'Wie is nog met het algemeen belang bezig?'


BRUSSEL - 'België verliest de doelstellingen uit het oog. Men moet terug naar eenvoudige principes', zegt Eric De Keuleneer, professor aan de Solvay Brussels School of Economics and Management. Een van die eenvoudige principes is dat depositobanken, banken die met spaargeld werken, risico's moeten vermijden. 'De vraag is niet of depositobanken moeten proberen betere risicobeheerders te worden, ze moeten eenvoudigweg risico's vermijden.'


Uit de recente KBC-crisis is gebleken dat de toezichthouder toeliet dat KBC de beleggers lange tijd in het ongewisse liet over de reële risico's die de bank en daarmee ook de beleggers liepen. Het belang van de bank stond voorop. 'Ik kan me inbeelden dat beleggers die tegen 21 euro instapten, niet blij zijn', zegt De Keuleneer. 'Waarom duurde het weken voordat KBC zicht had op een portefeuille beleggingsproducten waarvan ze zelf de eigenaar is? Moest men niet veel eerder naar buiten treden?'

Veel beleggers vragen zich af waarom de regulator hun belangen niet beter heeft verdedigd. Kon bij de belangenafweging de kerk niet meer in het midden worden gehouden? 'De fout is dat KBC bij de vroegere reddingsoperatie heeft verzwegen dat er een (ingedekt) bruto-risico op de Amerikaanse herverzekeraar MBIA bestond van meer dan 14miljard euro. Dat is bijna drie keer zoveel als toen nog op de balans uitstaand risico op cdo's (Collateralized Debt Obligations) stond, waarover wel werd gecommuniceerd', zegt een specialist vennootschapsrecht.

Ook de toezichthouder heeft toen de bank niet verplicht de markt in te lichten dat er een theoretisch fors nominaal bedrag uitstond. 'Was dat toen wel gebeurd, dan wisten de beleggers dat ze rekening moesten houden met het forse dossier MBIA. Dan was de koers wellicht niet zo uit de hand gelopen tegenover de economische realiteit', zegt de advocaat. Dat de markt volledig in het donker was over de problemen, blijkt ook uit het feit dat de koers van KBC verviervoudigde nadat MBIA in februari was ontspoord.

Een regulator moet normaal in het belang van de burger optreden. Lobbygroepen zijn erin geslaagd de toezichthouder te overtuigen dat winst goed is voor de bank en dat, als de bank stevig is, het belang van de burger automatisch gediend is. Daarbij wordt vaak vergeten dat de winst van vandaag vooral het dividend van morgen is. 'Als de bank aan de spaarder complexe producten zoals cdo's verkoopt om winst te genereren, is dat dan niet strijdig met het belang van de burger?', vraagt De Keuleneer zich af.

De hervorming van het spaarboekje is nog zo'n voorbeeld. De aangroeipremie is afgeschaft en de facto vervangen door een getrouwheidspremie waardoor klanten minder makkelijk van bank kunnen veranderen. 'Waarom heeft de overheid een maximumtarief opgelegd en geen minimumrentetarief? Een maximumtarief is in het belang van de bank, een minimumtarief is in het belang van de burger.'

Op een of andere manier slagen lobbygroepen er telkens opnieuw in om de overheid verantwoordelijk te maken voor de winst van het bedrijf.

'Wie gaat de burger beschermen? Denken dat de bedrijven ageren in het algemeen belang is naïef. Denken dat bedrijven willen concurreren, is eveneens naïef. Men zou een debat moeten hebben over de doelstellingen die de overheid zich stelt', zegt De Keuleneer.


EDF EN SPE

In de energiesector speelde van oudsher de vermenging van de belangen tussen de intercommunales en de privépartner. Allerlei gemeentelijke mandatarissen kregen postjes in de intercommunale structuren. Hoe meer winst Electrabel maakte, hoe beter voor de intercommunales, want er kwam meer dividend binnen. Vandaag roept de top van Electricité de France (EDF) de gemeenten op om 49%-aandeelhouder te blijven in het energiebedrijf SPE.

De Britse energiegroep Centrica verkocht onlangs haar 51 procent in SPE voor 1,3 miljard euro aan EDF (DS 11 mei). Centrica krijgt in ruil een deel van de productie van de kerncentrales die EDF in het Verenigd Koninkrijk bezit en zal bouwen. EDF had vorig jaar te veel betaald voor zijn belang in British Energy, maar door SPE hoog te waarderen wordt het slikken van een boekhoudkundige minwaarde vermeden. 'EDF zal nu argumenteren dat het 1,3 miljard euro investeert in de Belgische markt, terwijl het niets investeert maar een deal sluit met een Britse partij', zegt De Keuleneer. 'Het zal ook argumenteren dat de regulator moet toelaten dat het daarop een normaal rendement haalt.'

Volgens De Keuleneer is het niet in het belang van de markt dat de intercommunales in SPE blijven. 'De intercommunales denken vooral aan de eigen winst- en verliesrekening. Het is beter dat ze uit SPE stappen. Dan krijgen ze geld binnen dat het gemis aan het Dexia-dividend kan compenseren en kunnen ze investeren.'

EDF, dat voor 85% in handen is van de Franse staat, zegt dat het zijn marktaandeel in België wil verhogen van 15% naar 20%. Dat betekent dat het de Franse groep GDF Suez, die een groot deel van zijn winst uit België haalt, moet beconcurreren. 'Ik denk niet dat EDF hier zal zorgen voor lagere energieprijzen, want dat zou de winst van GDF Suez onder druk zetten en dat zou dan gecompenseerd moeten worden met hogere prijzen in Frankrijk. De Franse staat zal voor de belangen van de Franse economie kiezen.'


DS, 20-05-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB