‘Techniek verdringt Latijn'


LEUVEN - De nakende hervorming van het secundair onderwijs, met meer aandacht voor techniek, zal ten koste gaan van Latijn. Dat stelt het onderwijstijdschrift Impuls, dat de hervorming in een lessenrooster goot.


Het Vlaamse secundair onderwijs heet een ‘sorteermachine' te zijn. Het vergroot de sociale ongelijkheid in plaats van ze te verkleinen. En onze tieners moeten op te jonge leeftijd een keuze maken. De hervorming van het secundair onderwijs wil dat veranderen. Minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) heeft de hervorming in september aangekondigd. In 2014 moet er een decreet zijn.

De schotten tussen ASO, TSO, BSO en KSO verdwijnen. In de plaats komen zes belangstellingsgebieden, zoals ‘samenleving', ‘handel en economie', ‘techniek en wetenschappen' en ‘talen en cultuur'. Daarbinnen kun je kiezen voor een meer abstracte of meer toegepaste behandeling.

Wat dat concreet gaat betekenen, blijft onduidelijk. De redactie van het onderwijstijdschrift Impuls doet daarom in zijn jongste nummer zelf een poging tot uitwerking. ‘De mensen in het onderwijs zitten met veel vragen over wat er op hen afkomt', zegt hoofdredacteur Willy Brion. ‘Als de politiek het niet zegt, doen wij het maar.'

Ze hebben de uitgangspunten van de hervormingsnota consequent doorgetrokken en zo komen ze tot een lessenrooster voor de eerste graad, de eerste twee jaar middelbaar. Sommige vaststellingen zullen deining veroorzaken. Latijn, ooit negen uur in het eerste jaar en nu een optie van vier uur, wordt teruggebracht tot twee uren klassieke cultuur. Techniek krijgt drie uur, ingedeeld in drie vakgebieden. ‘Techniek moet een volwaardig deel van de basisopleiding worden, niet iets wat je doet als je voor iets anders niet geslaagd bent', zegt Peter Op 't Eynde, redactielid en directeur van Regina Caeli in Dilbeek.

De Latijn-lobby zal het niet leuk vinden, beseffen ze bij Impuls. Maar de opwaardering van techniek is noodzakelijk. De arbeidsmarkt schreeuwt om technisch geschoolde mensen en ingenieurs. In het secundair geniet techniek echter geen goede bijklank. Sterke leerlingen komen vandaag niet in een sterke TSO-richting terecht vanwege het geringe prestige.

Vandaag staat Latijn gelijk met sterk. Dat is hardnekkig in Vlaanderen, stelt Impuls vast. ‘Sterk' moet na de hervorming leiden tot techniek en wetenschap.

Zal de geplande hervorming iets veranderen aan die reputatie? ‘De vrees blijft dat de ouders zullen kiezen voor de richtingen die abstract denken vooropstellen', zeggen ze bij Impuls. Dan heb je de oude voorkeur voor ASO all over again, in een nieuw kleedje.

De hervorming zal nog andere gevolgen hebben. Nu heb je ASO-scholen, TSO-scholen enzovoort. Dat kan niet overeind blijven. Een school zou zich op één belangstellingsgebied moeten toeleggen en zowel de abstracte als de toegepaste aanpak daarvan aanbieden.

Minister Pascal Smet vindt het te voorbarig om op de denkoefening van Impuls te reageren. Pas begin volgend jaar zullen er concrete plannen van hoe de hervorming er gaat uitzien, op tafel liggen. De eerste nota is al verfijnd, laat zijn woordvoerder weten.


DS, 24-06-2011 (Tom Ysebaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Een kritische vrijplaats



Er zijn meer kinderen dan men denkt, zegt LUC DEVOLDERE, die het moeten hebben van verbale intelligentie en die met drie uur techniek niet echt gebaat zijn. En omgekeerd. Het ene is niet beter dan het andere, maar het is wel anders.


Ik zal het maar bekennen. Ik heb in een college ooit de Latijn-Griekse afdeling gevolgd. Ik ben zelfs oude talen gaan studeren, heb achttien jaar les gegeven als leraar Latijn en Grieks. Dat maakt mij dus in de ogen van velen de minst geschikte persoon om dit stuk te schrijven: ik ben dan namelijk een corporatist; ik verdedig de belangen van een groep (de leraren oude talen) en bij uitbreiding van de groep die zich onderscheidt van de anderen door prat te gaan op het symbolisch kapitaal van een opleiding mét Latijn. Voor je het weet, sta je dan aan de kant van de ‘elite', of minstens van de sociale klimmers.

In het artikel ‘Latin language in The Classical Tradition' (Harvard University Prees, 2010) lees je inderdaad: ‘Ever since the 17th century, at least, Latin served as a mark of distinction that helped to determine social class and reinforce the structural model of contemporary society, with its elite and those who are excluded from it (inferior classes and woman).'

Maar dat is wel verleden tijd. Ook al raadt men in Vlaanderen ‘sterke' leerlingen nog altijd aan met Latijn te beginnen, in de bovenbouw van de middelbare school ligt het prestige vandaag meer bij wiskunde en wetenschappen.


Diepgang

De zinvolheid van onderwijs in oude talen ligt vandaag in het bijbrengen van een habitus van traagheid en diepgang bij het lezen van moeilijke teksten, in het aanbieden van een literatuur en cultuur die ons vreemd én vertrouwd zijn, die de Europese beschaving mee vorm hebben gegeven.

Dat is allemaal moeilijk meetbaar, en het nut niet echt aanwijsbaar, maar dat is nu net verfrissend in een klimaat waarin het onderwijs meer en meer geïnstrumentaliseerd wordt, dienstbaar gemaakt aan de noden van de markt. De les Latijn en Grieks kan vandaag juist een kritische vrijplaats zijn, een weldadig elders dat haaks staat op de waan van de dag en de terreur van ongerichte productie en blinde consumptie.

Maar nu terzake. Waarom is het geen goed idee vier uur Latijn in de eerste twee jaren van het middelbaar onderwijs te vervangen door twee uur ‘klassieke cultuur', terwijl iedereen daarbij drie uur techniek krijgt, althans volgens het onderwijstijdschrift Impuls?

Omdat men nu eenmaal minstens enkele jaren aan systematische taalverwerving moet doen, als men uiteindelijk teksten in die oude talen wil gaan lezen. Men haalt het noodzakelijke niveau van taalkennis niet meer als men in het derde jaar pas ernstig begint. Dan mag men het vak helemaal afschaffen.

Omdat de geesten tussen twaalf en vijftien nog ontvankelijk zijn; ze kunnen heel wat aan: geef ze het dan ook.

Omdat verschillen in interesse en aanleg nu eenmaal bestaan, en meestal al goed zichtbaar zijn aan twaalf jaar. Er zijn kinderen, meer dan men denkt, die het moeten hebben van verbale intelligentie en die met drie uur techniek niet echt gebaat zijn. En omgekeerd. Het ene is niet beter dan het andere, maar het is wel anders.

Houd rekening met die verschillen. Begin met ze te aanvaarden. Geef aan kinderen met verschillende talenten de best mogelijke vorming. Zorg voor hoogstaand Algemeen Secundair Onderwijs, Technisch onderwijs en Beroepsonderwijs. Want de ware bedreiging van het onderwijs vandaag ligt juist in de angst om eisen te stellen, om een inhoudelijk aanbod te doen.


Onderschat

Men onderschat de leerling. Men moet niet in zijn leefwereld blijven, maar hem juist in contact brengen met wat hem overstijgt: de tradities, de codes, de beproefde technieken, de meesterwerken. Dat is echte emancipatie.

Maar men zegt dat er te hiërarchisch wordt gedacht over studierichtingen, dat de richtingen waar de nadruk ligt op het abstracte denken, zich beter wanen dan de richtingen waarin technisch denken voorop staat. Dat leidt dan weer tot verkeerde studiekeuzes.

Als dat zo is, moet men de gepaste informatie- en sensibiliseringscampagnes voeren om de leerling in de juiste studierichting te krijgen, en om bv. duidelijk te maken hoe belangrijk en broodnodig technische en beroepsopleidingen zijn, en hoe reëel de beroepskansen.

Maar men gelooft daar blijkbaar niet in en haalt de ‘middenschool' weer van stal. Men wil de keuze uitstellen en leerlingen langer samenhouden, de schotten tussen ASO, TSO, BSO en KSO slopen. De intentie is goed, maar is het resultaat dat ook?

Het geloof dat altijd weer opduikt bij onderwijshervormingen is het geloof in de maakbaarheid van de samenleving. Is er sociale ongelijkheid? Het onderwijs moet die ongedaan maken. Was het maar zo eenvoudig. Ik vrees dat men de sociale ongelijkheid niet echt kan tegengaan door onderwijshervormingen.

Voor je het weet groeit de sociale ongelijkheid op een ander vlak. Bouw je het onderwijs in vreemde talen af? Dan gaan vermogende ouders hun kinderen op taalkamp sturen. En er zijn aan de horizon nog altijd privé-scholen en internationale scholen. Is één universitair diploma niet meer voldoende? De bijkomende Masteropleidingen, liefst in het buitenland, zullen dan wel het verschil maken. En de relaties van papa.

Morgen studeert mijn jongste zoon af. Hij is achttien, en ja hij heeft Latijn en Grieks gehad. Gelukkig. Hij en ik zijn er alvast door gered.


DS, 27-06-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB