Noordpool: bron van olie en conflict
Verschillende oliebedrijven hebben hun oog laten vallen op de Noordpool. Niet onbegrijpelijk, want in totaal ligt ongeveer dertien procent van de totale oliereserve en dertig procent van de wereldaardgasreserve onder het Noordpoolijs.

Het grootste aardgasbedrijf ter wereld, het Russische Gazprom, is reeds gestart met het investeren in olie- en gasontginning in de Noordpool. Het wil er tegen 2013 als eerste op commerciële schaal olie ontginnen. Ook Shell investeerde de afgelopen zeven jaar 4,5 miljard dollar in plannen voor de arctica. Shell boort in de Beaufort- en de Chukchizee in Alaska, rond Groenland, Canada en Noorwegen, en werkt met Gazprom samen om de Salymvelden in Siberië te ontginnen. Zowel Shell als Gazprom moesten evenwel hun activiteiten voor 2012 staken.

Gazprom investeerde bovendien, in samenwerking met Statoil en Total, miljarden euro’s in de Shtokman-gasvelden. In augustus werd dit project in de Barentszzee echter afgeblazen vanwege de hoge kosten, een dalende Europese vraag naar Russisch gas en de goedkopere concurrentie vanuit de V.S. Daarnaast moest Gazprom ook de activiteiten op het boorplatform Prirazlomnoye stilleggen wegens veiligheidsproblemen. Dat project wordt pas in de zomer van 2013 hervat. Shell moest in Alaska na een dag proefboren het werk tijdelijk stilleggen omdat er een ijsschots richting het boorplatform dreef. Later werden de boorplannen in Alaska definitief afgeblazen omdat de koepel, die ze bij ongelukken over de boorput zouden schuiven, beschadigd raakte tijdens onderzoeken.

Naar olie of gas boren op de Noordpool is niet zonder risico. Volgens Greenpeace is er twintig procent kans op een olielek tijdens de volledige ontginning van een concessieblok (afgebakend geografisch gebied voor ontginning, nvdr.) in de Arctische gebieden. Bovendien zijn de traditionele opruimtechnieken niet aangepast aan de bijzonder lage temperaturen. Als het niet lukt een lek tijdens het boorseizoen te repareren, duurt het twee jaar alvorens men kan starten met het lek te dichten. De olieramp in de Golf van Mexico zou erbij verbleken. Niet alle bedrijven lopen trouwens even warm om naar olie en/of gas te boren in de Noordpool. Zo liet de bestuursvoorzitter van Total, Christophe de Margerie, zich in de Financial Times negatief uit over olieontginning in het poolgebied omdat dit voor te hoge milieurisico’s zou zorgen.

Daarnaast zit er ook een ironisch kantje aan deze olie- en gasontginningsoperaties. Door de opwarming van de aarde smelt het noordpoolijs en komen nieuwe visgronden, scheepsroutes en olie- en gasvelden vrij. Tegen 2015 zou er in de zomer zelfs geen ijs meer op de Noordpool te bespeuren zijn. De aanwezigheid van het poolijs is echter onontbeerlijk om de opwarming van de aarde in te dammen. Het ijs reflecteert immers het zonlicht, terwijl de zee de zonnewarmte in zich opneemt. Doordat er minder ijs is, wordt er meer warmte opgenomen en stijgt de globale temperatuur, en door die stijging smelt het Noordpoolijs nog sneller. Onze energieconsumptie is een andere belangrijke oorzaak van dit broeikaseffect. Door de ontginning van die nieuwe gas- en olievelden, zal de opwarming van het klimaat zich met andere woorden in een nog sneller tempo voortzetten.

Een verbod op het ontginnen van olie en gas in de Noordpool zit er echter nog niet aan te komen. Zo bezit de Russische regering vijftig procent van de aandelen van Gazprom en staat deze achter de ontginningsplannen in de Noordpool. De EU, op haar beurt, verwierp in oktober een exploitatieverbod van gas en olie in Arctica.

Het smelten van het Noorpoolijs stelt ons ten slotte voor een territoriaal probleem: welk land heeft recht op welke delen van de Noordpool? Sommige delen van de Noordpool behoren tot een Exclusieve Economische Zone (EEZ) van één van de Arctische landen (Rusland, Noorwegen, Canada, de Verenigde Staten en Denemarken). Een EEZ is een gebied dat zich tot 370 kilometer van de kustlijn van een staat uitstrekt. In die regio hebben landen de exclusieve exploitatierechten, en het recht op wetenschappelijk onderzoek en visserij. De huidige boorplannen van onder andere Gazprom en Shell bevinden zich in de Exclusieve Economische Zones van de Arctische staten.

Een groot deel van de Noordpool behoort echter tot de internationale wateren, waar iedereen het recht heeft om van de natuurlijke rijkdommen te profiteren en geen land een ander de toegang mag ontzeggen. Dat zou in de toekomst voor verscheidene conflicten kunnen zorgen, iedereen maakt immers wettig aanspraak op de rijkdommen van deze regio. Voor het continent Antarctica werd dit probleem reeds in 1959 verholpen door het Antarctisch Verdrag. Deze bindende overeenkomst maakt de Zuidpool politiek neutraal, verbiedt militaire activiteiten, zorgt voor vrijheid van wetenschappelijk onderzoek en beschermt haar fauna en flora. Bovendien is het sinds dit verdrag verboden om de Antarctische mineralen en andere delfstoffen te exploiteren. De toekomst zal uitwijzen ofzo’n verdrag ook voor de Noordpool mogelijk blijkt.

Silke Goubin

Bron: 'De moeial' (VUB)

Het lijkt misschien wat vreemd, maar bij het lezen van dit artikel weet ik niet goed of ik het 'goed' of 'slecht' vind. Mijn 'groene kant' zegt natuurlijk slecht. Een groot risico op olielekken, de opwarming van de aarde, ... Het doet er, zoals het artikel omschrijft, geen goed aan. Maar als er zoveel oliereserve en aardgasreserve onder het Noordpoolijs ligt, waarom dan niet boren? Wat in mij opkwam tijdens het lezen van dit artikel was: 'de mens evolueert en zal wel telkens een oplossing vinden. Wetenschap staat niet stil, zeggen ze.' Langs de ene kant is het niet goed om nu ook de Noordpool te vergiftiggen met boormachines etc. Maar langs de andere kant hebben we het nodig. Plan zelf maar eens een dag in zonder olie of aardgas. Succes.
De plannen zijn nu stilgelegd wegens veiligheid, maar ik denk dat ze wel snel genoeg ook in de Noordpool op zoek zullen gaan naar olie en aardgas.