Congo-tribunaal is nodig


'Op 3 november 1996 verbrandden eenheden van het AFDL en het Rwandese en Burundese regeringsleger 72 Rwandese vluchtelingen in het hoofdkwartier van Cotonco, een kilometer van het dorp Bwegera. De slachtoffers waren gevangengenomen in dorpen in de buurt.'


Het VN-rapport over Congo dat gisteren officieel vrijgegeven werd, is een aaneenschakeling van dit soort beschrijvingen. De publicatie ervan heeft alvast een cruciaal en onuitwisbaar effect: niemand kan nog ontkennen dat er tussen 1993 en 2003 zware schendingen van de mensenrechten gebeurd zijn in Congo door een achttal regeringslegers en tientallen gewapende groepen die zich mengden in de diverse oorlogen. Tienduizenden mensen werden vermoord, talloze anderen werden verkracht of verminkt. De feiten kunnen niet meer ontkend worden, ook al zullen sommige landen dit blijven proberen.

De meeste aandacht zal uitgaan naar de beschrijving van de talloze incidenten waarbij onschuldige Rwandese Hutu-burgers op grote schaal vermoord werden door het rebellenleger AFDL van de latere Congolese president Laurent-Désiré Kabila en door het Rwandese leger van huidig president Paul Kagame. Vrouwen, kinderen, oude mensen, zieken: niemand werd gespaard. Ze werden vermoord omdat ze Hutu waren.

Volgens het rapport was er daarbij ogenschijnlijk sprake van systematische en wijdverspreide aanvallen die, indien bewezen voor een bevoegde rechtbank, de kwalificatie van genocide zouden kunnen krijgen. Het hoeft geen verbazing te wekken dat Rwanda furieus reageert: de handen van de mensen die een einde maakten aan de Rwandese genocide in 1994, druipen zelf van het bloed van onschuldige burgers.

De beschreven feiten zijn te erg om dit rapport te laten liggen. Aangezien het gaat om misdaden die begaan werden voor de oprichting van het Internationaal Strafhof, is het aangewezen dat Congo een initiatief neemt om - met steun van de VN, zoals in het geval van Sierra Leone - een Congo-tribunaal op te richten. Dat kan dan onder meer uitmaken of Rwanda en het AFDL zich schuldig maakten aan genocide, en de verantwoordelijken berechten. Uitspraken zoals die van de voormalige Belgische minister van Buitenlandse Zaken en huidig Europarlementslid Louis Michel, die nu al weet dat er geen sprake kan zijn van genocide, zijn doorzichtig.

België, dat de verdienste heeft dat het binnen het Hoog Commissariaat voor de Mensenrechten van de VN mee aan de basis lag van dit onderzoek en rapport, kan ervoor pleiten dat zo'n rechtbank er komt - want het verzet zal groot zijn. Maar de strijd tegen de straffeloosheid kan en mag niet selectief gevoerd worden, anders wordt ze uitgehold.


02-10-2010 (Bart Beirlant)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB