De grenzen van de treiterjournalistiek


De Maastrichtse burgemeester Onno Hoes is afgetreden omdat hij slachtoffer is geworden van een verborgen-camerareportage die inspeelde op ‘morele verontwaardiging’ over zijn privéleven. Hoes bindt de juridische strijd aan, want hij deed niets verkeerd.


‘Ik zal ervoor strijden dat een openbaar bestuurder niet vogelvrij wordt verklaard.’ Met die woorden kondigde Onno Hoes, de burgemeester van Maastricht, woensdagavond aan dat hij opstapt. Hoes was al een week lang slachtoffer van wat best omschreven wordt als een mediarel.

Vorige week toonde het actuaprogramma PowNews een filmpje dat opgenomen was met een verborgen camera. Daarop zag Nederland hoe Hoes lunchte met een jonge man, Robbie Hasselt (20). Die had via de sociale media contact gezocht met Hoes.

Hasselt speelde echter dubbel spel. Toen Hoes was ingegaan op Hasselts ‘avances’ nam hij ook contact op met de redactie van PowNews met de mededeling dat hij contact had met Hoes en of ze daar geïnteresseerd in was? Dat waren de verslaggevers van PowNews – altijd geïnteresseerd in een schandaal groot of klein – wel degelijk.

Met Hoes konden ze immers scoren. De openlijk homoseksuele burgemeester was een jaar geleden in opspraak geraakt door een foto waarop hij in een hotellobby aan het zoenen was met een jonge man. Bovendien was hij ook te bewonderen in ontbloot bovenlichaam op een homodatingsite.

De gemeenteraad van Maastricht vond dat de burgemeester zich niet gedroeg zoals het een burgemeester betaamde. Hoes was op dat moment nog gehuwd met Albert Verlinde, een bekende Nederlandse roddeljournalist. Hij zou zich bovendien erg kwetsbaar maken voor chantage. Hoes erkende dat hij te ver was gegaan. En omdat hij spijt betuigde, kreeg hij van de fractieleiders een tweede kans.


Neerbuigend

Een jaar lang ging alles goed, maar toen kwam Hasselt en de verborgen camera van PowNews. Daarop is te zien hoe Hasselt Hoes herinnert aan de vorige affaire en hoe Hoes een beetje neerbuigend spreekt over de Maastrichtse politici die volgens hem niets afweten van de geplogenheden in de homoscene. Maar veel meer gebeurt er niet.

Toch gaan onmiddellijk na de uitzending de poppen weer aan het dansen. Twitter ontploft en ook de traditionele media besteden ruim aandacht aan de zaak. Maar de teneur is: PowNews is buiten zijn boekje gegaan. Toch voelt de Maastrichtse gemeenteraad zich geschoffeerd en vraagt ze tekst en uitleg. Tot een motie van wantrouwen komt het niet, maar ze gaan ook niet vierkant achter hun burgemeester staan.

Die vertrekt naar het buitenland, maar de storm gaat niet liggen. Bij zijn terugkeer vindt Hoes het welletjes. Hij kondigt zijn ontslag aan, maar hij is niet aangeslagen. Integendeel. Hij is strijdbaar en zegt dat hij juridische stappen onderneemt. ‘Het privédomein moet voor een openbaar bestuurder worden beschermd en ik zal daarom de rechter vragen in dit conflict tussen privé en publiek een uitspraak te doen’, schrijft hij.

Gisteren volgde effectief de aangifte van smaad en laster tegen PowNed, de omroep achter PowNews, en tegen Hasselt.


Avances

Deze affaire is dan ook anders dan de vorige. Hoes is ondertussen gescheiden van Verlinde en als ‘vrij man’ doet hij privé wat hij wil. Als hij wil ingaan op avances van een meerderjarige man, mag hij dat. PowNews daarentegen heeft met voorbedachten rade het privéleven van een politicus te grabbel gooien.

De verdediging van PowNews-sterverslaggever Rutger Castricum klonk dan ook erg zwak. Hij noemde het optreden van Hoes de ‘democratie niet waardig’. Omdat hij tegenover Hasselt niet genoeg ontzag had getoond voor de Maastrichtse gemeenteraad, kon hij volgens Castricum geen burgemeester blijven.

Maar dat is een louter moreel argument dat voor de rechter hoogstwaarschijnlijk geen stand houdt. De meeste advocaten en mediaspecialisten zijn het erover eens dat PowNews de verborgen camera misbruikt heeft. Net als in België geldt in Nederland de journalistieke regel dat die alleen is toegestaan bij misstanden die bijzonder ernstig zijn en die niet op een andere manier aan het licht kunnen worden gebracht. Het inzetten van een verborgen camera om bijvoorbeeld een pedofiel te betrappen, kan wel toegestaan zijn.

‘Politici moeten zich meer laten welgevallen dan niet-politici, maar ook zij hebben recht op bescherming van hun privacy’, aldus nog jurist Matthijs Kaaks in NRC Handelsblad.


Roze microfoon

De ‘ontmaskering’ van Hoes was een item in de laatste aflevering van PowNews. Na ruim vier jaar stopt het programma. PowNed komt in januari met een politiek praatprogramma waarmee de zender de luis in de pels van politiek Den Haag wil blijven.

PowNed-baas Dominique Wesie is niet onder de indruk van de klacht van Hoes. Hij vond wel dat de reportage met wat ‘minder bombarie’ gebracht had moeten worden. Maar PowNed wil zeker doorgaan met zijn manier om aan journalistiek te doen.

‘Treiterjournalistiek’ noemen de tegenstanders het. Maar daarvoor was de omroep vijf jaar geleden precies opgericht. Ze werd geboren uit de website GeenStijl, die haar naam alle eer had aangedaan. Binnen de kortste keren slaagden de verslaggevers van PowNews erin met hun roze microfoon de schrik van veel politici te worden. Vooral minder goed gebekte of gevatte politici werden een makkelijk slachtoffer. Job Cohen, de politiek leider van de PvdA, was een gewild doelwit van Castricum die als GeenStijl-verslaggever minister Ella Vogelaar (ook PvdA) ook al als opgejaagd wild had behandeld. Veel politici waren als de dood het volgende slachtoffer van Castricum te worden. ‘Hoe voorkom dat ik de volgende Ella Vogelaar word’, was een veelgestelde vraag aan mediatrainers.


Verfrissend

Toch is het te gemakkelijk om PowNed weg te zetten als een stelletje relnichten. Naar aanleiding van de laatste aflevering van PowNews werden ook de verdiensten in de verf gezet. Max van Weezel, journalist van Vrij Nederland en nestor van de Nederlandse politieke journalistiek, sprak zelfs lovende woorden. Hij noemde hun komst verfrissend.

En ook De Correspondent, de onlinekrant die prat gaat op kwaliteitsjournalistiek, vond dat PowNews meer deed dan treiteren. Het programma bracht ook echte misstanden aan het licht. Zo slaagde PowNews er snel in een PVV-kamerlid die als bedrijfsleider klanten had misleid, ten val te brengen. En ook een PvdA-kamerlid moest een stap terugzetten wegens belangenvermenging.

Een van de meest spraakmakende verslaggevers werd Danny Ghosen. Hij groeide uit tot een bekende Nederlander door de manier waarop hij hardnekkig foutparkerende diplomaten aan de schandpaal nagelde. Het leverde hem zelfs een bloedneus op toen een beveiliger van de Angolese ambassade hem een klap voor de kop verkocht. Maar toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans beloofde nadien wel de regels van de diplomatieke onschendbaarheid aan te pakken.


Salaris

Toch schuilt er ook flink wat hypocrisie in de morele verontwaardiging van de PowNews-journalisten. Een journalist van Eenvandaag, een ander actuaprogramma, bakte Castricum vorig week een mooi koekje van eigen deeg. In harde Castricum-stijl vroeg hij de echte Castricum wat hij tegenwoordig verdient, nu hij uitgegroeid is tot een echte ster. Castricum wilde niet antwoorden. ‘Ik heb net salaris’, zei Castricum. Maar hoeveel bedroeg dat precies? Hebben de kijkers niet het recht dat te weten? Want Castricum wordt toch betaald met belastinggeld? Castricum bleef rond de pot draaien en kreeg even de hulpeloze blik van Ella Vogelaar en Job Cohen.


DS, 12-12-2014 (Dominique Minten)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Ik heb ook al enkele van de 'reportages' van POWnews gezien en ik denk dat je bijna onmogelijk kan ontkennen dat de heren vooral willen choqueren en spektakel brengen.
Er komen regelmatig wel echte mistoestanden aan bod en ze hebben ook enkele verdienstelijke acties ondernomen (vooral i.v.m. pedofilie, diefstal, misbruik van politieke functie) maar de manier waarop dit gebeurt wordt door velen als treiterjournalistiek aanzien.
En soms gaan ze dan ook gewoon hun boekje te buiten, want in deze situatie hadden de beelden nooit openbaar gemaakt mogen worden.

Ik heb al een aantal keren het Pownieuws bekeken. Zij hebben een opmerkelijke manier van nieuws maken. Het doel is de geïnterviewde een camera in het gezicht te duwen en een reeks gewaagde vragen voor te schotelen waar deze persoon niet op voorbereid is. De antwoorden die ze hierop krijgen zijn vaak op een stuntelige en ongelukkige manier geformuleerd en indien mogelijk reageren de Powjournalisten op zo'n manier dat de geïnterviewde nog meer van zijn stuk wordt gebracht.

Het Pownieuws vergroot eigenlijk een eigenschap van de Nederlandse journalistiek die ik wel kan pruimen. Vaak zijn ze ontzettend adrem en gevat en in bepaalde praatprogramma's (bv. De wereld draait door) zijn sommige bijzitters niet bang om bijvoorbeeld een politicus met de neus op de feiten te drukken. Wanneer het dus gaat om zaken waarin een bepaald persoon wel degelijk verantwoording af te leggen heeft, kan ik me wel vinden in deze directe stijl.

Helaas wordt deze 'in-the-face-stijl' voornamelijk aangewend voor eerder negatieve dan positieve doeleinden. Geregeld mondt het uit in berichtgeving waarbij men meer neigt naar platvloerse humor dan journalistiek.