Traditionele partijen zien ledenaantal wegsmelten


BRUSSEL - De PS en CD&V zijn nog steeds sterk verankerd in de maatschappij. Maar hun ledenaantal is tanende. Dat heeft onderzoek van de ULB aangetoond.


Partijen met een massale ledenbasis? Het lijkt voltooid verleden tijd in België. Tot die vaststelling is assistent-professor aan de ULB Emilie van Haute en haar onderzoeksteam gekomen.

Zij bestudeerden de evolutie van het ledenaantal van de ‘dominante’ partijen van de vier belangrijkste politieke families: christendemocraten, liberalen, socialisten en de groene partijen. De evolutie van de N-VA komt slechts zijdelings aan bod gezien de onderzoeksperiode zich focust op de periode tussen 1946 en 2010. (zie inzet) De enquêtes met militanten werden afgenomen tussen 2003 en 2006.

Het dalende ledenaantal van de Belgische partijen is geen uniek fenomeen. Ook andere Europese landen hebben ermee te kampen. In België betreft het vooral de verzuilde partijen, waarvan CD&V en de PS de prototypes zijn. CD&V zag zijn ledenaantal in de laatste twintig jaar dalen van iets meer dan 131.000 naar 71.000, bij de SP.A is sprake van een halvering. Het ledenaantal van Open VLD en de MR is vrij contant gebleven. (zie grafiek) Vlaams Belang zag zijn leden tussen 2007 en 2010 met twintig procent verminderen.

Ook schetst het onderzoek het profiel van de partijleden, 2.920 aanhangers werden ondervraagd. Gaande van ‘hoe frequent neemt u deel aan partijactiviteiten?’ tot ‘bij welke mutualiteit bent u aangesloten?’. Dat levert enkele frappante resultaten op.


Tot welke middenveldorganisaties behoren de partijleden?

De ontzuiling is al decennia aan de gang. Maar partijleden blijken nog altijd in een verzuilde wereld te leven. Van de 71.000 CD&V-leden is 95,7 procent lid van het ACV en 91,6 procent van de christelijke mutualiteit.

Gelijkaardige cijfers zijn terug te vinden bij de PS. Daar behoort 91,8 procent van de leden tot het FGTB, de socialistische vakbond. 77 procent is aangesloten bij de socialistische mutualiteit.

Het mag dan ook niet verbazen dat quasi alle CD&V-leden aangeven dat ze christen zijn. Opvallend is dat ook de liberale rangen voor twee derden uit gelovigen bestaan. Bij de PS-leden spannen de niet-gelovigen met 64,1 procent de kroon.


Waar zijn de partijleden tewerkgesteld?

Maar liefst een vierde van de PS-leden is werkzaam in de publieke sector. Wat het onderzoeksteam doet besluiten dat ‘de penetratie van de PS in de publieke sector een feit is.’ Bij Ecolo is een vijfde van de leden ambtenaar, bij Open VLD een tiende.

14,2 procent van de Open VLD’ers heeft een eigen zaak. Dat is tien procentpunten hoger dan het gemiddelde van de andere partijen.

Bij CD&V-leden valt het hoge aantal gepensioneerden op: 45,1 procent. Bij Open VLD, PS en Ecolo liggen die percentages stukken lager. Gaande van 36,5 procent gepensioneerden bij Open VLD tot 21,5 bij Ecolo.


Waarom worden mensen lid van een partij?

Waarom vragen burgers een partijkaart aan? ‘Voor de ideologie’, meent de meerderheid van de partijleden. Uitschieter is Ecolo. Van de Ecolo-leden geeft 78,8 procent aan lid te zijn vanwege het groene gedachtegoed.

Opvallend is dat ook het eigenbelang een rol speelt. In de PS-rangen geeft acht procent aan de partij vervoegd te hebben in de hoop een gunst te bekomen. Of ze zien het als een opstapje naar een politieke carrière.

Van Haute bemerkt dat deze cijfers nog hoger kunnen liggen. Partijleden kunnen schroom vertonen om antwoorden te geven die naar cliëntelisme ruiken. Daarom geven ze dikwijls een sociaal wenselijk antwoord door te verwijzen naar het ideologische.


Hoe vaak nemen partijleden deel aan activiteiten?

Slechts een minderheid van de partijleden neemt regelmatig deel aan partijactiviteiten. Tachtig procent van de bevraagden spendeert er zelfs weinig tot geen tijd aan.

Dat neemt niet weg dat de lokale verankering van de verzuilde partijen nog steeds enorm groot is.

Open VLD is de partij van het contrast. De kern is zeer actief, de rest ‘slaapt’, aldus van Haute.


Daling sterkst bij CD&V

In haar conclusie stuit van Haute op een paradox. Aan de ene kant zijn de verzuilde partijen, CD&V en PS, nog steeds sterk verankerd. Maar aan de andere kant kampen ze met het sterkst slinkende ledenaantal. Voor CD&V is dat laatste nog meer het geval. Van Haute veronderstelt dat de PS succesvoller is in het aantrekken van leden door gunsten te verschaffen als triggers.


DS, 31-10-2012 (Fernand Van Damme)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB