Een losse flodder over de hoofddoek?


Dat Lieven Boeve het verbod op levensbeschouwelijke kentekens in het onderwijs weer ter discussie stelt, is te betreuren, vindt Etienne Vermeersch. Want door het verbod op te heffen, zou je de individuele vrijheid van velen aantasten en hen weer blootstellen aan groepsdruk.


Een mens vraagt zich af wat Lieven Boeve van het katholiek onderwijs bezielt. Er heerste momenteel wat rust inzake het ‘hoofddoekenverbod’. Het – ondoordachte – arrest van de Raad van State (2014) had slechts een plaatselijke relevantie en het bestuur van het Gemeenschapsonderwijs had zich daar terecht niet door laten meeslepen. Langzamerhand zou men de voordelen van de maatregel beter gaan inzien. Nu komt daar, als een donderslag bij heldere hemel, een voorstel om alles weer op losse schroeven te zetten. De visies op een verlichte islam – zonder hoofddoek – die door mensen als Malek Chebel en recent bij ons nog door Rachid Benzine werden verdedigd, moeten weer op de schroothoop.


Verwarrende signalen

Boeve spreekt zich uit tegen een ‘neutraliteit die de religie uit de publieke ruimte wil weren’; maar er bestaat geen verbod van levensbeschouwelijke tekenen op de openbare weg.

In de publieke ruimte is wel gezichtsbedekking verboden. Wil hij dat toelaten?

Bij een aantal besturen mogen bepaalde ambtenaren geen uiterlijke levensbeschouwelijke kentekenen dragen – tijdens hun ambtsuitoefening. Vindt hij dat van nu af aan alle mensen die een openbaar ambt bekleden daarbij hun levensbeschouwing mogen uitdragen? Ook rechters en politiemensen?

Daarnaast kennen bepaalde scholen voor minderjarigen een ‘hoofddoekenverbod’. Laten we het over dat laatste hebben. De radicalisering die we vandaag bij sommige jongeren vaststellen, is door allerlei factoren bepaald, maar één daarvan is een fundamentalistische visie op de Koran. Dat is een benadering die, zonder enige historisch-kritische zin, een letterlijke toepassing van een tekst uit de 7de eeuw nastreeft. Verzen die oproepen om ongelovigen te vermoorden, worden dan in het huidige Syrië of Irak braaf nageleefd. Daarom gaan er nu binnen de islam stemmen op om, in plaats van gruwelen en oppervlakkigheden, een diepere boodschap in de Koran te ontdekken. Maar je kunt niet in ernst beweren dat je een hele reeks passussen ‘in hun tijd moet situeren’, en tegelijk stellen dat kledingvoorschriften, die evident aan plaats en tijd gebonden zijn, nog altijd van kracht blijven. Die voorschriften zijn vrij duister, en toch zouden ze nog altijd Gods wil uitdrukken; dat een man zijn ongehoorzame vrouw mag slaan, of dat homoseksualiteit afschuwelijk is, wat er veel duidelijker in staat, zou dan niet meer gelden. Hoe kun je met zulke verwarrende signalen de jonge moslims inzake Koran-lectuur op de rechte weg helpen?


Kliekjes

De voornaamste motiveringen voor het ‘hoofddoekenverbod’, in scholen voor minderjarigen, zijn echter de volgende.

De aanwezigheid van groepen die zich door levensbeschouwelijke tekenen van anderen onderscheiden, leidt tot kliekjesvorming. Het onderwijs moet opvoeden tot zelfstandigheid, niet tot afhankelijkheid van een beperkte groep. De echte groep moet de hele klas zijn, waar alle individuen autonoom met alle anderen contact hebben. Een even belangrijk motief is de mogelijke aantasting van de individuele vrijheid door de druk van een peergroup. Blijkbaar in het spoor van de Raad van State vindt Boeve dat ‘concreet misbruik geen basis mag zijn voor een algemene maatregel’. Alleen waar het kalf verdronken is, mag men de put vullen.

Het gaat hier echter om mechanismen van groepsdynamica die altijd in meerdere of mindere mate werkzaam zijn. Met welke middelen zal Boeve in deze context ‘de vrijheid garanderen’? Volgens het Grondwettelijk Hof behoren regels zoals degene die het Gemeenschapsonderwijs oplegt, tot de ‘maatregelen van inwendige orde’. Welnu, de gevolgen van groepsdynamica binnen een klas inschatten, behoort veel meer tot de bevoegdheid van de onderwijsmensen, dan tot die van leden van de Raad van State. Die begeven zich hier dan ook op glad ijs. Wat de Fransen in grote meerderheid niet strijdig vinden met de godsdienstvrijheid, zou dat hier wel zijn. Maar het is toch evident dat we niet alle uitingen van een godsdienst zomaar kunnen dulden: de koranische regels inzake erfenis bijvoorbeeld gelden bij ons niet. Door bedachtzaam af te wegen van wat voor en tegen een reglement pleit, kan je tot het besluit komen dat een verbod van levensbeschouwelijke tekenen binnen de school een betere garantie is voor de persoonlijke vrije ontwikkeling van alle jongeren, dan de opdringerigheid van één groep. In de woorden van Henri Lacordaire: entre le fort et le faible, c’est la liberté qui opprime et la loi qui affranchit. De zwakke die de regel hier beschermt, is het individu dat zich anders aan de peer pressure van de gesluierden moet conformeren.


DS, 12-02-2015 (Etienne Vermeersch)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB