91 doden na bloedbad in Noorwegen


Bij de schietpartij op het eiland Utoya nabij Oslo zijn minstens 91 doden gevallen. Het drama duurde zeker 45 minuten, aldus een ooggetuige. Een flink aantal gewonden is er slecht aan toe. Intussen is de verdachte schutter geïdentificeerd. Het zou gaan om Anders Behring Breivik, een 32-jarige Noor, een man met extreemrechtse ideeën en door de politie omschreven als een christelijke fundamentalist. "Ik vermoord iedereen! Iedereen moet sterven!" riep hij volgens overlevenden van het drama. Een aantal ooggetuigen maakt intussen gewag van twee schutters. De Noorse politie is een zoektocht gestart naar de mogelijke tweede dader, meldden het Noorse persbureau NTB en de Noorse zender NRK.


De woning van de opgepakte verdachte wordt doorzocht. Het gaat om een woning in het westen van Oslo. De schietpartij op Utoya was ongeveer 2 uur nadat een krachtige bom was ontploft in het centrum van de hoofdstad. Daarbij vielen zeker zeven doden en het kantoor van Stoltenberg, het ministerie van Financiën en het ministerie van Olie werden zwaar beschadigd. De zware ontploffing veroorzaakte een enorme paniek in het doorgaans vreedzame Noorwegen. De premier dook onder en militairen zetten het centrum van Oslo af.


Kinderen op kamp

Twee uur later ging het dus gruwelijk mis op Utoya, een klein eilandjes even ten noordwesten van Oslo. Op het eilandje organiseert de sociaaldemocratische partij van Noorwegen jeugdkampen. Een als agent verklede man opende met een automatisch wapen het vuur op de naar schatting 560 aanwezigen, overwegend kinderen en jongeren in de leeftijd van 14 tot 25 jaar. Op het eiland zijn ook niet-ontplofte explosieven gevonden.

De Noorse politie is op basis van een aantal getuigenissen intussen een zoektocht gestart naar een mogelijke tweede dader.

De getuigen hebben het over een man die niet verkleed was als agent en dik, donker haar had. "Hij had een pistool in zijn rechterhand en een geweer op zijn rug", volgens Roset. Ook Alexander Stavdal zag twee daders. "We dachten dat we het nooit zouden overleven. Ik belde nog naar huis om afscheid te nemen."


Boerderij

De Noorse politie doorzoekt intussen het mogelijke bomlaboratorium van Anders Behring Breivik (32), die is aangehouden als verdachte.

Het gaat om een boerderij in Asta, 38 kilometer ten noordoosten van Hamar in de provincie Hedmark. Het gebied eromheen is afgesloten. Vijf kilometer noordelijker bekijken technische rechercheurs ook het appartement van de verdachte in het dorp Rena. De andere bewoners van het complex moesten hun huis vrijdagavond verlaten.

Het mogelijke bomlaboratorium staat in het Noorse handelsregister te boek als Breivik Geofarm, de firma zonder personeel die Anders Behring Breivik op 18 mei 2009 registreerde en organisatienummer 994 089 269 kreeg toegewezen. Officieel is het een teeltbedrijf voor groenten, meloenen, wortel- en knolgewassen.

De Noorse politie weet dat Breivik een vergunning had voor drie wapens: een pistool van het type Glock, een machinegeweer en een hagelgeweer.


Tegenstander van multiculturele samenleving

De verdachte wordt zaterdagochtend nog steeds verhoord. De 32-jarige verdachte zou zich op het internet geuit hebben als een nationalist en een tegenstander van de multiculturele samenleving. Zo schrijft de Noorse krant VG op haar website.

Breivik is van Noorse afkomst en zou enkele minuten voor de bomexplosie gezien zijn in Oslo. Die waarneming voedt het vermoeden dat de man, die na de aanslag dood en verderf zaaide in het jeugdkamp, alleen heeft gehandeld. Hoewel hij nog geen motief heeft gegeven voor zijn daden, is hij wel bereid tot een dialoog met de politie, zo meldt de krant Aftenposten.

Kort voor middernacht is de politie het appartement waar Breivik met zijn moeder heeft gewoond binnengevallen en heeft de woning doorzocht. Breivik is verder geen bekende van de politie. Hij heeft slechts een aantal verkeersovertredingen op zijn naam staan. Ook heeft de man, anders dan de reguliere diensttijd, geen militaire achtergrond.


Geloof van één persoon

Wel is duidelijk dat Breivik op 17 juli een bericht achterliet op Twitter: 'Het geloof van één persoon is gelijk aan de kracht van 100.000 anderen die slechts belangen hebben'. De Tweet, een citaat van de Britse filosoof en econoom John Stuart Mill, was tevens het enige bericht van Breivik.

Volgens een vriend van Breivik, die zichzelf een nationalist noemt, heeft hij in het verleden diverse controversiële meningen op Facebook gezet. Die account werd door Breivik gedeactiveerd. Later maakte hij een nieuw profiel aan, waarop hij alleen links naar muziekvideo's plaatste.

In online debatten, onder meer op de site Document.no, ventileerde Breivik veelvuldig zijn mening over de Noorse politiek. Hij kantte zich daarin sterk tegen de multiculturele samenleving en promootte zijn conservatieve opvattingen.

Eerder waren er berichten dat de terreurgroep Ansar al-Jihad al-Alami (helpers van de wereldwijde jihad) de aanslagen zouden hebben opgeëist, maar bij die claim werden meteen vraagtekens geplaatst.

Intussen wordt de woning van de opgepakte verdachte doorzocht. Het gaat om een woning in het westen van Oslo.


"Mijd Oslo"

Het Noorse leger gaat samen met de politie een aantal gebouwen en instellingen die mogelijk bedreigd worden extra beveiligen. De politie van Oslo raadt de bevolking aan om het centrum van Oslo te vermijden.

De Noorse koning Harald V noemt de dodelijke aanslagen op zijn land een "onbegrijpelijke tragedie". "Het is belangrijk dat we elkaar bijstaan en elkaar steunen", zo zei de Noorse vorst zaterdag in Oslo. Hij zei nog dat zijn gedachten uitgaan naar de slachtoffers en de families van de slachtoffers.

Wereldwijd wordt er geschokt gereageerd op de dubbele terreuraanslag in Noorwegen.


Obama

De Amerikaanse president Barack Obama betuigde zijn medeleven aan de Noorse bevolking. Hij zei dat de aanslagen eraan herinneren dat de wereld belang heeft bij het bestrijden van terrorisme. Obama beloofde het getroffen Noorwegen ook hulp van de Amerikaanse autoriteiten.

Secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-Moon reageert "geschokt" op de aanslagen. Hij veroordeelt het geweld en betuigt zijn medeleven met de Noorse regering en met de families van de slachtoffers.


Van Rompuy

Europees president Herman Van Rompuy veroordeelde de aanslagen als "laffe daden waarvoor geen rechtvaardiging bestaat". Van Rompuy is naar eigen zeggen "diep geschokt" en heeft namens de Europese Unie een steunbetuiging naar de Noorse premier Jens Stoltenberg en de Noorse bevolking gestuurd.

Ook de Britse premier David Cameron, de Franse president Nicolas Sarkozy en de Duitse bondskanselier Merkel hebben hun afschuw over de dodelijke aanslagen uitgedrukt.

De Belgische eerste minister Yves Leterme betuigde vrijdagavond zijn medeleven aan de Noorse premier Jens Stoltenberg, aan de slachtoffers van de dodelijke aanslagen in Oslo, en aan de nabestaanden van slachtoffers. Leterme wenst de Noorse bevolking "veel sterkte om het drama te boven te komen". De Belgische premier veroordeelt de aanslagen "scherp". Leterme is "verbijsterd dat zoiets kan gebeuren in een land dat bekendstaat als vredelievend en vrede zoekend".

De Deense secretaris-generaal van de NAVO, Anders Fogh Rasmussen, heeft het over een "afschuwelijke daad". Hij zei dat de NAVO solidair blijft met Noorwegen. "De NAVO-landen zijn een in de strijd tegen deze gewelddaden", klinkt het.


"Klein maar fier land"

"Men zal ons niet vernietigen. We zijn een klein maar fier land. Niemand zal ons met bommen tot stilte dwingen. Niemand zal ons door kogels tot stilte dwingen. Niemand zal Noorwegen beletten zichzelf te zijn". Dat heeft de Noorse premier Jens Stoltenberg gezegd op een persconferentie na de dubbele terreuraanslag op zijn land.

De Noorse premier hamerde er tijdens de persconferentie dat de aanslagen Noorwegen niet klein zullen krijgen. Het heeft volgens hem dan ook geen zin dat het land zich nu volledig opsluit of terugplooit op zichzelf. "Het beste antwoord op geweld is nog meer democratie en nog meer menselijkheid, niet meer naïviteit".


Blog HLN, (mvl)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Wie de islam verantwoordelijk houdt voor terrorisme, ziet Breivik voortaan in de spiegel


Anders Behring Breivik is geen gek, maar een extremist. Hij kent zijn klassiekers. Dezelfde filosofieën waarmee rechtse politici hun programma’s in elkaar knutselen. Dat maakt rechtsdenkenden natuurlijk niet verantwoordelijk voor de Noorse terreuraanslagen, maar ontneemt hun wel de legitimatie om in iedere moslim een potentiële terrorist te zien. Of moeten we zeggen dat elke ideologie kan ontsporen in het hoofd van een fanaat?


Hoe meer we weten over Breivik, hoe lastiger het lijkt om dit soort mensen te signaleren en te stoppen. De Noor, die vrijdag bijna honderd slachtoffers maakte op het Noorse eiland Utøya en in de hoofdstad Oslo, wist als amateur terreurdeskundige precies hoe hij onder de radar moest blijven. Als iemands daad het predicaat ‘met voorbedachte rade’ verdient, dan is het wel die van de 32-jarige Noor. Liefst negen jaar zou hij besteed hebben aan de voorbereiding. Dat maakte hem gevaarlijker dan een ‘eenzame gek’, zoals hij alom aangeduid wordt. Breiviks daad mag dan gestoord zijn, de voorbereiding erop vergt een intelligente manier van handelen en denken.


‘Voorwaarts, christelijke soldaten’

The Economist meldt opmerkelijke details. De oud-gymnasiast ging tijdelijk bij zijn moeder wonen om geld te kunnen sparen voor de aanslagen. Daarna huurde hij een geïsoleerde boerderij als dekmantel voor het bestellen van kunstmest ter preparatie van een bom. Breivik veinsde homoseksualiteit en zogenaamde schaamte daarvoor. Op die manier dwong hij discretie af bij mensen die te dicht in zijn buurt dreigden te komen. Het bleek allemaal strategie, getuige een passage in zijn 1.500 pagina’s tellende manifest: “Niemand zal een homo verdenken.”

Juist dat manifest verontrust: dit was geen schizofreen zoals Tristan, geen maatschappelijke verliezer zoals Karst, maar iemand die in de islam een bedreiging zag, onderbouwing zocht in klassieke literatuur, van daaruit een eigen ideologisch raamwerk opbouwde en vastbesloten was de daad bij het woord te voegen.

Zijn zelfportretten tonen grote gelijkenissen met de ridders en warlords die hij voorbij laat komen in een internetvideo. Breivik wilde niets liever dan in de voetsporen treden van zijn helden. “Voorwaarts, christelijke soldaten”, schreef hij. Door de sociaal-democraten in hun hart te raken – het vuur openen op een partijfeest – dacht hij de toestroom van moslims te kunnen stoppen.


Ook in een netwerk kun je alleen opereren

Foreign Policy vraagt zich af waarom dit soort aanslagen zo zeldzaam zijn op Amerikaans grondgebied. Noorwegen is een gemakkelijk doelwit, geeft het tijdschrift als verklaring. Het land kent niet zo’n geavanceerd inlichtingen- en opsporingsapparaat als de VS. Bovendien hebben Amerikanen minder problemen met hun moslimmigranten, die doorgaans beter geïntegreerd zijn dan hun Europese religiegenoten. Dat is een beangstigende analyse, die raakt aan wat Breivik schreef: “Mijn geliefde Oslo is door moslims veranderd in een multiculturele beerput.” De aandacht van de autoriteiten gaat nu vooral uit naar islamitisch terrorisme, maar het is niet onwaarschijnlijk dat Breiviks terreurdaad rechtsextremisten inspireert. Juist daarom is het volgens Foreign Policy van belang uit te zoeken of hij sprak over zijn plannen met gelijkgezinden. Want ook in een netwerk kun je afspreken je aanslagen alleen te plannen. Daarvoor geeft de Noor uitgebreide instructies in zijn manifest.


Vanuit een rechts milieu de geweldsladder betreden

The New York Times merkt op dat rechtsextremistische overtuigingen hun WOII-taboe verliezen. “Zelfs onder prominente politieke partijen.” Sterker, het zijn rechtse politici die moslims nu als fascisten etiketteren. “Wilders vergeleek de Koran met Mein Kampf”, geeft de krant als voorbeeld. Migratie van buiten de EU, opener grenzen binnen de EU, druk op sociale voorzieningen: nationalisten zouden er hoorndol van worden. Juist in de waarden van een vrije samenleving vinden zij legitimatie voor gewelddadig verzet tegen islamitische migranten. “Dit lijkt misschien een daad van een eenzaam, boosaardig en paranoïde individu”, zo citeert de Times een wetenschappelijk expert in rechtsextremisme, “maar het uiterst rechtse milieu creëert een atmosfeer die mensen aanspoort de ladder van geweld te beklimmen.” Met dat milieu bedoelt hij zowel de verrechtsing van het publieke debat als de hatelijke teksten die op internetfora circuleren.


Aanslag marketingmethode om ideologie te verspreiden

The Belfast Telegraph waarschuwt dat we Breivik niet moeten wegzetten als de zoveelste terrorist. Extreemrechtse terreuraanslagen van deze omvang zijn op Europees grondgebied een novum. De Noor noemde zijn aanslag bovendien een “marketingmethode” om zijn manifest onder de aandacht te brengen. Een digitaal boekwerk dat gelijkgezinden tot in detail instrueert hetzelfde te doen. Hij heeft het over “aansluiten bij de organisatie”. Niet fysiek, maar ideologisch. “Iedere patriot die een cel op wil richten en tot actie wil overgaan, kan dat doen”, citeert de krant. Met een cel bedoelt de Noor een individu: iemand die zijn leven net zo inricht als hij en zodoende niet traceerbaar is.


‘Islam en democratie nog geen bewezen kameraden’

Anders Behring Breivik lijkt, voor zover bekend, geen psychiatrisch verleden te hebben. Hij raakte niet door maatschappelijk falen in een isolement, hij koos er juist voor. Het is een ideologische extremist. Dat gegeven moeten conservatieven onder ogen zien, meent Ross Douthat, columnist van The New York Times. Een gewaagde uitspraak misschien, maar eigenlijk ook heel logisch: iedere moslim wordt tegenwoordig langs de meetlat van extremisme gelegd. Als Bin Laden een uitwas van de islam was, dan is Breivik een uitwas van nationalisme of christendom. Veel van wat Breivik schreef had zo uitgegeven kunnen worden. Veel van zijn ideeën staan in de programma’s van rechtse politici. Zelfs de christendemocratische bondskanselier Angela Merkel verklaarde de multiculturele samenleving als een mislukt experiment. “Dit betekent niet dat conservatieven hun overtuigingen overboord moeten gooien”, meent Douthat, die eveneens van mening is dat de massa-immigratie Europa “meer verdeeld, dan verrijkt” heeft. “Islam en liberale democratie zijn nog geen bewezen kameraden.”


‘Erken dat Breivik een rechts monster is’

Het zou volgens Douthat een verkeerd signaal zijn als we in reactie op deze terreurdaad terugvallen op “comfortabele illusies” over de multiculturele samenleving. “Een politiek systeem dat problemen ontkent, maakt extremisten alleen maar sterker.” Een paradox waar de vooraanstaande opinieleider ook niet helemaal uitkomt. Hij vindt dat conservatieven moeten erkennen dat Breivik een “rechts monster” is, maar drukt ze op het hart hun idealen niet te verloochenen. Dat brengt rechts-conservatief in een lastig parket. Wie de islam verantwoordelijk houdt voor geweld, ziet Anders Behring Breivik voortaan in de spiegel.


NRC, 25-07-2011 (Steven de Jong)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB