Wie beslist: België of de gewesten? - Mark Eyskens

Twee weken na de terreur in Parijs trekt ex-premier Mark Eyskens enkele lessen. Vandaag deel 3: Is onze staat na zovele staatshervormingen goed georganiseerd om terreur te bestrijden?

Mark Eyskens is ex-premier en minister van staat. Hij was jarenlang een boegbeeld van de CD&V. Morgen de vierde en laatste les volgens Eyskens: Is het confederalisme van N-VA een goede of een slechte zaak voor terreurbestrijding?

In de vorige "Lessen na Parijs" probeerde ik de overtrokken kritiek op het Belgisch veiligheidsbeleid te relativeren en te toetsen aan de werkelijkheid. Maar we mogen niet vergeten dat de grootste aandacht moet worden besteed aan een aantal evidente tekortkomingen van het zogenaamde Belgische staatsmodel. En de intra-Belgische kritiek mag zich niet beperken tot het gispen van beleidsfouten in de gemeente Molenbeek en het voortbestaan van zes afzonderlijke politiezones in het Brussels gewest, een unicum in de wereld.

De tragikomische ondoelmatigheden van de Belgische institutionele mechanica moeten resoluut worden aangepakt. De waslijst van disfunctionele Belgische ezelsbruggen is lang.

Een Vlaamse of Franstalige enkelband?

De minister van Justitie wil, zeer terecht, het dragen van de elektronische enkelband verplicht maken voor Syriëstrijders. De uitvoering van deze federale beslissing ligt evenwel in handen van de gemeenschappen.

Terroristische verdachten in Nederlandstalig en Franstalig België kunnen dus onderworpen worden aan andere controlesystemen, waarbij bovendien de vraag wordt gesteld in elke gemeenschap wie voor de relatief hoge kostprijs van enkelbanden zal opdraaien.

De kwestie wordt helemaal onontwarbaar wanneer de vraag gesteld wordt in de context van het Brussels gewest, waar twee grondwettelijke gemeenschappen samenleven en verondersteld worden samen te werken in diverse gemeenschappelijke gemeenschapscommissies. Zal men aan Syrië strijders de vraag stellen tot welke Belgische taalrol - N of F - ze willen behoren?

Federatie boven gewest

Nog meer onrustwekkend is het gehakketak tussen de federale regering en de gewestregeringen over een gemeenschappelijke houding wat betreft het zo levensbelangrijke klimaatbeleid tijdens de volgende decennia, waarover moet beslist worden op een wereldwijde klimaatconferentie te Parijs. De Belgische delegatie die naar Parijs afreist bestaat uit zeven federale en regionale ministers maar dreigt monddood rond de conferentietafel te moeten plaatsnemen, bij gebrek aan Belgische consensus.

Dit is tegelijkertijd tragisch en belachelijk. Op veel andere domeinen heerst eveneens een schrijnend gebrek aan samenwerking tussen het federaal niveau, de gewesten en gemeenschappen in een land begiftigd met zes regeringen en zeven parlement. Denken we maar aan de discussie over de indexering van de huurprijzen of de toepassing van de geluidsnormen voor vliegtuigen boven Brussel.

Paradoxaal genoeg zijn er heel veel landen in de wereld die gekozen hebben voor een federale structuur en waar wel degelijk voldoende en bevredigende beleidsefficiëntie heerst. Denken we maar aan de Duitse republiek met haar 16 Länder en evenveel regeringen en parlementen. Hetzelfde geldt voor de Verenigde Staten van Amerika, en reusachtig land dat 50 deelstaten telt. Die landen vertonen echter twee kenmerken die nationale consensus en daadkracht bevorderen. Zij beschikken over nationale politieke partijen die bij verkiezingen in het hele land opkomen en bovendien, zeker in Duitsland, geldt het beginsel; “Bundesrecht bricht Landesrecht” (art 31 van de Duitse Grondwet). Ook in de USA en in Zwitserland is dit beginsel van toepassing.

Dit betekent dat onder bepaalde voorwaarden de federale regering beslissingen van deelgebieden kan wijzigen teneinde de nationale eensgezindheid en doelmatigheid in het beleid te bevorderen.

De Redactie, 2/12/2015

Eigen mening: Ik kan me wel vinden in het opiniestuk van Mark Eyskens. België bestaat uit twee grote gemeenschappen, nl. Franstalige en Nederlandstalige, en een kleine Duitstalige gemeenschap. Hoe kan men verwachten dat deze twee grote gemeenschappen perfect op elkaar afgestemd zijn. De taal alleen al is een groot struikelblok. Ik denk dat er op politiek vlak in België wel een paar serieuze gebreken zijn. Dit maakt het alleen maar moeilijker bij gebeurtenissen zoals de aanslagen in Parijs. Een oplossing? Ik zou het niet weten... Ik heb niet de nodige kennis om me hierover uit te spreken. Wat ik me soms wel afvraag is waarom we het koningshuis niet afschaffen en een president het land laten besturen.