Leerstoornissen: “Etiket helpt kind niet altijd”


ADHD, dyslexie, dyscalculie, ASS, NLD… Het wordt in de klas bijna zoeken naar een kind zonder stoornis. Nochtans is zo’n etiket niet altijd zinvol. Dat zegt professor psychoanalyse Stijn Vanheule (Ugent). “Zo’n label kan op korte termijn nuttig lijken, maar op lange termijn kunnen er voor het kind meer nadelen dan voordelen aan verbonden zijn.”

Prof. Stijn Vanheule: “Het is positief dat leerproblemen sneller opgespoord worden en dat die kinderen met extra zorg in het gewone onderwijs kunnen blijven. Maar we plakken té snel labels op kinderen bij wie dat niet echt nodig is. Dikwijls geeft zo’n etiket het gevoel dat we greep hebben op een situatie. “Oef, we hebben het niet verkeerd aangepakt, het kind heeft een stoornis.” Maar je helpt het kind er niet altijd mee. Je zadelt het op met het idee dat het probleem bij hem ligt. Je legt het probleem bij zijn identiteit. Vergeet niet dat een stoornis een medische diagnose is. Je maakt het verschil tussen ziek en niet ziek. Je zegt dan eigenlijk aan dat kind: “Er is iets mis met jou.”

Ouders moeten toch weten wat het probleem is en wat ze eraan kunnen doen? Hoe sneller je een probleem benoemt, hoe beter je de aanpak erop kan afstemmen.

Prof. Vanheule: “Daar zeg je het zelf. Het gaat over leerproblemen. Het is veel zinvoller om van leerproblemen te spreken in plaats van stoornissen. Alleen in extreme gevallen is een probleem een stoornis, zoals bij zware dyslexie, ASS… De oorzaken van leerproblemen liggen overal: in de omgeving, in de leerstijl van het kind, in de aanpak van de juf… Spreek liever over concrete problemen: het kan de maaltafels niet, het kan zich niet concentreren, het kan minder goed knippen… Zo laat je ruimte voor verbetering. Je daagt jezelf als ouder of leerkracht uit om een nieuwe aanpak te proberen, om iets aan dat probleem te doen. Wanneer je te snel zegt: “Mijn kind heeft een stoornis”, denk je te weinig na over concrete mogelijkheden om zaken zelf anders aan te pakken. Misschien heeft het kind meer bewegingsruimte nodig of kan het niet goed kan omgaan met de lesstijl van de juf, of kan het niet studeren in een lawaaierige omgeving…”

Wat zijn de gevolgen van te snel een etiket plakken op een kind?

Prof Vanheule: “Je maakt van een kind met een concreet probleem eigenlijk ‘een probleemkind’. Dat kind voelt: “Ik ben anders dan de rest.” Op jonge leeftijd is dat meestal nog niet zo’n probleem, maar ik merk dat ik regelmatig jongvolwassenen hoor die worstelen met het etiket dat ze als kind hebben gekregen. Soms zijn hun leerproblemen zo miniem dat ze er in het volwassen leven geen hinder meer van ondervinden. Terwijl ze wel nog steeds rondlopen met het idee dat ze minderwaardig zijn en anders dan de rest. Een ander nadeel is dat kinderen zich vaker gedragen naar hun probleem. “Het kind ‘is’ zo, daar valt dus niets meer aan te doen”, lijkt het wel. Het gevaar daarvan is dat je dat etiket nog eens versterkt, terwijl je het net wil bestrijden.”

Hoe help je kinderen met leerproblemen dan zonder het een stoornis te noemen?

Prof. Vanheule: “Laat duidelijk zijn dat voor een aantal extreme gevallen de diagnose van een stoornis wél zinvol is. Sommige kinderen hebben zo’n zware dyslexie, dat ze zonder leessoftware zelfs geen simpele tekst gelezen krijgen. Maar voor je naar de arts stapt voor een diagnose, moet je wel eerst wat stappen doorlopen. Blijf als ouder zeker nooit zitten met je probleem. Zie je bij kind een probleem, zoek dan eerst op school naar hulp. Ga samen zitten met de juf, het CLB, de zorgmedewerker of leerlingbegeleider. Vraag je samen af: ‘Wat is de concrete probleemsituatie?’ Stel vragen als: ‘Wat loopt goed?’ ‘Wat loopt minder goed?’ ‘Waar zitten echte problemen?’ ‘Wat zou eventueel met extra zorg verbeterd kunnen worden?’ Zoek samen naar oplossingen voor die concrete problemen bij dat individuele kind. Hou dus ook zeker rekening met het kind zelf, zijn leerstijl, karakter, de leeromgeving… Niet alle kinderen met hetzelfde probleem pak je op dezelfde manier aan. Probeer ook steeds om voorbij de stoornis te zien. Benadruk wat wel goed gaat, stimuleer je kind en moedig het aan. Zo sterk je het zelfvertrouwen van je kind. Laat niet alles rond dat leerprobleem draaien. Een kind is meer dan zijn leerprobleem.”

Bron : Klasse
__________________________________________________ _____________

Dit artikel is een mooie samenvatting van een onderdeel van PDV3.
In het artikel worden zaken vermeld waar wij als toekomstig leerkracht zeker rekening zouden mee moeten houden! De auteur van het artikel sluit het artikel af met 'een kind is meer dan zijn leerprobleem' en dat is toch wel de kern van de zaak.

Mijn algemene mening over het onderwijs sluit hier wel wat bij aan. Leerlingen worden te hard betutteld. Ze moeten niets meer leren. Als ze het niet goed kunnen, dan maken we het toch gemakkelijker?

Ik denk dat onderwijzers, ouders en CLB'ers de leerlingen meer moeten durven uitdagen. Uiteraard kan je bijna elke leerling een etiket opplakken, niemand is perfect. Je kan altijd een bepaalde vaardigheid ietsjes minder, maar dat is toch geen reden om die vaardigheid achterwege te laten? Nee, je moet hier dan net extra aan werken, zodat het kind/de leerling verder kan met zijn of haar leven. Wat later? Wanneer de leerling in de echte wereld te recht komt? Daar gaat men ook geen rekening houden met het feit dat die persoon een bepaalde vaardigheid wat minder goed onder de knie heeft, daar moet je kunnen volgen.

Extreme gevallen dienen inderdaad onderscheiden te worden, zodat deze extra opgevolgd kunnen worden. Maar het wordt in het huidige systeem te snel te gemakkelijk gemaakt in mijn ogen.

Ik sluit dan ook aan bij de mening van professor Vanheule. De grote meerderheid van die etiketten heeft geen, of een tegengesteld effect op de leercapaciteiten van de leerlingen. Voor het minste wordt de leerling als 'anders' of 'minderwaardig' bestempeld.

Zoals prof. Stijn Vanheule zegt, ga ik er ook mee akkoord dat er te snel 'etiketten' op kinderen worden geplakt. Zo kan ik een perfect voorbeeld geven. Een moeder vond het oneerlijk dat leerlingen met dyslexie ed. meer tijd krijgen bij een examen. Ze heeft haar dochter laten testen op dyslexie terwijl ze dit helemaal niet heeft. De moeder heeft voor deze test met haar kind samen gezeten welke fouten ze steeds moest maken. Op deze manier is er dus ook bij deze leerling 'dyslexie' vastgesteld. Dit is denk ik één van de zoveel bewijzen dat een etiket te snel op een kind wordt geplakt.

Vooraleer we deze etiketten en 'ziektes' vaststellen bij kinderen is het belangrijk om nader onderzoek uit te voeren en niet zomaar een eenmalig onderzoekje. Het is ook belangrijk dat zowel de school, als het CLB als de ouders met hun kind bezig zijn en er tijd insteken om de kenmerken van zo'n leerstoornis te herkennen.

Ik vind het jammer dat we in dit artikel te horen krijgen dat het een medische diagnose is en dat er dus een 'ziekte' wordt vastgesteld. Zoals Felix reeds aanhaalt, is niemand perfect. We hebben allemaal onze minpunten als we het op 'leervlak' bekijken. De ene is beter in wiskunde, de andere beter in talen, etc. Jammer dat we op deze manier leerlingen een etiket geven waardoor leerlingen zich inderdaad minderwaardig voelen en zo gaan ze zich er ook naar gedragen. Dit heb ik zelf meegemaakt in de klas. Tijdens een overhoring PAV op stage zei de leerkracht tegen mij dat ik geen rekening moest houden met spellingsfouten aangezien er hier veel kinderen met dyslexie zaten. Ook tijdens de overhoring hebben een aantal leerlingen mij hier op gewezen: 'Mevrouw ik moet niet letten op mijn spellingsfouten aangezien ik dyslexie heb, dus u mag hier geen punten voor aftrekken.' Dit vond ik echt aangrijpend. De leerlingen krijgen vanuit de school mee dat ze er niet op moeten letten omdat ze er niets aan kunnen doen. Hier ben ik het niet mee eens. Op deze manier geven we de kinderen inderdaad het beeld dat ze 'ziek' zijn en dat het nutteloos is om hier op te letten. Als het kind inderdaad een heel zware vorm heeft van een leerstoornis, is het inderdaad nutteloos om hier punten voor af te trekken. Maar ik vind wel dat we dit niet zomaar voor alle kinderen met leerstoornissen moeten doen. We mogen hen niet het beeld geven dat ze 'niet kunnen genezen'. Ze moeten er aan blijven werken met de steun van de leerkrachten, ouders, CLB, etc.

Tot slot wil ik ook nog even vermelden dat ik het jammer vind dat we leerlingen op zo'n vroege leeftijd al etiketten toewijzen. Mijn moeder is kleuterjuf en wat zij vandaag de dag allemaal moet testen en bijhouden van kleutertjes van 3 jaar is niet te begrijpen. Deze kleuters zijn op deze manier geen kleuters meer. Ik vind het wél belangrijk dat we op vroege leeftijd kunnen vaststellen als er zich inderdaad een zware leerstoornis voordoet zodat we deze leerlingen op tijd kunnen helpen en begeleiden. Maar de manier waarop kleuters getest en begeleid worden, vind ik wel extreem. Laat een kind toch gewoon kind zijn. Een etiket op een kleuter plakken vind ik echt geen goed idee. Op deze jonge leeftijd voelt het kind zich al minderwaardig, en op deze manier zal het kind zich verder evolueren. Het is niet goed om kinderen op zo'n vroege leeftijd hier al mee op te zadelen.