De vrouw die niet langer op wilde staan


Rosa Parks, de vrouw die niet opstond in de bus en daarmee de stoot gaf aan de carrière van Martin Luther King, is maandagavond op 92-jarige leeftijd overleden. Niemand weet meer hoe de blanke man heette die op 1 december 1955 in Montgomery in de Amerikaanse staat Alabama geen plek meer kon vinden in de bus. Daar was zijn probleem te gewoon voor en de oplossing ook: de chauffeur vroeg vier zwarte passagiers om op te staan, zodat de blanke kon zitten zonder zwarte in zijn rij. Een bleef zitten: Rosa Parks, 42, naaister, activiste.


„Ik was niet in die bus gestapt om gearresteerd te worden”, vertelde ze later. „Ik was erin gestapt om thuis te komen.” Ze was braaf in de afdeling voor ’kleurlingen’ gaan zitten. Maar de plaats opgeven, dat bracht ze opeens niet meer op. Dat ze gewoon zere voeten had, heeft ze later altijd ontkend.

De arrestatie bracht het langzaam vorm krijgende verzet tegen de rassenscheiding in het Amerikaanse zuiden in een stroomversnelling. De zwarte leiders in Montgomery vonden in Parks – keurig getrouwd, nette baan – de kandidaat die ze al een tijd lang zochten voor een beroepsgang tot aan het Hooggerechtshof. En ze riepen ’de Negers van Montgomery’ op om een dag lang de bussen te boycotten.

Die boycot werd een economische oorlog van 381 dagen. Het stadsbusbedrijf kwam erdoor in problemen, de winkeliers in de binnenstad liepen handel mis. De zwarten liepen of deelden hun auto’s. Zwarte taxichauffeurs stopten bij elke halte en vroegen maar tien cent. De gemeente regelde dat auto’s die zulk vervoer verzorgden niet verzekerd waren. De zwarten stapten naar Lloyds in Londen voor een polis.

Ondertussen was Rosa Parks veroordeeld tot veertien dollar boete. Maar binnen een jaar besliste het Hooggerechtshof dat rassenscheiding in stadsbussen niet mocht.

Het was de eerste fundamentele slag die de rassenscheiding was toegebracht. De boycot was bovendien het eerste wapenfeit van een dominee die nieuw was in Montgomery: Martin Luther King.

Parks zelf bleef actief in de burgerrechtenbeweging, maar niet in een hoofdrol. Kort nadat ze haar zaak won, verhuisde ze van Alabama, waar ze ontslagen was en bedreigd werd, naar Detroit. Ze werkte tot haar pensioen voor het zwarte Congreslid John Conyers.


Burgerrechtenstrijd woedde al langer op de bus

Rosa Parks was niet de eerste succesvolle zittenblijver. Elf jaar eerder, in 1944, weigerde Irene Morgan om op te staan in een bus van Gloucester in Virginia naar Baltimore in Maryland. In Maryland mochten zwarten zitten waar ze wilden. Haar advocaat Thurgood Marshall, later zelf lid van het Hooggerechtshof, beriep zich bij haar beroepszaak niet op haar burgerrechten, maar op het verbod in de Grondwet om de handel tussen staten te belemmeren.

In datzelfde jaar weigerde soldaat Jack Robinson achter in een bus te zitten. Hij wist dat rassenscheiding in militair vervoer was afgeschaft. Hij kwam voor de krijgsraad en ging als gevolg daarvan niet naar Europa om te vechten. Hij kreeg gelijk, en werd eervol ontslagen. In 1946 werd hij de eerste zwarte honkballer in de Major League.


Trouw, 26-10-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB