Citius, acutius, letalius*


HANS VANDEWEGHE vindt dat het Internationaal Olympisch Comité zich moet bezinnen: met de introductie van nieuwe spektakelsporten dreigen de Winterspelen nog sneller, gevaarlijker en dodelijker te worden.


De dood van de Georgische rodelaar Nodar Kumaritashvili op training op de dag van de openingsceremonie is het vijfde fatale ongeval in tweeëntwintig Olympische Winterspelen.

In Innsbruck in 1964 ging een Engelse rodelaar uit de baan tijdens de training. Hij kwam nooit meer bij. Een Australische skiër crashte, ook op de training, tegen een boom en kon het evenmin navertellen. In 1988 in Calgary kwam een Australische teamdokter op de piste onder een sneeuwmachine terecht. Het lijkt misschien eerder op een stom ongeval, het gaat hier wel degelijk om een risico dat verband houdt met de wintersport.

De minst gemediatiseerde, maar meest opvallende dode viel evenwel in Albertville, ook op training. Voor de Winterspelen van 1992 had het IOC een demonstratiesport toegelaten: de vliegende kilometer skiën, of zo snel mogelijk een kilometer met vliegende start afleggen. De Zwitser Nicholas Bochotay trainde zich letterlijk te pletter toen hij onderweg op één van zijn trainingsruns een sneeuwploeg tegenkwam.

Opvallend: alle doden op de Winterspelen vielen ná 1964. In negenendertig Zomerspelen, waar ruw geschat tien keer meer atleten aan deelnamen, vielen 'maar' twee doden, allebei vóór 1960.

Francisco Lazaro uit Portugal was 21 toen hij in 1912 tijdens de marathon stierf aan een hartaanval. In 1960 zou de Deen Knud Enemarks Jensen sterven ten gevolge van een val en een schedelbreuk tijdens de 100 kilometer tijdrijden voor teams. Achteraf bleek dat Jensen vol zat met geneesmiddelen, maar het verband tussen de val en de pillen is nooit aangetoond.

Om te beseffen hoezeer snelheid een factor is geworden op de Olympische Spelen loont het de moeite om door te klikken naar de website van de New York Times(zie link onderaan). Daar staan op een notenbalkje de tijden per sport uitgezet. Het geeft een mooi beeld (met geluid in dit geval) van hoe dicht winst en verlies bij elkaar liggen. Bijna alle wedstrijden in Vancouver leken op massasprints in het wielrennen.

Maar snelheid in de sport hoeft geen synoniem te zijn voor gevaar. Zwemmen en lopen draaien op de Zomerspelen ook om snelheid en er is niemand die de 200 meter schoolslag voor vrouwen (de traagste sport beoefend door de mens) níét spannend vindt omdat de vrouwen maar 1,8 meter per seconde afleggen. Ter vergelijking: in het rodelen, bobsleeën en de skeleton worden snelheden van veertig meter per seconde gehaald, door een mens voorzien van een helm en een dun lycrapakje.

Ondanks al dat snel geweld kampen de Olympische Spelen op ijs en sneeuw met een imagoprobleem dat het IOC deels is aangepraat. De Winterspelen lijden meer dan de Zomerspelen onder een verouderend kijkerspubliek. Tegelijk was er de snelle opkomst van de spectaculaire XGames waar alles echt citius, altius en fortius of sneller, hoger en sterker was. De Amerikaanse Olympische huiszender NBC zag dat als een probleem, temeer omdat de XGames bij concurrent ESPN zaten.

NBC en moederhuis General Electric stoppen elke vier jaar 1miljard dollar in de Olympische kassa en dat op een totale omzet van 6miljard. Daarvoor eisen ze een flinke vinger in de pap. Onder invloed van NBC is op de Olympische Spelen van Atlanta 1996 het beachvolleybal geïntroduceerd en wordt af en toe eens aan het wedstrijdschema gemorreld (bijvoorbeeld met ochtendlijke zwemfinales in Peking in 2008).

Het was ook NBC dat er bij het IOC op aandrong om snowboarden in het programma op te nemen. Terecht, gezien de snelle opkomst van die sport, misschien onterecht als het (belabberde) niveau van de competitie als norm zou gelden. Short track was een volgende introductie, ook omdat er een Amerikaan absolute wereldtop was.

Onlangs zijn (met dank aan NBC) nog twee disciplines geïntroduceerd en daarmee heeft het IOC zich echt op glad ijs begeven. De steeds snellere banen van bob, skeleton en rodelen zijn beheersbare problemen vergeleken bij de risico's die men loopt met snowboardcross en skicross. Hoe men die sporten ooit veilig wil houden, is een raadsel. De cross is een proef waarbij vier skiërs of boarders tegelijk de start nemen en in een soort van spekgladde en te smalle achtbaan naar de finish racen.

Is de cross eerder show dan sport? Daar leek het alvast op in Turijn in 2006 toen de favoriete bij de vrouwen dacht zich nog een showjumpje te kunnen permitteren, maar viel met de finish in zicht. Dat was onschuldig vertier vergeleken met de halve finales en de finale bij de mannen in de skicross vorige week in Vancouver. Darron Rahlves crashte in de lucht tegen een concurrent en viel als een dode vogel uit de lucht op zijn rug. In de finale kwam de Canadese deelnemer zwaar ten val. Het onheil bleef beperkt tot tijdelijke kreupelheid, maar het is met die crossdisciplines wachten op nieuwe ongevallen met de dood of minimaal verlamming als gevolg.

*Sneller, gevaarlijker, dodelijker


DS, 01-03-2010 (Hans Vandeweghe)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB