Koester de liefde, ze is kwetsbaar

Lieven Migerode, ‘Ik zie u graag’, uitg. Lannoo, 263 blz.


Het is een boude stelling, in een tijd waarin een op de drie tot de helft van de relaties strandt: dat langdurige liefde voor iedereen is weggelegd. Indien niet in een eerste, dan toch in een tweede relatie, hoewel die per definitie anders zal zijn. Relatietherapeut Lieven Migerode wil de hoop vergroten: ‘Liefde moet je voeden als een baby.’


Wat is het geheim van langdurige liefde?

‘Er is geen geheim. Tenzij dan dat liefde ons overkomt. We denken dat wij een lief kiezen, maar het is de liefde die ons kiest. In onze jonge jaren kunnen we hopeloos op zoek zijn, maar ineens is het daar en weten we: boem! We hebben geluk, de liefde heeft ons gevonden.’


Dan zijn we verliefd. Dat gaat over, zegt men. En dan begint het ‘werken’.


‘Zo zie ik het niet. Ik vind dat een te koude benadering. Werken doe je aan dode dingen, zoals een huis, een boek, meubelen. Ik vergelijk het liever met een baby die je koestert en voedt. Zo moet je de liefde levend houden en cultiveren. Want ze is sterk, maar ook kwetsbaar. Het is overigens niet waar dat verliefdheid altijd voorbijgaat. Er zijn mensen die hun leven lang verliefd blijven op dezelfde partner.’

‘Liefde is een werkwoord’ is dankzij de bestseller van Alfons Vansteenwegen nochtans een gevleugelde uitdrukking geworden in Vlaanderen. U heeft lang met hem samengewerkt.

‘Ik heb prima samengewerkt met Fons, alle respect voor zijn werk. Maar de relatietherapie heeft een omslag gemaakt. Vroeger wilden we relaties redden: we leerden koppels beter samen te leven en beter met elkaar te communiceren. Ik voelde me daar al een tijd ongemakkelijk bij. We misten iets, maar wat? In 2008 kwam de Canadese Sue Johnson op de proppen met haar boek Houd me vast en dat veranderde alles. De focus moet niet liggen op het in stand houden van de relatie, maar op de liefde. Als die blijft duren, is de waarschijnlijke bijkomstigheid dat ook de relatie zal blijven duren.’


Feit is dat een op de drie tot de helft van de koppels niet samenblijft.

‘Ook zij kunnen opnieuw voor de liefde kiezen. Alleen, verwacht niet dat deze liefde zoals de eerste zal zijn. Mogelijk ga je je een tweede keer niet zo gemakkelijk smijten. Of het wantrouwen blijft groter. Er zijn tweede relaties die voor minstens één partner begonnen zijn als buitenechtelijke relatie: die persoon kan niet meer beloven dat hij of zij nooit vreemd zal gaan. Anderen vertrouwen niet meer in zichzelf, omdat hun eerste partner de relatie opbrak terwijl zij toen nog dachten dat alles goed liep.’

‘Als je opnieuw begint, begin je nooit van nul. Je kan je ex proberen achter te laten, maar niet je kinderen en ook niet al wat je hebt doorgemaakt. Toch is een tweede langdurige liefde zeker mogelijk. Misschien zelfs een derde, als de omstandigheden je daartoe nopen. Oneindig vaak kun je niet herbeginnen. Wie de ene relatie na de andere aanknoopt, begint waarschijnlijk nooit echt.’


Als het geen werken is, wat is het dan dat we moeten doen om de liefde levend te houden?

‘Het vraagt in elk geval een inspanning om de focus op elkaar te blijven richten. Je moet elkaar op de radar houden. Deze maatschappij stelt de ikkigheid van ons leven nogal centraal. We moeten vooral voor onszelf opkomen, ook in een relatie! Ik vind dat een lelijke gedachte. Waarmee ik niet wil zeggen dat we onszelf moeten opofferen voor de ander. Maar je investeert wel in de gemeenschap, in het koppel, in de liefde, die wederzijds is. Dat doen is op zich al een vorm van maatschappijkritiek. Want hij moet voor zijn werk naar de VS en zij kan carrière maken in Oslo: hebben we nog wel de tijd om voor de liefde te kiezen? Het is niet zo slecht om een beetje meer in de wij-vorm te spreken.’


Volgens u is de liefde niet blind, maar juist helderziend.

‘Precies. Je ziet iets in een ander, iets dat zich nog moet realiseren. Je ziet het potentieel. En daardoor ziet de ander het ook en komt het eruit. Wij ontstaan allemaal in de liefde, via de ander. Die vindt ons zo grappig of zo lief en juist daardoor worden we het nog meer. De wereld wordt een beetje zoals wij hem denken.’

‘Onderzoek heeft aangetoond dat partners in goede, langdurige relaties elkaar vanaf het begin eigenschappen toeschrijven die later blijken uit te komen. In kortdurende relaties kwam het er niet uit zoals men had gedacht. Het is overigens een goed idee om iets te beginnen met iemand die om je grappen lacht. Humor is een kwestie van ritme, en ook je emotionele systeem moet op hetzelfde ritme trillen.’


Veel stellen maken op de eerste dag van hun vakantie ruzie. Hoe komt dat?

‘Ruzie betekent dat je niet goed op elkaar afgestemd bent. Meestal begint de vakantie pas echt als die eerste storm is opgeklaard. Ook de beste koppels zijn nooit helemaal op elkaar afgestemd. Dat zou verschrikkelijk zijn, want dan zou je versmelten en geen eigen identiteit meer hebben. Je zou jezelf verliezen - en daarmee je partner van een partner beroven.’

‘Alleen als je elkaar ook loslaat, kan je de ander altijd opnieuw terugvinden. Ik heb dat idee geleend uit de ontwikkelingspsychologie, waar blijkt dat de beste ouders voor 30 procent zijn afgestemd op hun kinderen. Dat laat 70 procent ruimte om het contact te herstellen. Ouders krijgen zo de kans om altijd weer te ontdekken wie hun kind is, hoe het zich ontwikkelt. Kinderen krijgen de kans om autonoom te zijn en zich vaardig te voelen. Alleen wie bang is, houdt krampachtig elkaars hand vast. De liefde maakt dat we elkaar altijd weer zoeken.’


De titel van uw boek luidt: ‘Ik zie u graag’. Er zijn mensen die dat elke dag zeggen, en anderen zeggen het zelden, of ze zeggen enkel: ‘Ik ook’.

‘De een is erg verbaal en vindt het belangrijk om dit uit te spreken. De ander vindt het belangrijker om liefde te tonen. In het beste geval zien ze dat van elkaar in en nemen ze wat van elkaars stijl over. Sommigen, onder wie veeleer mannen van het ridderlijke type, zeggen zelden dat ze hun partner graag zien, omdat het voor hen een belofte inhoudt. Als zij dat zinnetje uitspreken, zeggen ze tegelijk dat ze ook volgend jaar en de rest van hun leven van hun partner zullen houden en dat ze die zullen verdedigen tegen elke draak en elk onheil. Zoiets kun je niet elke dag verklaren, of het wordt goedkoop. Zij zeggen dan: “Ik toon het toch!” Of: “Ik ben hier toch!”’


Er voor elkaar zijn op moeilijke momenten is belangrijk: er zijn relaties die stuklopen als dat niet gebeurt.

‘Als je je bedreigd voelt in je bestaan, als je bijvoorbeeld net een kankerdiagnose hebt gekregen, ga je er in een veilige, liefdevolle relatie vanuit dat je betere helft er voor jou zal zijn. Dat is de betekenis van de belofte in goede en slechte tijden. Als je partner dan geen tijd heeft, of hij dacht dat het niet zo belangrijk was, kan de relatie enorm onder druk komen.’

