Van onze correspondente in Rusland Corry Hancké

SamaraLoop om de hoek een van de kleine kruideniers binnen, een 'Prodoekty', en je staat versteld van het buitenlandse aanbod. Unilever maakt het huis schoon, Kellogg's verzorgt je ontbijt en kaasmaker Galbani brengt een Italiaanse toets op tafel. Het is even zoeken naar Russische producten.

Vroeger kwam 70 procent van de producten in de Russische supermarkten uit het buitenland.

Maar in 2014, nadat Rusland de Krim had geannexeerd en de handelsbetrekkingen

met de EU en de VS op een lager pitje werden gezet, daalde het aanbod in de rekken. Sindsdien probeert de Russische regering meer producten uit bevriende landen te importeren - ook daarvoor is de relatie met Turkije belangrijk - en stimuleert ze de binnenlandse productie. Maar dat verloopt moeizaam.

De crisis heeft een van de belangrijkste structurele problemen van Rusland blootgelegd. Het enorme land, goed voor 146 miljoen inwoners, heeft bijna geen economisch weefsel. Slechts 25 procent van het Russische bpp is voor rekening van de kmo's - in Italië en Duitsland is dat bijna 80 procent. En de grote bedrijven behoren tot conglomeraten die in handen van enkele oligarchen zijn.

Rozige worsten

De Russische regering heeft jarenlang geteerd op de inkomsten uit de olie en vond het niet nodig om de eigen Russische industrie een boost te geven. Maar Vladimir Poetin besefte dat de economie op drijfzand was gebouwd. In 2012 waarschuwde hij voor het eerst voor een te grote afhankelijkheid van het Westen. En toen de olieprijs zakte en de roebel in waarde daalde, was het liedje inderdaad uit. Alles in het buitenland aankopen was niet meer mogelijk.

Toen na de annexatie van de Krim Rusland sancties kreeg, kondigde de president een boycot van buitenlandse producten aan en stelde hij

een 'import-substitutie'-programma in dat de binnenlandse productie moest aanwakkeren.

We zijn een jaar later. Enkele sectoren zijn aan een inhaalbeweging begonnen. Voedingsproducenten bijvoorbeeld kunnen in supermarkten de plaats inpikken vande vele westerse voedingsmiddelen die Rusland niet meer binnen mogen. Maar de kwaliteit is pover en de producten zijn duur. De kaas is van palmolie gemaakt omdat er te weinig melk op de markt is. De grote keuze in de supermarkt betekent weinig: je kan vooral op kleur kiezen, want de smaak is bijna altijd dezelfde. Het assortiment vlees is beperkt. De grote voorraad rozige worsten staat mijlenver af van de fijne charcuterie die wij gewend zijn. Sauzen en compotes blijven wekenlang goed, omdat ze stijf staan van de bewaarmiddelen. In de lokale supermarkt weet je nooit of de producten die je vorige week hebt gekocht, vandaag nog in de rekken zullen staan.

In vele sectoren klagen de Russische ondernemers steen en been, omdat zij niet uitgerust zijn om producten op de markt te brengen die de import moeten vervangen. Dat vertelt André De Rijck van Flanders Investment & Trade, die net terug is van een bezoek aan bedrijven in Samara en Kazan.

'Hun machinepark is verouderd: sommige bedrijven produceren nog met machines uit de jaren 60. Er is geen geld om machines uit het Westen te

kopen. De technologie is achterhaald en er zijn te weinig ingenieurs. Na het einde van de Sovjet-Unie zijn veel ingenieurs naar het buitenland vertrokken, en de jongeren van toen wilden geen technische studies volgen. Ze kozen voor handel en management. Ook vandaag proberen vele hooggeschoolden het land te verlaten omdat ze hier geen toekomst zien.' Geschat wordt dat sinds de perestrojka-hervormingen tussen de 100.000 en 200.000 hooggeschoolden het land hebben verlaten.

De Superjet 100

Volgens De Rijck worden prestigeprojecten zoals het nieuwe Russische vliegtuig Superjet 100 voor een groot deel geassembleerd met producten uit het Westen. Alleen de eenvoudige onderdelen worden in Rusland aangekocht. Russische ondernemers verkiezen toeleveranciers uit West-Europa, omdat de kwaliteit van de binnenlandse producten te wensen overlaat.

Zoals wel vaker in Rusland stroken de ambities van de regering niet met de realiteit. Het idee van import-substitutie kan legitiem zijn, maar dat is een werk van lange adem. De overheid legt geen strategisch plan op tafel over hoe ze binnen tien jaar van Rusland een zelfbedruipend land wil maken. De Russische bedrijven blijven dus afhankelijk van westerse toeleveranciers. Als de economische

crisis blijft voortduren en de westerse machines of onderdelen te duur blijven voor de Russische ondernemers, dan blijft import vervangen door eigen productie een verre droom.

Corry Hancké

Bron: DeStandaard - 28/11/16

Eigen mening: Het bekendste voorbeeld in België zijn ongetwijfeld de peren. De grootste afzetmarkt voor onze Belgische peren was Rusland. Nadat Rusland reageerde met een handelsembargo op landbouwproducten bleven de perenboeren tot nog toe met een constant overaanbod van peren. Hierdoor kelderen de prijzen en voelen ze zich genoodzaakt een deel van de peren te vernietigen. Maar ook Rusland zelf lijdt onder zijn beslissingen. De economie van Rusland is veroudert en is niet instaat om dezelfde producten als hoeveelheden aan zijn bevolking aan te bieden. We kunnen zeggen dat de Russische inwoners hebben moeten inboeten in welvaart door deze beslissing. Ik vind het zeer jammer dat zowel onze perenboeren als de Russische bevolking deze toch wel zware gevolgen moeten ondergaan. Het reële inkomen van de bevolking, gecorrigeerd door de hoge inflatie daalde met 11,5% tegenover vorige maand laat de Wereldbank weten. Zij zijn dan ook bang voor een snelle toename van het aantal Russen die leven onder de armoedegrens. De economie van Rusland teert voor 70% op de export van olie. Door de lagere olieprijzen lopen de Russen heel wat geld mis. Daarbovenop zijn de mogelijkheden voor een zelfvoorzienende economie ondermaats in Rusland.