Het is vandaag de eerste officiële werkdag van de nieuwe ministers en staatssecretarissen. Eén voor één nemen ze de fakkel over van hun voorgangers. Maar bij die machtsoverdracht komt veel meer kijken dan cadeaus en beleefde complimenten. Ook een grote kuis, onbetaalde rekeningen van champagne en kostuums en de zoektocht naar een goede kokkin horen erbij.

Wie stelt hun kabinet samen?

‘De ministers en staatssecretarissen doen het grootste werk’, zegt Rolf Falter, ervaren adviseur en kabinetsmedewerker van onder meer Guy Verhofstadt en Annemie Turtelboom. ‘Zeker voor de cruciale posten, zoals bijvoorbeeld de kabinetschef of de woordvoerder, hakken ze zelf de knopen door.’

Bovendien houden ze doorgaans schoon schip op hun nieuwe kabinet. ‘Na een machtsoverdracht zitten nog maar weinig mensen op dezelfde stoel. Wie blijven, zoals bijvoorbeeld specialisten die niet aan een partij gebonden zijn, vormen de uitzondering op de regel’, zegt Nicolas Bouteca, politicoloog aan de UGent. De personeelswissel gaat volgens Bouteca trouwens echt ver, veel verder dan het afzwaaien van de inhoudelijke medewerkers. De kuisvrouw mag blijven, maar ook de chauffeurs en zelfs de kokkin worden bijvoorbeeld vervangen. ‘Al worden chauffeurs wel vaak uitgewisseld tussen ministers van dezelfde partij.’

Wie kiest de locatie van het kabinet?

Dit hangt af van het departement waarop de excellenties terechtkomen. ‘Een aantal kabinetten heeft een vaste locatie, met een vastgelegd aantal werknemers’, zegt het liberale ouderdomsdeken Herman De Croo, die zelf decennialang minister was, op verschillende niveaus. ‘De Wetstraat 16, waar de premier huishoudt, maar ook bijvoorbeeld de kabinetten-Financiën, Binnenlandse Zaken en Justitie.’

De ministers en staatssecretarissen met de andere departementen moeten veel meer zelf doen. Niet alleen moeten zij zelf bepalen hoeveel mensen ze gaan aannemen, afhankelijk van hun budget, ook moeten ze zelf op zoek naar een gebouw. ‘Voor hen stelt de Regie der Gebouwen een aantal gebouwen ter beschikking, legt De Croo uit. ‘Die worden dan onderling verdeeld. Iets wat niet evident is, want de meesten hebben wel een bepaalde voorkeur. Velen willen bijvoorbeeld gehuisvest zijn in de beveiligde zone in en rond de Wetstraat, of zouden graag in één kabinet zetelen met collega’s van dezelfde politieke kleur. Maar helaas lukt dit niet altijd voor iedereen.’ De excellenties vechten de verdeling wel niet zelf uit. ‘Dat doen hun kabinetschefs, die de koppen bijeensteken in een comité.’

Geen eenvoudige klussen toch, zeker niet voor nieuwbakken ministers zoals Johan Van Overtveldt (N-VA)?

Volgens De Croo zal dit voor Van Overtveldt goed meevallen, omdat hij op Financiën terechtkomt, een van de grote departementen waar veel voor hem zal worden geregeld. ‘Bovendien beschikt hij als voormalig journalist over een groot netwerk waaruit hij kan putten.’

Voor CD&V, die een decennialange ervaring heeft in tientallen regeringen, is dit netwerk eindeloos, en zal de samenstelling ook probleemloos moeten verlopen, denkt zowel Falter als De Croo. Voor de andere N-VA-excellenties zal dit mogelijk iets moeizamer gaan. ‘Het netwerk van N-VA is op Vlaams niveau intussen vrij stevig. Maar op het federale niveau zal ze, naast de huidige contacten via de Kamerleden, moeten putten uit het netwerk van de Volksunie, wat toch al een twintigtal jaar geleden is’, zegt Falter.

Toch zou het ook voor N-VA weinig problemen mogen vormen. Ze zal volgens Falter moeten doen zoals Open VLD in 1999, toen ze na jarenlange oppositie weer aan het roer kwam. ‘Zo breed mogelijk uitkijken, in alle mogelijke richtingen, ook buiten de politiek.’

Moeten nieuwe kabinetsleden een examen afleggen?

‘Neen’, zegt Bouteca. ‘Op kabinetten belanden naast eventueel een aantal ongebonden experten toch vooral trouwe partijsoldaten, die zelden tot nooit een sollicitatieprocedure moeten doorlopen.’

Het moet natuurlijk ook snel gaan. ‘Voor een normaal rekruteringsproces is doorgaans weinig tijd’, zegt Falter. ‘Het enige wat soms wordt gedaan, zijn testen en gesprekken, wanneer er te veel kandidaten zijn.’ Want een teveel aan kandidaten, dat komt steeds vaker voor. ‘Meer dan vroeger solliciteren mensen vandaag spontaan voor een post op een kabinet.’

Gebeurt zo’n overdracht in goede sfeer?

De tv-journaals toonden enkel lachende gezichten, maar het gaat er zeker altijd met complimenten en cadeaus aan toe. ‘Soms wordt op een kabinet zo’n grote kuis gehouden dat er niets van meubilair overblijft, en witte muren de enige achterblijvende stille getuigen zijn’, zegt Bouteca. ‘Ik herinner me een verhaal dat zelfs de stekkers waren uitgetrokken.’

Volgens De Croo gebeurt dit - niet zo verwonderlijk - vooral wanneer een minister en zijn opvolger politieke rivalen zijn. ‘Toen ik in 1974 Vlaams minister van Onderwijs werd, had mijn voorganger zelfs nagelaten een lijst van alle leerkrachten uit het gemeenschapsonderwijs achter te laten. Zij konden toen tijdelijk niet worden betaald.’ Ook onbetaalde rekeningen horen erbij. ‘Ik vond ooit rekeningen van champagne en kostuums terug. En die zijn niét voor rekening van een kabinet.’

En praktisch? Heeft elke minister al een e-mailadres dat werkt?

Volgens Falter valt de technische rompslomp bij zo’n verhuis heel goed mee. ‘Ja, het is even wachten tot alle gsm-abonnementen overgedragen zijn, alle e-mailadressen werken, en het e-mailverkeer per smartphone vlot verloopt. Maar eigenlijk vormt dit niet meer problemen dan bij eender welke andere verhuis. De administraties kennen natuurlijk ook de gang van zaken, zij doen dit alles niet voor het eerst.’

Toch verloopt nog niet alles momenteel zoals het hoort. Een woordvoerster vroeg ons bijvoorbeeld haar te e-mailen op haar hotmail-adres, omdat haar nieuwe adres nog niet werkt.

Bron: 13/10/2014, Het nieuwsblad, http://www.nieuwsblad.be/article/de...141013_01318860

Mening: Ik vind het moeilijk om een mening te vormen over een onderwerp waar ik zelf niet genoeg kennis of interesse over beschik. Maar, volgens mij is dit wel een vrij belangrijk fenomeen in de politiek en voor onze maatschappij in het algemeen. Er komt veel bij kijken tijdens en na een machtsoverdracht, iets waar ik zelf niet zoveel besef over had. Persoonlijk, vind ik het een interessant gegeven hoe de verhuis en dergelijke verloopt, het blijkt een heel karwei te zijn. Ik vind dit een zeer luchtig artikel over de machtsoverdracht als je je niet goed thuis voelt in de politiek en hopelijk stellen de nieuwe kabinetsleden zich goed.