Wegwerpproduct


Honger is geen nieuwsfeit. Het is bij voorbaat oud nieuws. Je ziet nog maar zelden foto's van uitgemergelde kindertjes in de krant, omgeven door vliegen. Wereldnieuws is wel een foto van de London Fashion Week. Een anorexia-meisje in een flodderig jurkje. Een wandelende kapstok. Ik vind het walgelijk. Alsof je een defilé in een concentratiekamp bijwoont. Als het zou gaan om een kritisch statement over de kapitalistische wereld, waarin door een teveel aan alles niemand nog iets door zijn strot krijgt, zou ik er begrip voor hebben. Maar graatmagere modellen inzetten is helemaal niet kritisch bedoeld. Ondergewicht wordt hier gedachteloos voorgesteld als de maat van de ideale mens.


Ik gooide deze week in mijn huis in Berlijn twee pakken melk weg (hoewel ze nog goed waren), een ongebruikt pakje roomboter, witlof, sla, tomaten. Ik gooide het eten bij het biologische afval en voelde me er minder schuldig over omdat ik er in ieder geval het milieu niet mee belastte. Ik vergat al te graag dat de productie van die weggegooide voedingsmiddelen het milieu al volkomen zinloos had aangetast.

Onderzoekers van het Stockholm Water Institute gaan ervan uit dat wereldwijd de helft van de landbouwproducten op het stort belandt. Het verkwisten van eten is vooral een verkwisting van natuurlijke bronnen. Een vierde van het gezamenlijke watergebruik op aarde wordt gebruikt voor de productie van levensmiddelen die uiteindelijk vernietigd worden. Het is ook catastrofaal voor het wereldklimaat. 15 tot 20 procent van de broeikasgassen ontstaat bij de productie van levensmiddelenafval. Dat is meer dan de gezamenlijke uitstoot in de globale transportsector. De afvalberg met de helft reduceren levert een even grote besparing aan broeikasgassen op als wanneer de helft van de auto's zou blijven staan.

Waarom moet in onze supermarkten het hele jaar door alle groente en fruit te verkrijgen zijn? Waarom moeten op ieder moment van de dag alle broodsoorten voorradig zijn? Zelfs op zaterdagmiddag voor sluitingstijd. Het antwoord is eenvoudig. Omdat de supermarkten bang zijn dat ze klanten verliezen. Zou het niet geweldig commercieel zijn om op vrijdagmiddag al tegen je klanten te zeggen: wees snel met uw inkopen, de voorraden worden niet meer aangevuld, wij willen bijdragen aan de bescherming van het klimaat en het einde van de honger in de wereld?

We gaan zo onnadenkend om met voeding. Omdat we één keer in de week boodschappen doen, kopen we te veel en verkeerd in. Omdat we niet meer geleerd hebben om met restjes te koken, gooien we te veel weg. Het is niet alleen de verantwoordelijkheid van de individuele gebruikers, maar ook van de handelsketens zelf. De meeste levensmiddelen belanden op de afvalberg voordat ze de gebruikers hebben bereikt. Zodra een blaadje van de groente bruin is, wordt het uit de rekken verwijderd. Een rotte appel in een verpakking wordt er niet apart uitgehaald, maar het hele pak wordt weggesmeten. De uiterste houdbaarheidsdatum op verpakkingen is een terreur. Supermarkten gooien liever ruim op tijd weg dan ervan beticht te worden dat ze voedsel-over-tijd verkopen. Het zijn de producenten die de houdbaarheidsdata op hun producten zetten. Zij hebben er economisch belang bij de data zo zuinig mogelijk af te stellen, want hoe meer er door de supermarkt wordt weggegooid, hoe meer hij zal moeten inkopen.

Het is een kwestie van bewustzijn. In mijn macrobiotische periode heb ik geleerd zo nadenkend mogelijk met eten om te gaan. Iedere rijstkorrel die niet werd opgegeten deed pijn in mijn hart. Toch ben ik ermee opgehouden omdat ik er te serieus van werd. Iedereen die 'gewoon' at, vond ik dom en ongezond. Overal hingen bordjes 'slecht' en 'verboden'. Ik besloot weer van het leven te genieten, minder streng en angstig, maar wel met zoveel mogelijk biologische voeding. Voedselabonnementen bij biowinkels leren je creatief met het aanbod van de markt om te gaan. Je voelt je verbonden met de aarde, en niet met een of andere fictieve wereld van overvloed waarin je dingen in je mond stopt waarvan je de herkomst niet kent.

De omzetten in de voedingsmiddelenbranche stijgen ieder jaar. De Belgische televisie wordt overspoeld met kookprogramma's. Er worden meer kookboeken verkocht dan romans. En intussen wordt er steeds meer eten weggegooid. En proberen we met z'n allen zo mager mogelijk te blijven. Berichten dat de honger in de wereld afneemt, verlichten ons schuldgevoel. Hoe minder we weten over hoe de voedingsindustrie functioneert, hoe beter we ons voelen. Jammer, want juist een bewustere omgang met voeding kan de wereld redden.

Oscar van den Boogaard is schrijver


DS, 25-025-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB