De kameel en zijn neus en staart


De truc met de kameelneus. Professor Wim Moesen haalt hem vandaag van onder het stof in deze krant. Het is een veelgebruikte truc in begrotingsdiscussies in landen die nog met verouderde methoden werken, zoals het federale België. Bij het nemen van een beslissing laat je alleen het eerste stukje zien van de budgettaire gevolgen: de neus van de kameel. Oh, is het maar dat, is dan de reactie van de medebeslissers. Pas jaren later komt het hele beest in beeld, met zijn bulten en zijn zware last op de uitgaven.


Moesen vraagt dat de federale regering meerjarenbegrotingen opstelt, zoals de meeste overheden in de wereld - ook de Vlaamse - al doen. Dan pakken die trucjes niet meer. Premier Herman Van Rompuy lijkt in die richting te werken. Maar hij wil vooral een begroting voor 2010-2011, omdat hij vreest dat de saneringsoperatie die hij beoogt, al na één jaar zal stilvallen: in 2011, dat weer een verkiezingsjaar is. Hij moet verder gaan dan 2011.

Het pleidooi van Moesen heeft één nadeel. Het maakt ook de kameelstaarttruc onmogelijk. Die is uitgevonden door Jean-Luc Dehaene toen zijn regeringen vorig decennium zwaar moesten besparen om de normen van 'Maastricht' te halen. Dehaene paste de omgekeerde truc toe: hij stelde onschuldig lijkende besparingetjes voor - een klein staartje - die niemand pijn leken te doen en daarom aanvaard werden. Na jaren leverden ze grote bultige besparingen op.

Er is iets te zeggen voor de wederinvoering van die kameelstaarttruc. Hoewel, er zitten ook nadelen aan. Dehaene paste die truc vooral toe op sociale uitgaven. Zijn stille ingrepen van toen verklaren waarom de sociale uitkeringen in ons land vandaag tot de laagste in Europa horen: ze takelden daardoor geleidelijk af zonder dat men het zag.

Misschien is het dan toch maar beter dat een regering geen kamelentrucs toepast en open en bloot zegt waar ze naartoe wil. Onze politici zullen aarzelen. Zij zullen in stilte denken wat minister Jim Hacker van 'Yes Minister' hardop vroeg aan zijn medewerker: 'Humphrey, u vraagt me toch niet een moedige beslissing te nemen?' (Yes Minister, The Greasy Pole).

Ja, het land vraagt dit. De kiezers misschien niet. Het land wel. Een regering moet bestaan uit staatsmannen en -vrouwen die moeilijke beslissingen kunnen nemen. Niet? En was dat niet wat de partijen voor ogen hadden toen ze de jongste herschikking van de federale regering doorvoerden?

Hoe dan ook, er is nog meer te leren van de kameel. De bulten - het grote gewicht - bestaan niet uit water maar uit vet. Wat België nodig heeft, is een budgettaire liposuctie: het operatief wegzuigen van al het overtollig vet dat in de overheid en haar uitgaven zit. Veel van wat de overheid doet en betaalt, ook in de sociale uitgaven, is vet. Als ze dat niet wegzuigt, zal ze lineair moeten besparen, en dat treft de zwaksten het hardst.


DS, 03-08-2009 (Guy Tegenbos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB