'Dans met je partner de tango d'amore'

Sue Johnson, 'Houd me vast, zeven gesprekken voor een hechte(re) en veilige relatie', uitg. Kosmos.


LEUVEN - Ze wil vooral hoop geven: het is wél mogelijk om een vastgelopen relatie weer warm en liefdevol te maken. 'Liefde is als de tango dansen', zegt Sue Johnson. 'Je moet elkaar goed vasthouden om te voelen welke kant je uitgaat. En wees gerust: ook goede dansers trappen wel eens op de tenen van hun partner.'


Julia en John zijn acht jaar samen, maar maken de laatste tijd veel ruzie. Julia begrijpt niet dat John dan dagenlang loopt te mokken. Of hij snauwt haar toe als ze hem zegt dat ze een avondje gaat stappen met vriendinnen en niet weet wanneer ze thuis zal komen. Voor Julia kan het zo niet langer. Hij moet veranderen, anders stapt ze naar een advocaat om de scheiding in te zetten.

'Julia en John dansen de Protest Polka', zegt Sue Johnson. Deze psychologe en relatietherapeute uit Canada maakt wereldwijd school met haar nieuwe ideeën over relaties en hoe je relatiemoeilijkheden kunt verhelpen. 'Sterker nog', zegt ze zelf. 'Met wat we de jongste jaren over relaties aan de weet zijn gekomen, kunnen we veel relaties hechter en liefdevoller maken.'

Johnson was zopas in Leuven te gast om er aan therapeuten van bij ons uitleg te verschaffen over haar Emotionally Focused Couple Therapy. Die aanpak zet ze ook helder uiteen in haar boek, Houd me vast.

'Er zijn nog steeds relatietherapeuten die me gek verklaren omdat ik emoties zo centraal zet', zegt Johnson. 'Tegen stellen die ruzie maken, werd vroeger juist gezegd dat ze rationeler met elkaar moesten leren omgaan. Emoties als woede en boosheid leken de goede verstandhouding, de liefde dus, in de weg te zitten.'

'Ruziënde stellen moesten beter leren communiceren. Maar je kunt niet onderhandelen over liefde of over seks. Dat werkt niet. Onze aanpak werkt wel, niet omdat ik het zeg, maar omdat het al vele keren gestaafd is met wetenschappelijk onderzoek.'

John geeft bij de relatietherapeut toe dat hij bang is om Julia te verliezen. Wanneer ze weggaat en zegt dat ze niet weet wanneer ze thuis zal komen, denkt hij dat hij niet belangrijk is voor haar. Dan krijgt hij hetzelfde gevoel als toen zijn moeder wegens depressies in het ziekenhuis werd opgenomen.

'Het was niet gemakkelijk om er als adolescent alleen voor te staan. Ik deed alsof het me niet kon schelen, maar ik was erg eenzaam. Als Julia me laat vallen, word ik weer zo eenzaam.' Heeft hij het eerder met Julia over die schrik gehad? Nee, nooit, want dan zou hij zich zwak opstellen, zegt John. Mannen moeten sterke binken zijn. 'Mijn god', zegt Julia, terwijl ze een traan wegveegt, 'dat moet vreselijk voor jou zijn geweest. Ik word helemaal zacht en meelevend als ik je zo hoor praten. Nu voel ik me echt met jou verbonden. Had je dit maar eerder verteld.'

'Onder oppervlakkige emoties zoals boosheid gaan vaak heel andere gevoelens schuil, zoals angst voor eenzaamheid, schaamte of angst om de ander te verliezen', zegt Sue Johnson.

'Nog zo'n misverstand dat lang is blijven hangen: dat volwassenen sterk en onafhankelijk moeten zijn om een goede relatie te kunnen aangaan. Dat is waanzinnig: je moet je juist kunnen binden. We maken vreselijke fouten in intieme relaties omdat we het niet begrijpen. Afhankelijkheid is helemaal geen vies woord. Ieder van ons heeft een veilige haven nodig. Iemand tot wie we ons kunnen wenden en zeggen: “Hou me vast., Het zit in onze genen ingebakken.'

'De Britse psychiater John Bowlby toonde aan dat kinderen die een hechte band met hun moeder hebben, kinderen van moeders die alert zijn voor hun behoefte aan troost, minder van streek raakten wanneer ze zonder haar in een onbekende situatie terechtkwamen. Bowlby bouwde hier zijn hechtingstheorie op. Hij had het evengoed de theorie van de liefde kunnen noemen. Wat zich tussen moeder en kind voordoet, doet zich ook tussen partners voor. Je veilig voelen bij elkaar: het is een basisbehoefte. Als dat goed zit, volgt al de rest vanzelf.'

Kunnen singles zich dan niet gelukkig voelen?

'O jawel', zegt Johnson. 'Ik heb het in hoofdzaak over emotionele verbondenheid, niet per se over aanwezigheid. Sommige mensen zijn in hun huwelijk eenzamer dan alleenstaanden, omdat die emotionele verbondenheid er niet is. Alleenstaanden kunnen dan weer een warme herinnering hebben aan een veilige hechting met hun ouders, of aan een overleden echtgenoot, om wie ze rouwen. Dan is er nog altijd een band. Sommigen hebben zo'n band met een broer of zus. Voor gelovige mensen is het de band met God die hen ondersteunt. En soms, wanneer mensen niemand anders hebben of wanneer ze helemaal geen vertrouwen in andere mensen meer hebben, vinden ze dat bij een huisdier terug.'

Ze lacht: 'Een hond komt je elke avond dag zeggen als je thuiskomt, hij raakt je graag aan en wordt graag aangeraakt. Op een hond kun je bouwen. Ook mijn zoon van 19 slaapt elke avond in een bed met onze hond, Flurry. Flurry rent altijd naar boven als hij geroepen wordt, hij protesteert nooit. Als onze partner maar zo zou zijn, nietwaar?'

Claire en Will hebben keer op keer ruzie over onbenulligheden. Laatst was ze woedend omdat Will beloofd had dat hij op zaterdag een nieuwe lamp zou indraaien, en dat had hij pas zondagmiddag gedaan. Claire is vaak erg boos, buiten proportie zelfs, en Will trekt dan een muur op. 'Ik weet niet waarom ik toch zo boos word', zegt ze tegen de relatietherapeute. 'Weet u het misschien?'

Johnson: 'Het is in deze therapie niet de bedoeling om te gaan graven in het verleden of om elke voorgaande ruzie boven te spitten. Het belangrijkste is wat zich hier en nu tussen stellen voordoet. Het verleden kan wel een rol spelen. Claire had een paar jaar eerder een miskraam had. Will dacht toen dat ze vooral behoefte had aan rust, en had zich vooral met de praktische kant van de zaak beziggehouden: de verzekering, de gesprekken met de dokters. Claire voelde zich toen alleen gelaten en nog steeds had ze het gevoel dat ze hem niet kon bereiken.'

'Terwijl Will geen slechte echtgenoot is: hij had alleen niet goed begrepen dat zij geen rust, maar hém nodig had. En zij had hem dat niet gezegd. Ze dacht misschien dat hij dat hoorde te weten, maar zo werkt het niet. Je moet duidelijk zijn in wat je nodig hebt.'

'In een relatie moet je op elkaar intunen, zoals danspartners bij de tango moeten doen. Die dans is een en al improvisatie, dus je moet in die omhelzing blijven en heel goed naar elkaar luisteren. Ook wie goed kan dansen, trapt weleens op de tenen van zijn of haar danspartner. Maar in een gelukkige relatie voelen partners zich vertrouwd genoeg om duidelijk te protesteren: “Hé, idioot, wat doe je nu!, Een gelukkig huwelijk betekent niet dat je geen problemen ervaart en nooit ruzie maakt. Het betekent dat je ruzies kunt bijleggen en misverstanden kunt verhelpen.'

'Wat wij met de emotionele therapie doen, is de foute patronen blootleggen. Waar de ruzies om draaien, is niet zo belangrijk. We laten de stellen zien dat ze de verkeerde dans aan het dansen zijn. Hij gaat bijvoorbeeld zwijgen omdat hij denkt dat alles wat hij zegt, toch fout overkomt. Hij trekt een muur op en zij begint daar stenen tegen te gooien. Dat doet hem natuurlijk pijn. Hij zegt dat ze daarmee moet ophouden. Hoezo, moet ze ophouden met hem graag te zien? Want daarom doet ze het, omdat ze hem wil bereiken.'

'Het is de essentie van relatiestress: iemand roept de ander, en voelt dat die er niet is, dat er geen reactie komt. Zelfs dieren reageren in zo'n situatie in paniek. Emotionele isolatie doet in de hersenen een alarmsignaal afgaan: gevaar! Onderzoek wijst uit dat we in zo'n geval ook gezondheidsschade oplopen: we leven minder lang als we ons eenzaam voelen, we worden meer ziek, het duurt zelfs langer voor fysieke wonden genezen. We hebben ook twee keer meer kans op een hartziekte en op depressie. Geliefden regelen elkaars gezondheid. Dat speelt in alle culturen, overal ter wereld. We zijn nu eenmaal contactdieren. We hebben als soort overleefd omdat we in staat zijn om een ander te roepen.'


DS, 24-04-2009 (Veerle Beel)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB