Waarom de wereld moet wakker liggen van de bosbranden in Indonesië
De branden in Indonesië bedreigen mensen, fauna en flora

Het loopt compleet uit de hand, daar in Indonesië. Op Sumatra en Borneo woeden bos- en grondbranden - "de ergste ooit" - die het hele land in een verstikkende rook hullen. Naast de enorme gezondheidrisico's voor de lokale bevolking waarschuwen wetenschappers voor een nooit geziene ecologische ramp.

Satellietbeelden van de bosbranden in Borneo. ©nasa
Hoe ernstig de situatie is in Indonesië? De recente foto's van het Amerikaanse ruimteagentschap NASA zeggen genoeg. De ziekmakende rook van de branden bedekken zowat het hele land. "Het is alsof je dichtbij een houtvuur staat en de wind de rook in je gezicht blaast, dag en nacht", zo vertelde correspondent Michel Maas aan collega's van de Volkskrant. Zeker 43 miljoen mensen zijn eraan blootgesteld.

En niet alleen de bossen branden, ook de grond zelf. De turf in de grond raakt ook oververhit en begint te smeulen. Daardoor komen giftige gassen vrij als methaan, koolstofmonoxide, ozon en ammoniumcyanide. De fijnstofconcentratie bereikt hallucinante niveaus: op sommige dagen het tienvoudige van wat als aanvaardbaar voor de mens wordt gezien. De uitstoot van broeikasgassen ligt dezer dagen hoger dan die van de hele Amerikaanse economie.

Meer dan een half miljoen mensen worden intussen al behandeld voor infecties en ademhalingsproblemen. Mensen worden gevraagd binnen te blijven, scholen blijven dicht. De overheid laat mondmaskertjes uitdelen, al halen die weinig uit. In het parlement in Kalimantan wordt gedebatteerd met mondmaskers omdat de rook niet buiten te houden valt. Officieel zijn er negentien doden gevallen door de branden. "Maar de angst is dat dit aantal flink zal oplopen eens de infecties zodanig toeslaan dat mensen eraan sterven", aldus nog Maas.


Vissen op de rivier in de stad Palangkaraya, in de Indonesische provindie Kalimantan: een mooi zicht heb je daar dezer dagen niet door de rook van de bosbranden. ©AFP
Misdaad

Orang-oetans in een opvangcentrum van de Borneo Orangutan Survival Foundation in Kalimantan. ©AFP

Een brandend woud in Sumatra. ©REUTERS
Bosbranden in Indonesië zijn op zich niks nieuws. Boeren en eigenaars van houtbedrijven branden er regelmatig illegaal wouden plat om plaats te maken voor pulp- en constructiehout en de teelt van palmbomen voor palmolie. Vaak levert dat bosbranden op die compleet uit de hand lopen, maar de situatie dit jaar is amper te vergelijken met de vorige jaren. Door het weerfenomeen El Niño heerst er droogte in de regio, waardoor de aangestoken branden niet meer in te tomen zijn. De weken- en soms maandenlang smeulende turf draagt daar ook nog eens toe bij.

"Dit is een enorme misdaad tegen de mensheid", luidt het rechtstreekse verwijt van Sutopo Purwo Nugroho van het nationale rampenagentschap aan de plantage-eigenaars. Voeg daar maar aan toe: én tegen het klimaat, én tegen de natuur. De branden staan nu al voor maar liefst drie procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen dit jaar. Al op einde september staken emissies door de bosbranden de jaarlijkse CO2-uitstoot van een industrieland als Duitsland voorbij. De laatste keer dat de branden zo uit de hand liepen, was in 1997. Toen verkoolden 100.000 km² aan bossen en land, goed voor een geschatte uitstoot van 2,5 gigaton aan broeikasgassen.

