‘Er is iets ongelofelijks gebeurd: niets'

Joris Luyendijk


Kredietbeoordelaars als Moody's en Standard & Poor's hebben grote invloed in de financiële wereld – zoals Nederland deze week merkte toen het een negative outlook kreeg. Kredietbeoordelaars hadden ook een grote rol in de crisis van 2008 doordat ze jarenlang ultraveilige AAA-ratings toekenden aan complexe financiële producten die waardeloos bleken. Wat voor mensen zijn dat, bij ratingagentschappen?


Na tien maanden geduld zit ik dan tegenover mijn eerste kredietbeoordelaar. Hij werkte niet bij Moody's of S&P, die samen nog steeds 80 procent (!) van de markt beheersen, maar bij een kleinere club. Hij is er nu weg maar zat ‘op de eerste rij' toen de crisis in 2008 uitbarstte. Hij is een snel pratende Britse man van begin de veertig, opvallend vriendelijk en vol excuses als hij vier minuten te laat verschijnt op onze afspraak in het hart van de City.

‘Ik was met vakantie toen in 2008 Lehman Brothers ten onder ging. Ik weet nog hoe ik iedere dag de krant opensloeg en dacht: oh mijn God. Het was angstaanjagend, totaal angstaanjagend. We zaten zo dicht op een mondiale implosie. Verbijstering, schaamte, ongeloof... ik doorliep het hele emotionele spectrum. Mijn vrouw dreigde mijn Blackberry in het meer te gooien als ik niet ophield het nieuws te checken. Maar ik kon niet stoppen.'

Hij haalt diep adem: ‘Nu is het 2012 en is er iets ongelofelijks gebeurd: niets. Op het hoogtepunt van de crisis was de paniek en angst immens. Niemand had je geloofd als je toen had voorspeld dat er vier jaar later geen enkele fundamentele hervorming van het systeem zou zijn doorgevoerd. Maar het is business as usual, en niemand lijkt iets te hebben geleerd.'

Hij bevestigt wat veel insiders verzuchten: was de financiële crisis maar een complot. Dan konden we de samenzweerders opsporen en uitroken, en was het systeem weer gezond. ‘Een samenzwering rond de sub-prime-hypotheek-bende zou echt heel moeilijk geheim te houden zijn geweest. Te veel mensen waren erbij betrokken.'

Bij de kredietbeoordelaars ziet hij als oorzaak spectaculaire incompetentie veroorzaakt door kortetermijn-winstdenken bij het topmanagement. ‘Die dachten alleen maar aan geld verdienen, en dat betekende zo veel mogelijk producten, bedrijven en landen beoordelen, zo vaak mogelijk.' Hij vertelt over eindeloze bezuinigingen en reorganisaties bij zijn oude werkgever en de andere ratingagentschappen, waarbij steeds jongere, goedkopere en onervarener analisten steeds minder tijd kregen om steeds meer en steeds complexere producten te beoordelen – producten die de bankiers zelf vaak niet goed begrepen.

Die structuur is er nog steeds bij kredietbeoordelaars, zegt hij, en ik zie hem boos worden. Ooit had een baan bij een kredietbeoordelaar hem de ideale mix geleken van idealisme en eigenbelang. ‘Ik dacht, een mooi salaris voor nuttig werk. Kredietbeoordelingen zijn essentieel. Als niemand weet hoe veilig een bedrijf, land of financieel product is, valt de economie stil omdat je niet kunt investeren of zaken doen.'

‘Ik ben oprecht bang', zegt hij, en herhaalt de zin nog een keer. ‘Wat missen de kredietbeoordelaars op dit moment? Wat is het volgende wonderproduct en hoe slecht wordt het ditmaal begrepen? Iedere keer als ik lees over een nieuwe financieel instrument, denk ik: oh oh.'


DS, 27-07-2012

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB