CALIFORNIAGATE


Het regende pijnlijke politieke tv-optredens tijdens het paasreces. Na de nederigheid van liberale luitenanten Dewael, De Gucht en Somers in de veelbesproken Verhofstadt-documentaire en na Letermes tenenkrommende performance in 'Eens en voor altijd', was afgelopen weekend José Happart nog eens aan zet.


Het was tijdens het traditionele zondagmiddagdebat op de RTBF, geheel gewijd aan het spraakmakende Californische snoepreisje van een delegatie Waalse parlementsleden (al kon het ook op RTL-TVI zijn, want Happart was alomtegenwoordig - we leken wel twintig jaar terug in de tijd gekatapulteerd). En de eeuwige querulant stelde niet teleur. Na drie kwartier op de tong bijten, ontstak hij alsnog in één van zijn beruchte 'coups de gueule': De reis uit eigen zak terugbetalen? Hij die zich had opgeofferd om aan een belangrijke politieke missie deel te nemen, terwijl hij de mooie paasweek veel liever thuis met de kinderen had doorgebracht. Hoe durfden ze, al die hypocriete politici rond de tafel. Al 25 jaar wordt hij herkozen. Met scores die zij nooit zullen halen! Nooit!! Records heeft hij verpulverd!!! En zo ging het nog even door.

Met de naderende stembusslag kan Di Rupo de capriolen van Happart missen als kiespijn.

Toch bleef de bolwassing van de voorzitter beperkt tot kameraad en reisgezel Van Cau. Happart staat namelijk nog op een lijst, al is het dan op een onverkiesbare plaats. Nog steeds wordt hij voor zijn alsmaar afnemend aantal stemmen aan boord gehouden. Maar na 25 jaar lijkt de PS voor dat electoralisme nu nét electoraal een rekening te zullen betalen.

Het was voorzitter Spitaels die in 1984 de voormalige fruitboer de socialistische stal binnenloodste. Met Happart kwam ook het wallingantisme en vooral de Voerense stokebrand die de toenmalige oranje-blauwe regering kon bedreigen. Dat type missie ging het stekelvarken apert beter af, want drie jaar later deed hij Martens VII vallen. Nu ja, oud-ACV-voorzitter Jef Houthuys zou ons later leren dat Happart een alibi was voor de Christelijke vakbond om de liberale begrotingsminister Verhofstadt een halt toe te roepen. Die wou zelfs de ASLK privatiseren! (een onheil dat ons dan toch nog zes jaar bespaard bleef). Zo veranderde Rooms-blauw in rooms-rood. Ook toen al verschuilden zich achter communautaire conflicten vaak heel andere drijfveren en belangen.

Happarts Voerense onverzettelijkheid was ook de 'vijf minuten politieke moed' van de jaren 1980: handig vóór de verkiezingen, miserie achteraf. En zoals Leterme in 2007 zijn electorale kartelstrategie moest bekopen, zo zat Spitaels bij de regeringsvorming 20 jaar eerder met de gebakken peren van zijn fruitboer. Anders dan Leterme was Spitaels echter een sterk partijleider, al moest hij vier dagen in de natuur verdwijnen voor hij de partij meekreeg in het onvermijdelijke communautaire compromis. Happart reageerde met de hem kenmerkende bezadigdheid: 'Voeren is een klein verkracht meisje, maar ze trekken er zich niets van aan. De machtshonger heeft hen verblind. Een partij zonder eer zal nooit respect afdwingen. Maar ik zal hen niet het plezier gunnen ontslag te nemen.'

Een goed half jaar later verzaakt Happart aan zijn burgemeesterssjerp. Als blijk van appreciatie voor zoveel redelijkheid biedt de partij hem een mooie plaats aan voor de Europese verkiezingen. Rond dezelfde periode begint trouwens de imposante parlementaire carrière van zijn tweelingbroer Jean-Marie. Happart bleef echter de Dedecker van de PS. Hij spuwde regelmatig zijn gal, maar werd beter zoet gehouden door de partijtop: na 15 jaar Europa, volgden 5 jaar als Waals minister van landbouw (die hem ook al in opspraak brachten) om te eindigen als Waals parlementsvoorzitter. Happart bleef bovendien de aanvoerder van de alsmaar slinkende regionalistische vleugel van de PS.

Die was overigens voltallig vertegenwoordigd in Californië. Drie man sterk. Was de helikopter boven de Grand Canyon neergestort, het ware het onherroepelijke einde van de generatie socialisten die in de jaren tachtig de beste bondgenoot was van de Volksunie met haar strijd voor het 'fédéralisme radical', maar die vervolgens met de verworven autonomie allesbehalve een radicale ommezwaai bereikte voor de Waalse economie. Maar geen nood, de eigen onmacht kon men steevast met een anti-Vlaams nationalistisch sausje overgieten. Zoals Happart het zondag nog formuleerde, gevraagd naar zijn visie op staatshervorming: 'les Flamands sont orgeuilleux, conquérants et intolérants.' Laat alle bevoegdheden maar naar Wallonië komen.

Behalve de zwanenzang van Happart en de wallinganten is Californiagate vooral die van een politieke cultuur. Het is omdat Wallonië evolueert dat het zo opvalt dat Happart en Van Cau stilstaan.

Dave Sinardet is politicoloog aan de Universiteit Antwerpen en professor aan de VUB en de Facultés-Universitaires Saint-Louis.


DS, 23-04-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB