"Eeuwige student is onbetaalbaar"
Flexibilisering van hoger onderwijs botst op eigen grenzen

"Proberen, het moet geschrapt worden uit het woordenboek van de student." Onderwijsexpert Martin Valcke (UGent) spreekt klare taal: de eeuwige student is onbetaalbaar geworden voor de maatschappij. Ook de hogescholen trekken aan de alarmbel.

Studenten die in 2011 aan hun hogere studies begonnen, kunnen na vier jaar studeren veel minder vaak een diploma voorleggen dan hun collega's die in 2008 startten. Wil dat zeggen dat er minder studenten afstuderen aan onze universiteiten en hogescholen? Helemaal niet, zegt professor Onderwijskunde Martin Valcke van UGent, want dat blijft aantal blijft nagenoeg gelijk. "Wat de cijfers wel heel duidelijk aangeven, is dat steeds minder studenten hun studies in vier jaar afronden. Het normtraject, zoals we dat noemen, is steeds zeldzamer geworden."

Het is het gevolg van de flexibilisering van het hoger onderwijs, zegt ook sp.a-parlementslid Tine Soens. De cijfers komen uit het antwoord van een parlementaire vraag die zij stelde aan minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V). "Wat ons daarbij vooral zorgen baart is de kloof tussen beursstudenten en niet-beursstudenten die nog groter dreigt te worden. De kansen op een diploma zouden voor iedereen even groot moeten zijn."

Eigen tempo
De flexibilisering van het hoger onderwijs dateert al van 2004. Sindsdien is het onderwijs gestructureerd in bachelor- en masterstructuren en is het hoger onderwijs niet meer georganiseerd naar studiejaren, maar naar studiepunten. "De bedoeling was dat studenten hun eigen tempo zouden kunnen volgen, want het oude systeem naar studiejaren was effectief veel te rigide", zegt Valcke. "Maar in de plaats hebben we nu waar we Nederland vroeger om uitlachten: eeuwige studenten. En dat in een volledig door de overheid gefinancierd stelsel."

Dringend aan herziening toe, noemt Valcke de flexibilisering van ons hoger onderwijs daarom. "De maatschappelijke kost is onhoudbaar. Universiteiten en hogescholen hebben al vanalles geprobeerd om de evolutie te keren. Het leerkrediet, het zogenaamde rugzakje met studiepunten waardoor je maar kan doorgaan met studeren zolang je genoeg punten verdient, is ervoor in het leven geroepen. Maar dat was niet voldoende."

Er is niet alleen de maatschappelijke kost, ook de onderwijsinstellingen dragen de financiële gevolgen. Zij worden nu enkel nog in het eerste jaar betaald per ingeschreven student. Daarna volgt een vergoeding aan de hand van studiepunten: is die student niet voor de volle pot ingeschreven, dan daalt de vergoeding. "Het gevolg is dit: waar een instelling vroeger per student nog tussen de 8.000 en 9.000 euro per student ontving van de overheid, is dat nu zo'n 5.000 à 6.000 euro", zegt Valcke. Volgens Crevits bedraagt het gemiddelde 7.000 euro per student.

Bij de universiteiten valt de impact nog enigszins mee, leert een kleine rondvraag. Maar de hogescholen zit het water al tot hoger dan de lippen, zegt Machteld Verbruggen, algemeen directeur van Thomas Moore. "Al die individuele trajecten zijn ontzettend moeilijk te organiseren. Een flexibele aanpak is te doen, zolang je voldoende studenten hebt die het modeltraject volgen. Maar zij zijn vandaag de uitzondering geworden. De inspanningen die we daarvoor moeten leveren, bovenop onze structurele onderfinanciering, zijn niet vol te houden."

Woordenboek
Verbruggen en Valcke houden hetzelfde pleidooi: herzie dat flexibiliseringsdecreet en schrap de negatieve bijwerkingen. "Voor mij kan er al heel wat opgelost worden door een veel betere oriëntering", zegt Valcke. "Proberen zou uit het woordenboek van een student geschrapt moeten worden. Als hij niet slaagt in een eerste semester, laat hem dan overstappen naar een andere richting. Dàt zou de definitie van flexibel hoger onderwijs moeten zijn. En misschien moeten we ook maar een paar jaar keihard zijn en een selectieproef organiseren na het secundair onderwijs."

Een herziening van het decreet is niet aan de orde, zegt Crevits, maar betere oriëntering is ook haar codewoord. De minister wijst naar eerdere maatregelen, zoals de oriënteringsproef in het secundair onderwijs en de instapproef voor lerarenopleidingen aan hogescholen.

Crevits heeft de VLOR, de Vlaamse onderwijsraad, ook gevraagd om het leerkrediet te bekijken. Maar studenten moeten wel alle kansen blijven krijgen, benadrukt ze. "Participatie aan hoger onderwijs moeten we stimuleren, ook al slaagt niet iedereen meteen. Alleen zo kun je democratisering verzoenen met een lat die we ondanks alles hoog blijven leggen. Het is zoals een oud-rector van Harvard ooit zei: If you think education is expensive, try ignorance."

Bron: De Morgen, http://www.demorgen.be/binnenland/-...lbaar-b5fae41c/

Mening
Zoals we in het artikel kunnen lezen is het normtraject van studenten veranderd. Studenten doen er nu langer dan de 'voorgeschreven' vier jaar over om hun studies af te ronden. Dit fenomeen is vooral te vinden bij de hogescholen. Als student kan ik het wel begrijpen dat er studenten zijn die langer dan vier jaar over hun traject doen, maar dat dit zo vreet aan maatschappelijke kost, wist ik niet. Het is dan ook dringend nodig dat we een oplossing zoeken voor de hoge kosten van de 'eeuwige' student. Om op zoek te gaan deel ik de mening van mevrouw Verbrugge en meneer Valcke. Het is vooral sinds het flexibiliseringsdecreet dat we met dit probleem zitten. Het is dus nodig dat het probleem aangepakt wordt in de oorzaak.

Persoonlijk ben ik het ook eens met de mening van Melanie. We moeten de oorzaak aanpakken om zo de eeuwige student uit ons land te helpen. Veel studenten weten het nog niet zeker wat ze willen doen na hun middelbaar. Zo maken ze te snel een keuze waar ze later meestal spijt van hebben. Ook ik zit in zo'n situatie. Als de middelbare scholen hier meer aandacht aan spenderen zullen er al een pak minder gevallen voorkomen. Voor het aanschaffen van selectieproeven sta ik niet achter. Het laat een soort schrik achter.

Ik geloof dat het probleem van de eeuwige student reeds moet aangepakt worden in het middelbaar. Als ik kijk naar mezelf op die leeftijd wist ik totaal niet waar ik aan begon. De overstap van het middelbaar naar een hogeschool of universiteit is een hele aanpassing. Zeker qua studiemethode. Ik vraag mij af of studenten hier voldoende op voorbereid zijn.
Bovendien is het vaak gissen wat een studierichting nu juist inhoudt. Je kan naar openlesdagen of een opendeurdag gaan, maar dan krijg je slechts 'een momentopname' te zien van wat het nu effectief inhoudt. Ik denk dat veel studenten hier achteraf door verrast zijn. Ofwel ligt de studierichting hen niet waardoor ze geen motivatie meer hebben of is het te hoog gegrepen...
Zo lijkt mij een instapproef voor de lerarenopleiding al geen slecht idee. Dan weten toekomstige studenten alvast wat van hen verwacht wordt.