Lerarentekort wordt weer nijpend


BRUSSEL - Het lerarentekort neemt toe, zeker bij de masterdiploma's. De vakken Frans en wiskunde zijn knelpunten.


Het aantal openstaande vacatures voor leerkrachten secundair met een masterdiploma (de vroegere licentiaten) ligt dit schooljaar weer een stuk hoger dan het jaar voordien. Er werden er in december 2011 125 gezocht, tegen 75 in dezelfde maand een jaar voordien. Dat blijkt uit een antwoord van minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) aan Vlaams parlementslid Jos De Meyer (CD&V).

'Vroeger ervoeren we vooral tekorten bij de technische en praktische vakken', zegt Chris Smits, hoofd van de koepel van het katholieke secundair onderwijs. 'De jongste jaren is het tekort ook voelbaar bij de algemene vakken. Godsdienst en wetenschappen zijn nog zo'n moeilijke vakken.' Doorgaans valt het aantal niet-ingevulde vacatures bij het begin van het schooljaar nog wel mee. 'Maar als in de loop van het jaar mensen wegvallen wegens ziekte, zwangerschap of loopbaanonderbreking, vinden de scholen slechts moeizaam vervangers.'

Hoe lossen scholen dat op? Wie geen leraar informatica vindt, zet er een wiskundige op (als de directie die al vindt). Een leraar lichamelijke opvoeding die ook wel wat biologie achter de kiezen heeft, kan dan wetenschap gaan geven. 'Het is geen ideale oplossing maar een noodgedwongen keuze', geeft Smits toe.

Volgens gegevens van de VDAB zijn de tekorten in het secundair onderwijs het grootst voor de vakken Frans (83 leerkrachten te kort), wiskunde (40), project algemene vakken (98) of technologische opvoeding (31). Bij de technische vakken staan hotel, bouw en hout bij de knelpunten.

De piek in het tekort aan leerkrachten lag in het schooljaar 2008-2009. In het kleuter- en lager onderwijs was het aantal openstaande vacatures in september toen drie keer zo hoog als een jaar voordien.

De twee jaren nadien ging het weer wat beter. Maar het schooljaar 2011-2012 lijkt een evolutie in slechte zin te vertonen. Dat wordt het scherpst zichtbaar bij de vacatures voor leerkrachten met een masterdiploma (de vroegere licentiaten) (zie grafiek).

Bij de leerkrachten met een bachelordiploma is de tendens minder uitgesproken. Voor het basisonderwijs is het aantal openstaande vacatures vergeleken met een jaar eerder gestegen in september, nadien daalde het weer. De aanvankelijke stijging zou deels te verklaren zijn door extra inspanningen om in Brussel bijkomende plaatsen te creëren.

De vraag naar bachelors voor het middelbaar lag in september 2011 ook flink hoger dan in dezelfde maand van 2010, maar was in december weer onder het niveau van 2010 gedaald.

Sinds september 2009 mogen tijdelijke betrekkingen ingevuld worden door collega's overuren te laten presteren. Dat kan het tekort een beetje milderen, maar het is geen mirakeloplossing, zeggen de vakbonden.


Regionale verschillen

De scholen hebben weinig uitzicht op beterschap. De cijfers van het aantal nieuw afgestudeerden ogen immers weinig hoopgevend. Bij de masters is het aantal diploma's in de lerarenopleiding de jongste vier jaar afgenomen, van 1.849 naar 1.105. Het aantal gediplomeerden kleuteronderwijs en lager onderwijs is ook al teruggevallen, respectievelijk van 880 naar 811 en van 1.283 naar 1.206. Alleen het aantal gediplomeerden secundair (de 'regenten' van vroeger) is weer gestegen, van 1.748 naar 2.078.

De langetermijnprognoses zijn weinig hoopgevend. Volgens een rapport van de onderwijsadministratie zouden we tegen 2020 liefst 20.000 leerkrachten te kort hebben.

Naar redenen van dat mastertekort is het gissen. In tijden van crisis zoeken meer mensen een baan in het onderwijs vanwege de zekerheid. Draait de economie goed, dan wordt de beter betalende privésector opnieuw aantrekkelijker. Dit kan erop wijzen dat de privé behoorlijk rekruteert.

Er zijn opvallende regionale verschillen. Limburg voelt het lerarentekort het minst. In het basisonderwijs ontsnapt ook West-Vlaanderen er nog aan. Het is duidelijk een probleem van de stedelijke gebieden en het centrum van Vlaanderen.


DS, 29-03-2012 (Tom Ysebaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

België is één van de weinige landen waar je nog geen master kan volgen die perfect aansluit op je bacheloropleiding van secundair onderwijs; ik ben zeker dat dat de belangrijkste reden is voor dit nijpend tekort. Ikzelf ben serieus aan het overwegen om mijn master te doen in Frankrijk, het is echt bizar hoe goed die aansluit op onze opleiding in België. Toen ik het programma hier bekeek vond ik het vreemd dat onze minister Smet daar nog niet opgekomen was...

In Nederland daarentegen gaan ze nog een stapje verder: daar kan je op één jaar een Master Franse taal en cultuur behalen (ik wacht nog op antwoord of we met ons diploma toegang hebben tot deze opleiding) of de deeltijdse opleiding Master of Education Frans, met de voorwaarde dat je halftijds werkzaam bent als leerkracht in Nederland.

Al deze Masters zijn geaccrediteerd, dat wil zeggen dat ze erkend worden in Vlaanderen en je hier dus in het hoger secundair onderwijs, hoger onderwijs of volwassenenonderwijs mee terecht kunt.

Bref: Vlaanderen moet dringend aan een inhaalbeweging beginnen op dit gebied!