft. Met een strafonderzoek dat individuele verantwoordelijkheden kan vaststellen zoals het hoort. En dat zo nodig ook ons toelaat te doen wat we moeten doen.

Ik ben het als mens en vader eens met veel reacties die geuit worden door mensen die zich geschokt voelen door wat er gebeurd is. Ze voeren me terug naar het diepe verdriet van de familie en vrienden van Sanda. Dit is en blijft zonder meer de zwartste pagina uit het boek van drie jaar rectoraat.

Maar dat de KU Leuven met de vinger wordt gewezen voor een beslissing van zestien maanden geleden op basis van informatie van vandaag, dat valt me zwaar. Ik roep op om het gerecht zijn werk te laten afronden en rechters niet te proberen te beïnvloeden in deze of gene richting. Wat de universiteit al anderhalf jaar doet, is geen laksheid. Het is de enige weg die er misschien toe kan leiden dat justice for Sanda volgt.

Bron: De Standaard, 30 juli 2020
https://www.standaard.be/cnt/dmf202...1F45C201E9FA5F6

Tweemaal schuldig verzuim aan KU Leuven


Wat is het ergste, vraagt Bambi Ceuppens zich af: het bochtenwerk van de rector of het stilzwijgen van de professoren?


Als alumna en ex-werkneemster van de KU Leuven ben ik niet alleen verontwaardigd over de wrede dood van Sanda Dia, maar ook en niet het minst over de lakse houding van rector Luc Sels en het oorverdovende stilzwijgen van het professorenkorps.

Luc Sels gebruikt een aantal drogredenen om de beschuldiging te verwerpen dat de KU Leuven nalatig zou zijn geweest (DS 30 juli). In zijn opiniebijdrage heeft Cedric Boavida Torrado afdoende gereageerd op de eerste ervan, ‘dat alle betrokkenen – ook zij die gedoopt werden – akkoord waren gegaan met een doopritueel dat de menselijke waardigheid schendt’ (DS 31 juli).

Ik wil er hieraan toevoegen dat we mogen veronderstellen dat Sanda Dia zijn schachtmeesters vertrouwde. Waarom zou hij dat niet doen? Wat zou het zeggen over de universiteit dat studenten rekening zouden houden met de mogelijkheid dat ze kunnen sterven tijdens hun doop?

Sven Mary, advocaat van de vader en broer van Sanda Dia, veegt Sels’ argument van tafel dat de universiteit niet op de hoogte was van alle elementen in het strafrechtelijk onderzoek, door erop te wijzen dat ze zich burgerlijke partij had kunnen stellen (DS 1 augustus). Dat Sels zelf geen jurist is, is geen excuus: de KU Leuven heeft een rechtsfaculteit sinds haar ontstaan in 1425!


Reuzegom afblokken

Ook Sels’ redenering dat Reuzegom geen band had met de universiteit, omdat die de club niet had erkend, houdt geen steek. Reuzegom parasiteert op de KU Leuven, zonder de universiteit had de club nooit bestaan. Van een instelling die binnen vijf jaar haar 600ste verjaardag viert, mag men verwachten dat ze ondertussen weet hoe om te gaan met dat soort parasieten.

Mogelijk weet Sels zelf dat niet. Dat is niet erg. Sterker nog, hij hóéft dat helemaal niet te weten. Hij heeft daar een kruim van antropologen, criminologen, ethici, filosofen, historici, juristen, psychiaters, psychologen en sociologen voor in huis.

Dat het rectoraat geen beroep heeft gedaan op die interne deskundigheid om een beleid uit te bouwen over de fysieke en psychische integriteit van zijn werknemers en studenten, om Reuzegom – dat al een kwalijke reputatie had – af te blokken, en om studenten die verantwoordelijk zijn voor de dood van een andere student een gepaste straf te geven, wijst op schuldig verzuim. Dat het professorenkorps zelf niet publiekelijk reageert, ook.

Hun stilzwijgen staat in scherp contrast met hun terechte protest tegen de beslissing in 2011 van toenmalig rector Mark Waer om onderzoekster Barbara Van Dyck op staande voet te ontslaan nadat ze had deelgenomen aan een actie waarbij genetisch gemanipuleerde aardappelen werden vernield en geweigerd had die te veroordelen.

Het wekt de indruk dat professoren van de KU Leuven zich meer gelegen laten liggen aan hun recht op vrije meningsuiting (de reden waarom Rik Torfs, Waers opvolger, Barbara Van Dyck opnieuw in dienst nam) dan om het welzijn van hun studenten.

Nochtans hebben ze een ‘duty of care’ tegenover hun studenten. Niet alleen tegenover schachten zoals Sanda Dia en zijn twee medestudenten. Maar ook tegenover studentenvertegenwoordigers, zoals Kenny Van Minsel, voorzitter van de studentenkoepel Loko op het moment van Sanda Dia’s dood. Hij zegt dat het KVHV een postercampagne opstartte en dat hij persoonlijk bedreigd werd, maar dat de KU Leuven, anders dan de politie, die bedreigingen nooit ernstig heeft genomen (in De Morgen).

Als het Luc Sels menens is met zijn bedenking dat zijn eerste zorg was te beletten dat meer Sanda’s zouden volgen, dan zou hij anticiperen op de toekomst. Reuzegom heeft zichzelf intussen ontbonden, maar de kans is niet denkbeeldig dat de leden zich zullen herenigen onder een andere naam of dat andere studenten in hun zog een gelijkaardige club zullen oprichten.

Hoe denkt de KU Leuven te vermijden dat de geschiedenis zich herhaalt en dat er opnieuw dieren en mensen gefolterd zullen worden tot de dood erop volgt?

Ik weet niet wat me kwader maakt: de bochten waarin rector Sels zich wringt om de verantwoordelijkheid van de universiteit te ontkennen, of het stilzwijgen van de professoren. Want wie zwijgt, stemt toe.


Geen openingsles

Ik was uitgenodigd om als speciale gast van de KU Leuven op 9 november de openingsles te geven van de Lessen voor de XXIste eeuw. Ik ben er niet zeker van of die uitnodiging na de publicatie van dit opiniestuk gehandhaafd zal worden. Ik weet wel zeker dat ik die openingsles niet zal geven als mijn *Alma Mater voor die datum geen krachtig signaal geeft.

#JusticeForSanda begint niet bij het gerechtelijk onderzoek, maar bij de KU Leuven. De universiteit moet haar verantwoordelijkheid opnemen voor de vreselijke dood van Sanda Dia en verhinderen dat verenigingen die tegen haar aanschurken, in de toekomst opnieuw studenten zullen blootstellen aan het soort verschrikkingen die Sanda Dia het leven hebben gekost.


DS, 03-08-2020 (Bambi Ceuppens)

Professoren KU Leuven scherp voor rector Sels in zaak-Reuzegom: ‘Welk signaal geven we als niemand noemenswaardige sanctie krijgt?’

Een groep professoren van de KU Leuven vraagt in een open brief aan rector Luc Sels een duidelijk signaal en structurele maatregelen na de fatale studentendoop van Sanda Dia. Lees de brief hier.

Geachte rector,

Als medewerkers van de KU Leuven zijn we diep geschokt en beschaamd over de recente onthullingen rond het overlijden van student Sanda Dia in het kader van de ‘studentendoop’ van Reuzegom in december 2018.

Als professoren aan deze universiteit, die zich verantwoordelijk voelen voor het klimaat dat de KU Leuven studenten biedt kunnen we dit alles niet met lede ogen aanschouwen. Welk signaal geven we aan huidige en toekomstige studenten indien tot op vandaag geen enkele van de 18 betrokken daders enige noemenswaardige sanctie heeft gekregen? De daders van de Reuzegom hebben hun studies kunnen voortzetten; sommige zijn intussen zelfs afgestudeerd. Andere leden die op de hoogte waren van de omstandigheden van het overlijden van Sanda Dia hebben weinig hinder ondervonden of werken als assistent aan onze universiteit. Dit tart elke verbeelding.

Bovendien lezen we dat de studentenvertegenwoordigers die voor een meer kordate aanpak pleiten ernstige intimidaties hebben ondervonden: vandalisme, bedreigingen, homofobe beledigingen - handelingen die niet thuishoren aan de universiteit en die ondanks de neergelegde klachten tot op heden ongestraft zijn gebleven.

Het gerecht moet zijn werk doen, maar als universiteit kunnen en moeten we ook reageren. Een tuchtrechtelijke sanctie heeft geen strafrechtelijk karakter. Een universiteit kan zelfstandig beslissen welke studenten aan haar instellingen welkom zijn. Zeker nu nieuwe elementen aan het licht zijn gekomen die duidelijk aantonen dat deze studenten hebben gelogen in hun getuigenis.

Artikel 122 van het tuchtreglement laat er geen enkele twijfel over bestaan: studenten dienen zich in hun gedragingen en sociale betrekkingen zowel binnen als buiten de universitaire gemeenschap te laten leiden door eerbied voor de menselijke persoon. Indien de mensonterende behandeling van een student met de dood als gevolg geen zwaarste inbreuk is op ‘eerbied voor de menselijke persoon’, dan kunnen we het algehele nut van een tuchtreglement in vraag stellen.

Als ondertekenaars vragen we dat alle betrokken leden van het ondertussen ontbonden Reuzegom die momenteel nog aan onze Alma Mater studeren met onmiddellijke ingang geschorst worden en alle banden met de universiteit verbroken worden. Tevens moet de KU Leuven zich beraden over de mogelijke sancties die ze nog kan nemen ten aanzien van degenen die ondertussen zijn afgestudeerd, waarvan er minstens één aan onze universiteit tewerkgesteld zou zijn.

Verder verzoeken we ook een herziening van de bestaande tuchtprocedure en een evaluatie van de specifieke tuchtprocedure gevolgd ten aanzien van de leden van Reuzegom. Artikel 125 van het tuchtreglement voorziet vijf mogelijke sancties, gaande van waarschuwing tot de uitsluiting als meest verregaande sanctie. Een tuchtcommissie wordt enkel samengeroepen wanneer een uitsluiting door de vicerector wordt overwogen. Wij willen daar verandering in zien, zodat er garanties komen dat zwaarwichtige feiten als deze niet enkel door de vicerector worden beoordeeld maar automatisch voor een tuchtcommissie verschijnen.

We roepen de universiteit tevens op nog meer werk te maken van haar gelijke kansen- en diversiteitsbeleid, dat tot dusver te vrijblijvend is. De werking van het meldpunt grensoverschrijdend gedrag moet worden geëvalueerd: hoeveel meldingen gebeuren er op jaarbasis? Wat gebeurt er met de klachten? Verder moet het bestaan van dit meldpunt actiever worden gepromoot onder de studenten. De elementen die in de berichtgeving rond de affaire naar boven zijn gekomen wijzen duidelijk op racisme en elitisme. Onze universitaire missie is niet enkel studenten op te leiden voor de arbeidsmarkt maar vooral ook verantwoordelijke burgers te vormen die met een juist moreel kompas de wereld ingaan. Daarin dragen wij een nooit te relativeren verantwoordelijkheid.

Wij roepen dan ook het rectoraat op om het juiste signaal naar haar personeel en studenten te sturen en kordaat te handelen. We bieden waar nuttig graag onze hulp aan.

Ondertekenaars: Orhan Agirdag, Karel Arnaut, Jaak Billiet, Ann Cassiman, Filip De Boeck, Lieven De Cauter, Bruno De Meulder, Ezra Dessers, Nadia Fadil, Hilde Heynen, Martin Kohlrausch, Rudi Laermans, Matthias Lievens, Maarten Loopmans, Frank Moulaert, Ides Nicaise, Karen Phalet, Jeroen Poblome, Magaly Rodriguez, Jan Schreurs, Robert Speijer, Jan van Bavel, Pieter van den Broeck, Karel Van Nieuwenhuyse.


Bron: De Standaard, 4 augustus 2020
https://www.standaard.be/cnt/dmf202...ign=twitterfeed

We hebben te lang gezwegen

Martin Kohlrausch en Magaly Rodríguez García slaan mea culpa na de studentendoop: ze hadden eerder moeten reageren. Nu is het aan de professoren en de universiteit om lessen te trekken.
In haar opiniestuk over de tragische dood van KU Leuven-student Sanda Dia (DS 3 augustus) vraagt Bambi Ceuppens zich af wat het ergste is: de reactie van de rector of de oorverdovende stilte van het professorenkorps. We kunnen niet in naam van onze rector spreken, maar wel in de hoedanigheid van professoren van dezelfde instelling. We hebben te lang gezwegen.

Anderhalf jaar geleden waren we geschokt toen we het nieuws vernamen over de dood van Dia en later over de lichte straf van de betrokken studenten. En toch reageerden we niet. Wij, en misschien ook andere collega’s, zouden allerlei excuses kunnen bedenken voor onze nalatigheid. ‘We zaten in een ratrace, waardoor we geen aandacht hadden voor andere zaken dan onderzoek, onderwijs en administratieve taken’, bijvoorbeeld. Flauwekul. Als een student op zo’n manier sterft, is het onze plicht om tijd vrij te maken om ons meer te informeren en om er een discussie over te starten met collega’s én studenten.

Een ander excuus: ‘Het dossier is te ingewikkeld.’ Hoezo ingewikkeld? Die jonge man stierf als gevolg van wantoestanden tijdens een studentendoop. We hoefden helemaal niet te wachten tot er een reconstructie van de mensonterende gebeurtenissen in alle kranten verscheen om dan pas geschokt*, maar niet publiekelijk, te reageren. Daar moet een einde aan *komen.

Blinde vlekken
Denigrerende studentenpraktijken zijn niet eigen aan de KU Leuven. Ze bestaan elders en hebben jammer genoeg meermaals tot dramatische gevolgen geleid, weliswaar in verschillende gradaties. Het aantal dodelijke ongevallen is gelukkig beperkt, maar elk jaar krijgen we informatie over overmatig alcoholgebruik (tot ze in coma gaan), grensoverschrijdend gedrag en andere misstanden tijdens studentenfeesten.

Er is weinig verbeelding nodig om je voor te stellen dat de niet-zichtbare gevolgen (psychische, emotionele maar ook de aanvaarding van dit soort gedrag) diepgaand zijn. Er is iets structureel mis met dit soort rituelen. Ook dat wisten we al lang. En toch praten we er niet over of toch te weinig met onze studenten. Ook daar moet een einde aan komen.

De KU Leuven is een democratische instelling die haar eeuwenlange traditie gebruikt om uitstekend onderzoek en onderwijs te leveren. Maar het verhaal van Sanda Dia toont aan dat er blinde vlekken bestaan die veel groter zijn dan oorspronkelijk gedacht. Dat betekent dat we meer van onze studenten en van onszelf moeten verwachten.

We moeten studenten als volwassenen behandelen en zij moeten zich ten volle bewust zijn van hun verantwoordelijkheid en van de kansen die ze aan onze universiteit krijgen – kansen die miljoenen jonge mensen wereldwijd niet krijgen. Dat geldt niet alleen* voor het leven binnen de auditoria, maar ook daarbuiten.

Extreme praktijken
Als professoren moeten we ons meer bezinnen over onze eigen verantwoordelijkheid bij de brede vorming van studenten. We moeten dringend nadenken over wat een universiteit vandaag moet zijn, behalve onderwijs dat aan de kwaliteitsvereisten van de Vlaamse overheid voldoet, en los van de positie in internationale rankings. Er is nood aan grondige gesprekken, en, indien nodig, een beschaafde strijd over wat wij als universitaire gemeenschap willen betekenen. Wat Sanda Dia is overkomen, is duidelijk niet het gevolg van een nieuw probleem. De vraag is waarom zoiets nog altijd kan gebeuren. Wat drijft studenten tot die extreme praktijken?

Alleen een open debat kan die moeilijke vragen beantwoorden. En het is onze verantwoordelijkheid om die dialoog op te starten. Het doel is een universiteit te handhaven waarin studenten op verschillende manieren moed tonen en zelfs uitzonderlijke uitdagingen aangaan. Maar nooit door iemand anders te vernederen of zelf vernederingen te aanvaarden.

Bron: De Standaard, 5 augustus 2020
https://www.standaard.be/cnt/dmf202...7860A1FD5C3890F