di 13 maart 2018 06:59 - Ann Peuteman

Over een paar weken sluit de daklozenopvang in de meeste Vlaamse steden. 'Honderden mensen zijn dan weer op de straat aangewezen', schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. 'Schandalig vinden we dat, en terecht. Maar niemand lijkt zich echt af te vragen hoe ze daar in godsnaam zijn kunnen terechtkomen.'

Het is bijna lente en dus sluit de winteropvang voor daklozen straks in de meeste steden. Als het warmer wordt, hoeven burgemeesters niet meer te vrezen dat de een of andere dakloze doodvriest op hun grondgebied. Het hele jaar door opvang aanbieden, zien de meesten niet zitten. Het aanzuigeffect, weet u wel. Stel je voor dat daklozen uit het hele land in dichte drommen naar een stad afzakken omdat daar een paar bedden te geef zijn. Of nog erger: vluchtelingenstromen. Nochtans is het niet omdat het niet meer vriest dat mensen zonder adres geen behoefte meer zouden hebben aan een veilig bed, medische zorgen, een wekelijkse douche en een warme maaltijd op zijn tijd.

De voorbije winter hebben daklozen een gezicht gekregen in het Vier-programma Project Axel, waarin Axel Daeseleire 10.000 euro mocht weggeven aan vijf daklozen. Vervolgens sprongen allerlei media op die gecontesteerde kar door (ex-)thuislozen hun schrijnende verhaal te laten doen. Vreemd genoeg lijken nogal wat mensen daar vooral uit onthouden te hebben dat veel daklozen zo van hun vrijheid genieten dat ze steigeren als hun een dak met bijhorende structuur wordt opgedrongen. Alsof het allemaal vrijbuiters zijn die bewust voor een leven aan de rand van de maatschappij hebben gekozen.

De waarheid is dat haast alle mensen zonder adres door een ongelukkige keuze of een overdonderende tegenslag in een neerwaartse spiraal zijn gedonderd die hen uiteindelijk op straat heeft doen belanden. Het is pas als ze daar lange tijd hebben moeten leven dat sommigen niet meer naar de doordeweekse samenleving terug willen of durven. Omdat ze die zo zijn ontwend dat ze zich er niet meer thuis voelen.

Natuurlijk zijn er - ook buiten de barre wintermaanden - heel nobele initiatieven opgezet om mensen zonder adres op de een of andere manier bij te staan. Van gaarkeukens tot doktersposten en lockers waarin ze hun spullen veilig kunnen opbergen. Maar dat blijven natuurlijk goedbedoelde (en bijwijlen bijzonder mediagenieke) doeken voor het bloeden. De echte vraag die we ons moeten stellen, is hoe al die mensen op straat zijn kunnen belanden. Hoe is het in godsnaam mogelijk dat ze zo'n spiraal helemaal tot de bodem afglijden zonder dat iemand hen halfweg opvangt? 'Het kan ieder van ons overkomen', zei een hulpverlener in Project Axel. Dat zal wel kloppen, maar meestal niet van vandaag op morgen. In de meeste gevallen is er genoeg tijd om in te grijpen voor iemand zo diep zit dat hij amper nog uit de put te sleuren valt.

Op 31 december 2010 trok ik met fotografe Lies Willaert naar Oostende om er voor Knack een reportage te maken over dakloosheid. Eerst in het station, waar de sigaretten die we uitdeelden de lippen danig losmaakten, daarna op het geïmproviseerde oudejaarsdiner in de daklozenopvang en tegen het nieuwe jaar aan in een verkommerd herenhuis dat een plaatselijke weldoener daklozen ter beschikking stelde. Sommigen vertelden honderduit. Over de geneugten van slapen op het strand, over een zoon in Engeland die bulkte van het geld, over liederlijke levens vol vrijheid, kameraadschap en drank. Maar naarmate de avond vorderde, veranderde de toon en ging het over verloren geliefden, frauduleuze faillissementen, dode kinderen en vernietigende verslavingen. Voor geen van hen was clochard worden een jeugddroom.

Vier van de mensen met wie we die avond spraken, zijn er ondertussen niet meer. Daar heeft geen winteropvang iets aan kunnen verhelpen.

Bron: 'Winteropvang voor daklozen is niets meer dan een doek voor het bloeden' (Knack), geraadpleegd op dinsdag 13 maart 2018 via
http://www.knack.be/nieuws/belgie/w...ion-975833.html

Eigen mening:
Volgens cijfers van Feantsa, de Europese federatie van nationale organisaties werkende met daklozen, zijn er in België zo'n 17 000 daklozen. Procentueel gezien over de hele Belgische bevolking lijkt dat 'niet veel'. Maar je kan het ook bekijken anders bekijken; het is zoveel als de hele bevolking van Vorselaar en Grobbendonk tezamen. En naar alle waarschijnlijkheid liggen die cijfers in werkelijkheid nog hoger omdat men simpelweg niet alle daklozen kan bereiken. Schrijnend eigenlijk; alsof ze niet bestaan.
Ik vind het zelf een heel moeilijk thema. Het is iets wat ons in een worstcasescenario allemaal kan overkomen. We mogen niet vergeten dat daklozen ook mensen zijn. Niemand tekent voor zo'n bestaan. Niemand. Met de vinger wijzen vanuit onze warme, knusse huizen is o zo gemakkelijk. Soms zijn die mensen gewoon door brute pech of door een onwaarschijnlijke samenloop van omstandigheden zo diep naar beneden geduikeld om uiteindelijk op straat te belanden.
Ons leven in een plattelandse context lijkt ook op grote afstand te liggen van deze daklozenproblematiek. Waar kom je nu in onze dorpjes een dakloze tegen, nergens toch? Misschien ook daarom dat wij ons hierover weinig lijken aan te trekken. Haast niemand die zich iets om hen lijkt te bekommeren.
Eind maart worden 'traditioneel' in veel opvangcentra de daklozen terug op straat gezet. Want het wordt terug goed weer! Alsof we er ons als maatschappij zo gemakkelijk vanaf kunnen maken. Er zijn gelukkig al heel wat initiatieven om daklozen op te vangen, te voorzien van voedsel e.d. Dat is allemaal heel nobel, maar ik denk dat een echte grote winst zou geboekt kunnen worden in de denkwijze van het volk. Een samenhorigheidsgevoel kweken, empathie hebben voor die mensen. In onze maatschappij gaan we hier allemaal zo voorbij. De mentaliteit 'het is niet ons probleem' is gewoon verkeerd.
Natuurlijk zal dit niet komen van vandaag op morgen. Eerst moeten de mensen bewust worden van het probleem. Ik mis deze problematiek in de media. Me too maanden aan een stuk allemaal goed en wel. Maar dit?