Action Man Obama


Obama's eerste beslissingen na zijn eedaflegging waren symbolisch erg belangrijk, stelt Evita Neefs vast. Hij trok een streep onder de Bush-jaren. Maar hoe ver is hij bereid te gaan?


Een van de opvallendste prullaria die vorige week in de straten van Washington werden verkocht, was een Obama Action Man. De populaire pop die midden jaren zestig zijn debuut maakte in de speelgoedwinkels, kreeg voor de gelegenheid de beeltenis van Obama. Heel toepasselijk.

Obama nam immers een vliegende start. Hij beseft duidelijk hoe belangrijk die symbolische eerste honderd dagen zijn. Niet alleen wordt iedere president er sinds Franklin Roosevelt op afgerekend; het is ook een periode waarin een nieuweling nog veel krediet heeft en dus veel gedaan kan krijgen. Obama kan zelfs op meer sympathie van zijn landgenoten rekenen dan zijn voorgangers. Zeventig procent van de Amerikanen is tevreden over Obama, bleek uit een peiling van begin deze week. Dat is een ronkende twintig procentpunten meer dan bij George Bush in 2001 en zelfs acht punten meer dan bij Bill Clinton in 1993.

De zware economische crisis draagt daar zeker toe bij. De Amerikanen voelen een diepe behoefte aan leiderschap, aan iemand die hen met redelijke zekerheid belooft dat het allemaal weer beter wordt. Absolute prioriteit voor Obama is dan ook zijn economisch relanceplan ter waarde van 825 miljard dollar. Dat plan legt momenteel zijn weg af door het Congres en ligt naar alle waarschijnlijkheid midden februari op Obama's bureau.

Met zijn allereerste handtekeningen trok Obama een streep onder de Oorlog tegen Terreur van Bush. Hij sloot het kamp in Guantanamo en de geheime gevangenissen van de CIA overal ter wereld, hij vaardigde een verbod op marteling uit, en legde de militaire processen tegen terreurverdachten stil. Stuk voor stuk waren dit smetten op Amerika's blazoen.

De details, die uiteraard cruciaal zijn, moeten nog worden uitgewerkt. Maar de symboolwaarde van deze beslissingen is gigantisch. Met deze beslissingen zei Obama aan de wereld: de VS zijn veranderd, we treden opnieuw toe tot de internationale rechtsgemeenschap.

Hij zette ook meteen zijn belofte om diplomatie een nieuwe kans te geven, in daden om. Twee ervaren diplomaten zullen zich intens toeleggen om de twee neteligste kwesties van het moment te ontwarren. Richard Holbrooke, de architect van het vredesakkoord voor Bosnië, wordt speciale gezant voor Afghanistan en Pakistan; oud-senator George Mitchell, die de strijdende partijen in Noord-Ierland tot compromis bewoog, trekt naar Israël en Palestina.

De euforie over deze benoemingen wordt evenwel getemperd door de onduidelijkheid over de richting die Obama's beleid concreet zal uitgaan. Zeker in Afghanistan. Gisteren vielen opnieuw doden in Pakistan door Amerikaanse raketaanvallen, een voortzetting dus van de strategie die Bush volgde.

Toch wilde Obama de afgelopen dagen vooral de verandering benadrukken. Dat blijkt ook uit een andere beslissing die Obama gisteren nam: hij maakte een einde aan de regel, die Amerikaanse ngo's die advies geven over abortus, uitsluit van overheidsgeld voor ontwikkelingssamenwerking. Deze regel is in de loop der jaren een speelbal geworden tussen Democratische en Republikeinse presidenten - Ronald Reagan voerde hem in 1984 in, Clinton schaft hem in 1993 af en Bush voerde hem in 2001 weer in. Er zijn evenwel andere abortusvoorstellen in de maak, zoals de Freedom of Choice Act die de deelstaten zou verbieden het recht op abortus te beperken. Zal Obama bereid zijn die te ondertekenen, tegen de oppositie van het machtige conservatieve blok in?

Obama's Amerika is niet Bush' Amerika. Obama's Amerika vierde een hele week feest. Eigenlijk is feest niet het juiste woord. Feest is plezier, is oppervlakkig. Dat was het niet. Wie deze week tussen de massa's stond - zondag aan het Lincoln Memorial en dinsdag aan het Capitool - voelde dat het meer was. Obama's Amerika zuiverde zich als het ware van het kwaad dat Bush het land had aangedaan.

Om dat zuiveringsritueel te voltooien eist links een soort Waarheidscommissie over de manier waarop de Oorlog tegen Terreur werd gevoerd. Obama zal daar niet op ingaan. Het zou de goede wil van de oppositie ondermijnen en zijn kansen om de rest van zijn programma te verwezenlijken, hypothekeren. Maar hij kan wel een einde maken aan de heimelijkheid, de leugens en de propaganda waarop de vorige regering teerde.

Evita Neefs is redactrice buitenland.


DS, 24-01-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB