Trump geeft losers het gevoel great te zijn


Hoe diep kan een wereldleider zinken, in diplomatiek opzicht? Dat je dus ná een topontmoeting, nadat je al een verdrag hebt getekend, vanuit het vliegtuig, via een tweet duidelijk maakt dat je die handtekening weer terugtrekt - omdat je je beledigd voelt?


Er gaat weliswaar geen dag voorbij waarin Donald Trump géén mensen beledigt, of erger, maar het staaltje fuck-yougedrag dat hij begin deze maand na de G7 in Canada demonstreerde, riep wel weer dringend de vraag op hoe het toch mogelijk is dat deze president nog altijd wordt gesteund door een substantieel deel van de Amerikanen en waarom zijn botte stijl en de mogelijke gevolgen daarvan, zo weinig invloed hebben op zijn populariteit. Die krijgt langzamerhand trekken van een persoonlijkheidscultus. Wat dat betreft is het niet zo vreemd dat de Amerikaanse en de Noord-Koreaanse leider elkaar zo uitstekend lijken te begrijpen. Hoe dan ook: om Trumps ideeën en plannen gaat het de Trumpclan minder dan om zijn imago van sterke man die precies doet waar hij zin in heeft.

Alweer dik een decennium geleden noemde New York Timescolumnist Thomas Friedman vernedering de meest onderschatte factor in de internationale politiek. Daarbij doelde hij vooral op de haat die wordt aangewakkerd bij jonge moslims die zich, terecht of niet, vernederd voelen door het Westen. Maar ook de minder gewelddadige cultus rond Trump valt waarschijnlijk het beste te verklaren uit het gegeven dat hij met zijn hele voorkomen, persoonlijkheid en niet te vergeten zijn tweets uitdrukking geeft aan het gevoel dat de vernederde Amerikaan zijn statusverlies kan compenseren, bijvoorbeeld door te trouwen met een veel te jonge en mooie vrouw, en geen fuck geven om de indruk die je achterlaat op al die arrogante betweters die denken dat ze beter zijn dan jij.


Witte Amerikaan

De vernederde Amerikaan, wie is dat dan? Vooral de witte Amerikaan. Onderzoek van de University of Pennsylvania laat zien dat Amerikanen minder vaak op Donald Trump hebben gestemd om economische redenen, meldde The Atlantic deze lente, en vaker omdat ze geloofden dat ‘witte Amerikanen een minderheid in eigen land zouden worden’.

Die angst voor vernederend statusverlies compenseerden deze kiezers door negatiever te gaan denken over andere bevolkingsgroepen, en ook over landen als China.

Dat verklaart veel. Juist Trumps ongekend botte gedrag tegenover minderheden en tegenover andere wereldleiders krijgt daarmee een zekere logica. Veelzeggend is ook Trumps poging alles wat Obama heeft bereikt teniet te doen: de Irandeal, het nieuwe zorgstelsel, de milieuafspraken. Want als zijn voorganger Obama op zijn beurt érgens voor stond, dan wel voor het type mens dat de oudere, witte man voordien nooit had beschouwd als serieuze concurrent. Wat een verlies aan status.

Trump als wreker der vernederden. Het is van en enorme treurigheid en gevaarlijk bovendien. Wat de president bereikt voor de Amerikanen, laat staan voor de Noord-Koreanen, of voor de wereldvrede, interesseert zijn fans amper. Zolang hij losers maar het gevoel geeft great te zijn.


Trouw, 24-06-2018 (Leonie Breebaart)