Daar komt nog eens bovenop dat ook heel wat dieren in de regio belaagd worden door de vlammen en de rook. De lokale orang-oetanpopulatie bijvoorbeeld. De lokale opvangcentra voor de bedreigde apen hebben al heel wat dieren opgevangen met ademhalingsproblemen, maar het vuur nadert ook de centra zelf. Daarnaast lijden ook de olifanten, tijgers, vogels, slangen en zelfs insecten onder de verstikkende rook. Zij vluchten vaak naar bewoonde gebieden waar ze dan nog eens worden verjaagd of bestreden door de lokale bevolking. Na de branden van 1997 duurde het drie jaar voor de bijenpopulatie in Indonesië weer hersteld was.


Brandende turfgronden nabij Palangkaraya. ©REUTERS
Wat nu?

Indonesisch president Joko Widodo. ©EPA
President Joko Widodo staat voor een verscheurende keuze om structurele maatregelen te nemen. In de palmolie-industrie in zijn land gaat veel geld om, maar de daarmee gepaard gaande ontbossing staat voor maar liefst de helft van de totale emissies van het land. Bovendien zal de ramp de hele Zuidoostaziatische regio zo'n 14 miljard dollar (12,7 miljard euro) kosten. Hij kondigde eerder deze week, na zijn bezoek aan de Amerikaanse president Barack Obama, aan te zullen stoppen met vergunningen uit te delen voor de ontwikkeling van palmolieplantages, in de hoop de emissies van het land tegen 2030 met 41 procent naar beneden te krijgen.

Toch wordt er nog veel te weinig gedaan om de de plantage-eigenaren ervan te weerhouden bos in brand te steken, stelt VK-correspondent Michel Maas. "Er zitten enorme concerns achter de papier- en palmolieplantages. Die leveren veel geld op. Hiermee worden de politie en lokale overheid bekostigd, maar ook werknemers op het ministerie van Jakarta. Tot nu toe kunnen de bedrijven daarom ongestoord hun gang gaan."

Intussen woeden de branden voort. Meer dan 20.000 Indonesische brandweerlui, soldaten en politieagenten proberen het vuur te bestrijden, doch voorlopig tevergeefs. Joko Widodo heeft lang beweerd de situatie de baas te kunnen, maar heeft intussen toch de hulp gevraagd van Maleisië, China, Japan en Singapore, maar ook van de VS, Rusland, Canada en Frankrijk. Ook Australië en Zuid-Korea hebben al hulp aangeboden.

Maar de belangrijkste bondgenoot is de regen. Er wordt niet alleen gewacht op natuurlijk regens: er worden ook wolken 'gezaaid'. Dat is een techniek waarbij wolken met chemische stoffen worden bewerkt zodat ze neerslag creëren. Dat leverde gisteren voor het eerst in maanden een aanzienlijke regenbui op en hielp om de giftige smog in de hele regio wat te helpen opklaren. "We zien weer wolken", postte de Singaporese minister van Defensie Ng Eng Hen op Facebook. Er wordt nog meer regen voorspeld, wat de hoop doet gloren dat het einde van de lijdensweg in Indonesië en omstreken in zicht is.

Eigen mening: Het is wel duidelijk waarom het onderwerp in een forum over milieu is gezet. Dit is werkelijk een belangrijke informatie waar men iets zou tegen moeten ondernemen. Vandaag de dag zijn er velen bezig met de opwarming van de aarde. Deze mensen zouden zich eerst moeten richten op de grootste oplosbare factoren. Zoals de bosbranden in Inonesië. Deze zijn werkelijk onaanvaardbaar. Ze brengen ten eerste veel leed over de bevolking daar wat ook niet acceptabel is. Ten tweede verwoest het de plaatselijke fauna en flora. En ten derde is het een ernstig probleem voor de hele wereld aangezien deze bosbranden zorgen voor enorme CO2 uitstoot. Men zou iets moeten ondernemen waardoor de bosbranden verboden zouden moeten worden of op zijn minst ernstig ingeperkt.