‘In alle situaties van leven en dood is het belangrijk om er voor elkaar te zijn. Ik heb een stel meegemaakt van wie de man na de geboorte van het eerste kind een psychose kreeg. Het was niet zijn keuze, maar in de eerste negen maanden van het leven van zijn kind bleef hij afwezig. Het bleek voor zijn vrouw uiteindelijk onoverkomelijk. Ze probeerde wel, maar ze kon hem niet terug binnenlaten. Of misschien was ik toen nog niet goed genoeg als therapeut, dat kan ook.’


Een kind krijgen verandert je leven. Verandert het ook de liefde?

‘De liefde die je voor je kind voelt, gaat niet af van de liefde voor je partner, ze komt erbij. Er is dus geen reden tot jaloezie. Wel moeten er nu meer mensen op elkaar afgestemd geraken: het gezin als geheel, maar ook elke ouder apart met het kind, en de ouders moeten ook onderling op elkaar afgestemd blijven. Dat zijn twee nieuwe duo’s, die maar bestaan bij gratie van het derde, dat de andere twee de ruimte geeft om zich met elkaar te verbinden. Als je partner dus aan het spelen is met het kind, geniet er dan van om hen bezig te zien. Ga je niet voortdurend moeien, ga niet met elkaar in concurrentie.’


We hebben het nog niet over seks gehad. Ook belangrijk in een relatie.

‘Ik heb er lang over gedaan om dat hoofdstuk te schrijven. Tot ik inzag dat het niet over seks moest gaan, maar over vrijen. Seks kun je alleen, en ook met een vreemde. Vrijen niet. Dat doe je met iemand die je heel nabij is. Net als goed met elkaar kunnen praten, heeft vrijen te maken met goed afgestemd zijn op elkaar. Het ritme moet gelijk zitten. Ik heb het dan niet over het ritme van op en neer gaan, maar wel van aanvoelen: ben je eraan toe, zijn we met dezelfde dans bezig, voel jij je op je gemak? Dat vraagt een grote openheid, die je waarschijnlijk niet zo snel voor elkaar krijgt met een onbekende. Ook hier zitten we er in 70 procent van de keren naast en moet je zoeken en tasten om aangepast te blijven op de ander. En ook hierin moet je jezelf kunnen blijven. Er is aan vrijen dus ook een ik-kant: je doet het ook voor je eigen plezier. En als het even niet goed lukt, kan je het op zijn minst tegen elkaar zeggen: spijtig toch! Dan ben je alweer liefdevol bezig.’


Goedele Liekens promoot ‘sukkelseks’, in de opvoeding heeft men het over de ‘goed genoeg-ouder’. Mag ik besluiten dat er ook zoiets als de ‘goed genoeg-relatie’ is?

‘Zeker. We hebben allemaal kwetsuren en er is bij ieder van ons wel een hoek af. Daarvoor hoeven we geen diagnose te hebben. De een is goed in het benoemen van gevoelens, de ander kan de tijd niet goed inschatten en komt overal te laat, weer andere mensen blinken uit in plannen maken, of zien in één oogopslag of een kader scheef hangt. Er zijn zo veel afwijkingen die niet eens een naam hebben. Een deel van graag zien is acceptatie, dat er dingen zijn die je nu eenmaal niet kunt veranderen. Je bent ook nooit voor 100 procent op elkaar betrokken. Maar in een langdurende relatie blijf je elkaar wel op de radar houden.’


Kan liefde de wereld redden?

‘Als je hoopt dat iedereen gezond, gelukkig en met elkaar verbonden zal zijn, zal het niet lukken. Maar net als relaties heeft ook de wereld behoefte aan het ontbreken van verbondenheid, zodat er groei mogelijk is via herstel. Ik geloof erg in de kracht van het opstaan na de val. In zo’n visie kan liefde een betekenisvolle bijdrage leveren aan een betere wereld, doordat we in staat zijn om zaken die fout lopen te herstellen. Soms kies ik voor die hoop, ook als de wereld het hard te verduren krijgt.’


DS, 10-10-2015 (Veerle Beel)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB